Daha Az Kural, Daha İyi İnsanlar: Lam, Yasalcılığın Ahlaki Maliyeti Üzerine

Lam'in Daha Az Kural, Daha İyi İnsanlar: Takdir Davası adlı kitabı, takdir yetkisinin yokluğunun insanları adalete veya sağduyuya aykırı eylemlerde bulunmaya zorladığı belirli vaka örnekleriyle doludur. Bir bölümde, kuruluşu aracılığıyla bir konferansta yuvarlak masa sohbeti düzenleyen bir kadından bahseder. Kadın etkinlik için kahve sipariş etmek ister, ancak kurumunun tüm ikram siparişlerinin belirli bir satıcı aracılığıyla gitmesi gerektiğine dair bir kuralı vardır. Ancak bir sorun vardır - yuvarlak masa 9:30'da başlar, ancak satıcı 10:00'a kadar sipariş almaya bile başlamamıştır. Ancak, köşede bir Starbucks vardır ve söz konusu satıcının kahve siparişlerini Starbucks'a -aslında o belirli Starbucks şubesine- alt sözleşme verdiği ortaya çıkar. Bu nedenle etkinliğe ev sahipliği yapan kadın, kurumunun siparişi doğrudan Starbucks'a vermesine izin vermesini sağlamaya çalışmış, ancak nafile:

Elbette, ev sahibim, bunun bu kahve satın alımının kuralların ruhuna uygun olduğuna dair yeterli kanıt olduğunu savundu. Yönetici aynı fikirde değildi ve satın alımı onaylamadı. Kurallara aykırıydı.

Bu tür kural koyuculuğu, can sıkıcılıktan biraz daha fazlası olarak görmezden gelmek kolay olabilir, ancak önemli bir şeye işaret etmiyor. Ancak Lam buna katılmıyor. Politika kılavuzlarına ve kural kitaplarına boyun eğmez bir şekilde itaat etmeye adanmış yöneticiler tarafından yönetilmenin, tiranlık altındaki yaşam kadar medeni toplumun ve ahlaki gelişimin dokusuna zarar verebileceğini düşünüyor:

Tiranlık, insanların gelişmesini engellemek için her şeyden daha fazlasını yapmıştır. Batılı liberaller, mizaç olarak tiranın tam tersi olan ancak aynı derecede korkulacak bir figürle daha az ilgilenmişlerdir. Bu, kurallara uyan bürokrattır. Bu bürokratlar doğal olarak yasalcılığa eğilimlidir ve takdir yetkisi kullanmaktan çok korkarlar. Sorumluluk istemezler; her türlü tepkiden korkarlar, bu yüzden riskten oldukça kaçınırlar. Emin olmadıkları bir kararla karşı karşıya kaldıklarında, yönetim dilini araştırırlar ve sorunun kendi ellerinde olmadığını gördüklerinde rahatlarlar. Birisi kurallara uyan bürokrata yeni bir fikirle giderse, onu evet demeye ikna etmenin tek yolu, fikir lehine açık kurallar olmasıdır.

Bireysel insanlar olarak ve gelişen bir toplum geliştirmek için kritik bir kapasite, yalnızca bir kuralı tanıma ve ona nasıl uyulacağını bilme yeteneği değil, kuralların ardındaki nedeni ve amacı anlama yeteneğidir. Kurallar, yalnızca kural oldukları için kendini haklı çıkarmaz; doğaları gereği, kurallar başka, daha büyük bir amaca hizmet etmek için var olmak zorundadır. Hayatımızı, ne olursa olsun, kuralları uygulayarak yaşamaya olan bağlılık, ahlaki gelişimimizi ve erdem uygulama kapasitemizi köreltir. Bu yalnızca kurallara uyan bürokratlar için geçerli değildir. Davranışları yasalcı algoritmalara boyun eğmekle belirlenen vatandaşlar için de geçerlidir:

Ama bence bundan daha da kötüsü, bu tür toplumların itaatkarlar üzerindeki etkisidir. Gözetim-devlet hukukçuluğunun amacı, tüm vatandaşları uyumlu robotlara ve her bürokratı kurallara uyan bir bürokrat haline getirmektir. Bunu, insan motivasyonunu tüm zengin karmaşıklığıyla çizgiyi aşma korkusuna ve kurallar uğruna hareket etme sevgisine dönüştürerek yapar. Hukukçuluğun gerçek dehşeti budur.

Kızına yalnızca belirli eylemler listesini takip etmeyi değil, aynı zamanda bu eylemlerin ardındaki nedenleri anlamayı da öğretmek konusunda bir ebeveyn olarak kendi sorumluluğunu düşünerek kişisel bir benzetme yapıyor:

Sorumluluklar yaratmanın ve ona bu sorumlulukları vermenin amacı, onun kurallar ve getirdiği ceza ve ödüller uğruna hareket etmesi değildir. Tavşanlarını beslemesini, su vermesini ve fırçalamasını istiyoruz çünkü onlar tamamen bakıcılarına bağlı olan savunmasız canlılardır. Bulaşık makinesini zamanında boşaltmasını istiyoruz çünkü bir mutfağın temiz ve kullanışlı olması önemlidir, evde bedavacı olmamak esastır ve diğer insanlara karşı yükümlülükleriniz vardır. Özellikle iyi kurallar olduğunda, onda kuralların ardındaki ruhu ve mantığı geliştirmek istiyoruz.

