Yıldızlar iki kez patlayabiliyor: Kozmolojide büyük keşif

HABER MERKEZİ

Oluşturulma Tarihi: Temmuz 04, 2025 10:53

Avrupa Güney GözlemeVİ'NİN (ESO) ÇOK BÜYÜK TELESKOBU (VLT) KULLANILARAK YAPILAN ARAştırmanın odağında, yaklaşık 160 bin ışık yılı uzaklıktaki Büyük Macellan Bulutu’nda yer alan süpernova kalıntısı SNR 0509-67.5 bulunuyor. Nature Astronomy dergisinde yayımlanan çalışmanın başyazarı Avustralya Canberra Üniversitesi'nden Priyam Das, bu tür bazı süpernovaların iki ayrı patlama yaşayabildiğini ifade etti.

Sciencealert haberine göre "Çift patlama" olarak isimlendirilen bu fenomen, Tip 1a süpernovalarında gözlemleniyor. Bu süpernovalar, bir beyaz cüce yıldız ile başka bir yıldızdan oluşan ikili sistemlerde gerçekleşiyor. Beyaz cüceler, ömrü tükenen küçük yıldızların geride bıraktığı yoğun yıldız kalıntılarıdır. Çevresindeki yıldızlardan gaz çeken beyaz cüce, bu gaz belirli bir seviyeye ulaştığında önce yüzeyinde bir helyum patlaması yaşıyor. Bu ilk patlama, içeriye doğru bir şok dalgası göndererek yıldızın çekirdeğinde daha büyük ikinci bir patlamayı tetikliyor.

YENİ BULGULARIN ÖNEMİ

Bilim insanları, çift patlama modelinin kanıtlarını, patlama sonrası ortaya çıkan kimyasal izleri analiz ederek buldu. ESO'nun teleskobuyla yapılan incelemelerde SNR 0509-67.5 kalıntısında iki ayrı kalsiyum katmanı keşfedildi. Araştırmanın ortak yazarı Ivo Seitenzahl, "Bu bulgular, beyaz cücelerin ünlü Chandrasekhar limitine (yaklaşık 1,4 güneş kütlesi) ulaşmadan da patlayabileceğini açıkça gösteriyor," dedi.

CHANDRASEKHAR LİMİTİ NEDİR?

Chandrasekhar limiti, beyaz cüce yıldızların kütleleri için belirlenmiş kritik bir eşik noktasıdır. Yaklaşık olarak Güneş kütlesinin 1,4 katına eşit olan bu limit aşıldığında, yıldızın içindeki basınç ve sıcaklık, yıldızın patlamasına yol açan zincirleme reaksiyonları başlatır.

Bu keşif, süpernovaların parlaklık ve yapılarındaki farklılıkları açıklamada önemli bir adım olarak görülüyor. Ayrıca evrenin genişlemesine neden olan karanlık enerjinin doğasını ve evrendeki demirin kökenini anlamada kritik bilgiler sağlayacak.