SPK, Sağlık Bakanlığı'ndan tıbbi psikologların akreditasyon prosedürünün açıklığa kavuşturulmasını istedi

"Rusya Sağlık Bakanlığı'nın, tıp eğitimi olmayan kişilere, bu prosedürü mesleki standartlara tabi tutarak uzmanlık akreditasyonunu zorunlu kılma girişimlerinin birkaç yıldır başarısız olduğu söylenmelidir. Rusya Sağlık Bakanlığı temsilcileri, federal mevzuatın gerekliliklerini göz ardı ederken, mesleki standartlarda kendi tüzüklerinin gerekliliklerini dikkate almanın gerekliliğini yıllardır kanıtlıyorlar," diye düşünüyor SPC.

Konsey, tıbbi psikologlar için akreditasyon prosedürünün gereksiz olduğunu ve temel eğitim dışında eğitim almış uzmanların, 206n sayılı Kararnamede belirlenen eğitim şartlarını karşılamadıkları için bu prosedüre katılmalarına izin verilmediğini belirtti.

Mevcut düzenlemeler, bir tıp psikoloğunun yüksek öğrenime sahip olmasını şart koşmaktadır - "klinik psikoloji" veya "psikoloji" alanında uzmanlık derecesi ve "klinik psikoloji" alanında uzmanlık veya "psikoloji" veya "hizmet faaliyetleri psikolojisi" alanında uzmanlık derecesi ile "klinik psikoloji" alanında mesleki yeniden eğitim. Ayrıca, uzmanlar, mesleki yeniden eğitim programlarını tamamlayarak alanda beş yıldan fazla kesintisiz iş deneyimine sahiplerse çalışma iznine sahiptir - bu norm, 1 Eylül 2023 tarihinden önce pozisyona işe alınan çalışanlar için geçerlidir.

SPK, son zamanlarda, temel yüksek öğrenimi olmayan psikologların, gerekli deneyime sahip olmalarına (206n sayılı Kararname'nin gerekliliklerine resmi olarak uymaları) rağmen, Federal Akreditasyon Merkezi tarafından prosedüre girmelerinin reddedilmeye başlandığını belirtmektedir. Bunun nedeni, "gerekli eğitim ve yeterlilik düzeyinin eksikliği"dir.

SPC'ye göre bu sorun iki nedenden kaynaklanıyor. Örneğin, kararname hukuki ve dilsel belirsizlik içeriyor. SPC açıklamasında, "Eğitim, ek mesleki programlarda eğitim ve pratik iş deneyimi gerekliliklerinin listelenmesi tutarsızdır ve bu da vatandaşlara belirsiz, uygulanması zor ve külfetli şartlar sunulmasına yol açar. Ayrıca, akreditasyon merkezleri ve işverenlere, bir kişinin yeterlilik gerekliliklerini karşılayıp karşılamadığını belirleme konusunda makul olmayan ölçüde geniş takdir yetkileri (makul olmayan ölçüde geniş takdir sınırları) sağlamaktadır" denildi.

Konsey tarafından öne sürülen ikinci gerekçe, akreditasyon merkezlerinin 206n sayılı kararı, belge yürürlüğe girmeden önce çalışmaya başlayan çalışanlara uygulamasıdır. SPK, çalışanlar ile işveren arasındaki hukuki ilişkinin yeni yeterlilik şartları yürürlüğe girmeden önce ortaya çıkması nedeniyle mevcut durumu "kabul edilemez" olarak nitelendirdi.

Talepte, "Hukuk uygulama pratiğinde, iş ilişkilerinin kurulduğu tarihte yeterlilik şartlarını taşıyan ve mesleki faaliyetlerini başarıyla yürüten kişilerin, düzenleyici yasal düzenlemeler ve mesleki standartlarla belirlenen yeterlilik şartlarında değişiklik olması halinde ilgili pozisyonlarda çalışma hakkını saklı tuttukları yönünde istikrarlı bir durum oluşmuştur" denildi.

