3 milyar ışık yılı uzakta “Fosil Galaksi” keşfi: 7 milyar yıldır değişmeyen kozmik tanık

Bilim insanları, 3 milyar ışık yılı uzaklıkta, 7 milyar yıl boyunca neredeyse hiçbir evrimsel değişim geçirmemiş bir galaksiyi gözlemledi. KiDS J0842+0059 adı verilen bu galaksi, “fosil galaksi” sınıfında yer alıyor ve evrenin ilk yıldız oluşum dönemlerine dair eşsiz bilgiler sunuyor.

Araştırmayı yürüten İtalyan astronomlar, galaksinin yıldızlarının %99,5’inin evrenin henüz çok genç olduğu bir dönemde oluştuğunu belirtti. KiDS J0842+0059’un bu nedenle birleşme yaşamamış, izole kalmış dev galaksilerden biri olduğu düşünülüyor.

İki aşamalı galaksi evriminde bir istisna

Gökbilimsel modellere göre büyük galaksiler genellikle iki aşamada şekilleniyor. İlk aşamada hızla yoğun yıldızlar oluşurken, ikinci aşamada galaksi çevresindekilerle birleşerek büyüyor. Ancak fosil galaksiler bu ikinci evreyi yaşamadan bugüne ulaşıyor.

Bu yönüyle KiDS J0842+0059, evrenin ilk birkaç milyar yılına dair donmuş bir anı saklıyor.

Yıldızlarla dolu ama sessiz bir yapı

Galaksinin içinde milyarlarca Güneş benzeri yıldız bulunmasına rağmen, yeni yıldız oluşumu neredeyse tamamen durmuş durumda. Bu da galaksiyi “sessiz” bir hale getiriyor. Bilim insanları, bu kadar yoğun ve izole yapılar içinde gezegen sistemleri bulmanın oldukça güç olabileceğini ifade ediyor.

Keşfe 2018’de başlandı, doğrulama yeni geldi

Galaksinin ilk izlerine 2018 yılında Şili’deki VLT (Very Large Telescope) ile ulaşıldı. Ancak KiDS J0842+0059’un fosil galaksi olarak tanımlanması, Arizona’daki Büyük Binoküler Teleskop (LBT) ile yapılan yüksek çözünürlüklü gözlemler sayesinde mümkün oldu.

Araştırmanın baş yazarlarından Dr. Chiara Spiniello, bu tür galaksilerin evrende milyonda bir oranında bulunduğunu vurgulayarak, “Bunlar zamanın durduğu galaksiler” ifadesini kullandı.

Yeni teleskoplar fosilleri gün yüzüne çıkaracak

Bilim insanları, Avrupa Uzay Ajansı tarafından 2023’te uzaya gönderilen Euclid teleskobunun bu tür fosil galaksilerin daha fazlasını keşfetmede önemli bir rol oynayacağını düşünüyor. Euclid, aynı zamanda karanlık madde ve enerji üzerine de veri toplayacak.

Oxford Üniversitesi’nden Prof. Michele Cappellari ise “Fosil galaksiler, evrenin ilk zamanlarını anlamamız için paha biçilemez doğal arşivler” değerlendirmesinde bulundu.