Andorra Effect: Waarom de verwachtingen van anderen ons meer vormen dan we denken

Onze persoonlijkheid is wat ons van binnen definieert. Het laat zien wie we zijn, hoe we ons gedragen, wat we leuk vinden en wat niet. Wij geloven dat ons wezen onwankelbaar is. Wat er ook met ons gebeurt en met wie we ook zijn, we blijven wie we zijn.

Een mooie gedachte, maar in werkelijkheid is het niet zo eenvoudig. Want eigenlijk zijn we veel kneedbaarder dan we denken. Het is vooral onze medemens die een grote invloed op ons heeft. De manier waarop zij ons zien, wat zij van ons vinden, wat zij over ons aannemen en wat zij van ons verwachten, heeft een grote invloed op hoe wij ons uiteindelijk gedragen. En vaak zonder dat we het merken.

Dit is waar het Andorra-effect om draait

In de sociale psychologie staat dit fenomeen bekend als het "Andorra-effect", aldus "GEO". De term gaat terug op het drama "Andorra" van Max Frisch uit 1961. Het gaat over een jongeman die opgroeit met de gedachte dat hij van Joodse afkomst is. Zijn vader zou hem deze leugen verteld hebben om zichzelf te beschermen. Maar de vooroordelen en het antisemitisme waarmee hij in zijn leven te maken krijgt, vormen hem zo sterk dat hij de rol die hem is toebedeeld uiteindelijk volledig accepteert.

Frisch laat in zijn toneelstuk op levendige wijze zien hoezeer externe factoren ons vormen, vooral als het gaat om negatieve perspectieven. Volgens "GEO" is dit gebaseerd op het psychologische principe van de self-fulfilling prophecy, waarbij een verwachting precies het gedrag veroorzaakt dat het voorspelt.

Experiment toont aan hoe sterk verwachtingen ons beïnvloeden

Het Andorra Effect werd in de jaren zestig aangetoond door de Amerikaanse psycholoog Robert Rosenthal en schooldirecteur Lenore F. Jacobsen. Tijdens een veldexperiment op de basisschool van Jacobsen in de Verenigde Staten vertelden de twee de leraren dat een aantal leerlingen op het punt stonden een ontwikkelingssprong te maken en dat van deze kinderen verwacht kon worden dat ze in de toekomst betere prestaties zouden leveren. In werkelijkheid werden de kinderen echter door loting aangewezen, waardoor de uitspraken volkomen willekeurig waren.

Hoe gaan we om met relatiecrises? Wanneer is een scheiding zinvol? Waarom gaan vrouwen op een andere manier uit elkaar dan mannen? Deze en andere vragen beantwoorden we in ons PDF-dossier over relaties in crisis.

Ontdek nu

Alle basisschoolleerlingen deden zowel aan het begin van het experiment als acht maanden later een IQ-test. Het resultaat: de kinderen waarvan werd verondersteld dat ze een groot potentieel hadden voor verbeterde prestaties, lieten een grotere sprong zien in hun intelligentiequotiënt. Rosenthal en Jacobsen concludeerden dat leraren leerlingen anders behandelden vanwege hun hoge verwachtingen en dat zij hierdoor bijdroegen aan de daadwerkelijke verbetering van hun prestaties.

Daarom is het Andorra-effect zo belangrijk

Of het nu gaat om discriminatie op basis van etnische kenmerken of om de verwachtingen die we van iemand hebben, de manier waarop we anderen zien en wat we denken dat ze kunnen, heeft een enorme impact op hen. Daarom moeten we rekening houden met het Andorra-effect, vooral als het gaat om gemarginaliseerde groepen en vooroordelen. En we moeten onszelf eraan herinneren iedereen met openheid en tolerantie te benaderen.

Maar gelukkig, zoals het experiment op school in het bijzonder laat zien, werkt het fenomeen ook de andere kant op. Als we mensen het gevoel geven dat we in hen geloven en veel vertrouwen in hen hebben, kan dat hen motiveren om daadwerkelijk beter te presteren.

Onze persoonlijkheid en ons potentieel zijn dus niet voorbestemd, maar zijn sterk verbonden met de kansen en verwachtingen die we tegenkomen – zowel de goede als de slechte.

mbl Brigitte

#Onderwerpen