Ayrıca, bu yaklaşım, Rusya Federasyonu Anayasası'nda öngörülen "çalışma özgürlüğünün keyfi olarak kısıtlanması"nın kabul edilemezliğiyle de örtüşmektedir. SPK, herkesin sözleşmesel bir çalışma niteliğini üstlenerek, çalışma yeteneğini yönetme, bir faaliyet türü ve meslek seçme hakkına sahip olduğunu hatırlatmıştır. Yani, bir mesleğe, uzmanlığa, yeterliliğe veya pozisyona göre çalışma, öncelikle taraflarca kararlaştırılan iş sözleşmesiyle belirlenir.

Konsey, "Rusya Federasyonu Çalışma Kanunu'nun 12. Maddesinin Üçüncü Kısmı uyarınca, iş hukuku hükümleri içeren bir kanun veya diğer düzenleyici işlem geriye dönük olarak uygulanmaz ve yürürlüğe girdikten sonra ortaya çıkan ilişkilere uygulanır. Bu bağlamda, 206n sayılı Kararname'nin hükümlerinin yürürlüğe girmesinden önce ortaya çıkan hukuki ilişkilere uygulanamayacağına inanıyoruz. Benzer bir durum, Rusya Sağlık Bakanlığı'nın 5 Mayıs 2025 tarihli ve 16-5/2867 sayılı yazısında da belirtilmiştir," diye özetledi.

Vademecum, Rusya Sağlık Bakanlığı'na talepte bulundu.

Şubat 2025'te Devlet Duması, psikologların yalnızca faaliyet alanlarında en az üç yıllık iş deneyimine sahip olmaları halinde özel sektörde çalışabileceklerini öngören "Rusya Federasyonu'nda Psikolojik Faaliyetin Temelleri Hakkında" adlı bir yasa tasarısı sundu . Onaylanması halinde, belge 1 Mart 2026'da yürürlüğe girecek.

Girişime göre, bir uzman Rusya'da ancak 18 yaşına girip daha yüksek bir uzmanlık eğitimi aldıktan sonra psikolojik faaliyette bulunabilecek. Böyle bir eğitimin olmaması durumunda ise, psikolog olarak çalışabilmesi için 3 Temmuz 2016 tarihli 238-FZ sayılı "Yeterliliklerin Bağımsız Değerlendirilmesi Hakkında" Yönetmeliği uyarınca faaliyet alanıyla ilgili ek eğitim alması ve mesleki yeterliliklerinin onaylanması gerekmektedir.

Tasarıda, psikologların ve psikoloji örgütlerinin, özdenetim kuruluşları da dahil olmak üzere, kâr amacı gütmeyen kuruluşlara, derneklere üye olma zorunluluğunun da getirilmesi önerildi. Taslağın önceki versiyonunda böyle bir hak arzu edilir olarak değerlendiriliyordu.

Belge, meslek camiasından olumsuz tepkilere yol açtı. Mart ayında, psikolog meslek birlikleri, Devlet Duması Aile Koruma, Babalık, Annelik ve Çocukluk Komitesi Başkanı Nina Ostanina'ya söz konusu yasa tasarısının düzeltilmesi talebiyle bir itirazda bulundu. Birlikler, yasa tasarısının şüphesiz "haksız hizmet sunumunun ve dolandırıcılığın önlenmesini" etkileyeceğine, ancak mevcut halinin "psikoloji endüstrisine ve Rus toplumuna zarar verebileceği"ne inanıyor. İtirazda, meslek camiası temsilcileri, uzmanlık gerektirmeyen yüksek öğrenim ve ek eğitime sahip psikologların yeterliliklerini teyit etme ve özel muayenehane açma hakkının kalıcı hale getirilmesini talep etti.

8 Ağustos 2025 tarihi itibarıyla yasa tasarısı ilk okumadan geçmedi.