Ayrıca, kuralların, arkasındaki mantık hatalı olduğu ya da işleri yapmanın daha iyi bir yolunu bulduğu için iyi olmadığında bunu anlayacak sağduyuya sahip olmasını istiyoruz.

Çocuğuna kuralları yasal olarak uygulamanın daha basit olabileceğini kabul ediyor. Ancak bu onun başarısızlığı olurdu:

Cezaları yeterince sert ve tutarlı hale getirin ve daha iyi, daha tutarlı bir uyum elde edebileceğimden eminim. Ancak çocuğum kahve satın alımını onaylamayı reddeden bir yönetici olursa, bir tiran yetiştirmiş olsaydım başarısız olacağım kadar iyi, makul bir insan yetiştirmeyi başaramamış olurum. Yasanın harfine uyan aparatçikler dünyası ile kuralların ruhuna göre iyi davranmak için yargı ve motivasyona sahip, işleri yapmanın daha iyi yollarını belirlemeye hazır kusurlu karar vericiler dünyası arasında seçim yapın, %100 ikincisini tercih ederim.

Yasacılık yalnızca ahlaki etkenler olarak gelişme yeteneğimizi azaltmakla kalmaz, aynı zamanda insanların kuralların hesaba katmadığı veya katamadığı durumlar karşısında harekete geçmeye hazırlıksız ve yeteneksiz kalmasına da neden olur:

Yeni koşullar, kuralların ardındaki nedenlere dayalı yargılar gerektirecektir. Uyulmaması korkusuyla yaşayan insanlar, bu tür koşullarda ne yapacaklarını bilemeyeceklerdir. Daha da kötüsü, kuralları, ilk etapta var olma nedenlerine aykırı şekillerde uygulayacaklardır. İster kahveyi, ister özgürlüğü reddederek olsun, hukuk kisvesi altında adaletsiz davranacaklardır.

Lam ayrıca, insan yargısının yerine yapay zeka tarafından üretilen algoritmalar aracılığıyla karar alma eğiliminin artmasından özellikle endişe duymaktadır. Karar almada yapay zeka algoritmalarının kullanımı, kuralların ardındaki nedeni anlama olasılığımızı bile elimizden almaktadır:

Bunlar insan dilinde açıklaması olmayan denklemlerdir. Bir programcı size bu denklemi gösterebilir, ancak siz onu uzunluğundan dolayı asla okuyamazsınız ve bunun ne anlama geldiğine dair tek tutarlı açıklama "bu, tüm geçmiş kararlara en iyi uyan denklemdir"dir. Derin öğrenme sadece belirsiz değil, aynı zamanda insan tarafından çözülemezdir. Derin öğrenme kuralları, kuralların çoğalmasının mantıksal son noktasıdır. Bürodinamik yasalarının bizi en uç noktaya götürdüğü, kimsenin bizi yöneten kuralları anlamadığı yasalcılığın son noktasıdır.

Dolayısıyla yapay zeka tarafından üretilen kuralların kullanımı, bürokratların işlerini kitapçıkta yapmalarının yarattığı sorunları hafifletmeye pek yardımcı olmuyor:

Yapay zeka, A dışındaki tüm satıcılardan kahve satın almayı yasaklayan kurala uyan, A satıcısının Starbucks kahvesi satın alabilmesinin ancak sizin alamamanızın nedenini size açıklayamayan herhangi bir kuralcı bürokrat gibidir. Bu kuralın neden doğru kural olduğu sorulduğunda, sadece bunun kural olduğunda ısrar ederler.

Sonuç olarak Lam, Han Fei'nin sıradanlık ile kurallar arasındaki gerçek ilişkiyi tersine çevirdiğine inanıyor:

Han Fei, yasalcılığın vasatlığın panzehiri olduğuna inanıyordu. Bence yasalcılık bunun sebebidir. Standartlaştırılmış yiyecekler, standartlaştırılmış evler, standartlaştırılmış makale notlandırma ve standartlaştırılmış bürokratlar en iyi ihtimalle fena değil , sadece tolere edilebilecek geçerli nesnelerdir. Asla mükemmel değillerdir ve mükemmelliğe ilham vermezler.

Ancak bu tartışma, takdir yetkisinin neden yasalcılığa ve kurallara karşı zemin kazanması gerektiğiyle ilgili ikinci dereceden, soyut tartışmalardan daha fazlasını gerektiriyor. Kitaptaki fikirlerin pratik anlamda anlamlı olması için, lastiklerin bir noktada yola değmesi gerekecek. Bu amaçla, Lam takdir yetkisinin rolünün nasıl ve nerede genişletileceğine dair bir dizi fikre sahip. Bunu bir sonraki yazıda ele alacağım.