Genetikte devrim: İki babadan dünyaya gelen farelerin yavruları oldu

Çin’de yapılan bir araştırmada sadece erkek farelerden alınan genetik materyalle doğan farelerin kendi yavrularını dünyaya getirmeyi başardığı açıklandı.

Bu gelişme, yalnızca erkek hayvanlardan genetik materyal kullanılarak üremenin önünü açabilecek önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Bu sürece “androjenesis” adı veriliyor.

Bilim insanları daha önce laboratuvar ortamında iki erkek fareden alınan sperm hücreleriyle fare embriyosu geliştirmeyi başarmıştı. Ancak o deneylerde dünyaya gelen yavrular kısır olmuş ve üreyememişti. Şanghay Jiao Tong Üniversitesi’nden bir ekip tarafından yürütülen yeni çalışmada ise bu engel aşıldı.

Araştırmada, erkekten erkeğe üremenin önündeki en büyük engellerden biri olan genetik baskılayıcı bölgeler (ICR) hedef alındı. Normalde anne ve babadan gelen genlerin sağladığı dengeli ICR kodlaması bozulduğunda embriyo ciddi şekilde zarar görüyor ve genelde yaşam sona eriyor.

Bilim insanları ise hassas gen düzenleme teknikleriyle bu bölgeleri yeniden programlamaya çalışarak, iki erkek fareden alınan sperm hücrelerinden sağlıklı, üreyebilen fareler elde etmeyi başardı.

Çalışmada, iki erkek fareden alınan sperm hücreleri, dişi DNA’sı çıkarılmış yumurtalara enjekte edildi. Ardından, embriyoların sağlıklı gelişebilmesi için yedi farklı ICR bölgesi düzenlendi. Düzenlenen yumurtalar başka dişi farelere yerleştirildi.

Toplam 259 erken embriyo (blastokist) nakledildi ve bunlardan üçü canlı doğdu. İkisi hayatta kalmayı başardı ve yetişkin olduktan sonra normal şekilde çiftleşip sağlıklı yavrular dünyaya getirdi.

Her ne kadar başarı oranı şimdilik düşük olsa da, iki erkekten gelen genetik materyalle sağlıklı ve üreyebilen fareler elde edilmesi, kullanılan gen düzenleme tekniklerinin işe yaradığını gösteriyor. Bilim insanları, iki anneden yavru elde etmenin gen düzenleme açısından daha kolay olduğunu belirtiyor ve iki babadan yavru elde edilmesinin sürecin zorluğunu artırdığını vurguluyor.

Uzmanlar, yöntemin insanlarda uygulanmasının şimdilik oldukça uzak bir ihtimal olduğuna dikkat çekiyor. Ayrıca bu konuda etik ve felsefi pek çok soru da yanıt bekliyor. Ancak araştırma, kısırlık tedavileri ve kalıtsal hastalıkların anlaşılması açısından gelecekte önemli gelişmelere kapı aralayabilir.

Araştırmanın bulguları hakemli bilimsel dergi PNAS’ta yayınlandı.