Portekiz'de üretilmiştir: Famalicão'dan lüks moda dünyasına

Büyük beyaz bir masada kumaş örnekleri ve nakış, fermuar, yıkama ve apre örnekleri sergileniyor. Arka plandaki bir rafta yüzlerce başka örnek bulunurken, yanlardaki bir askıda birkaç düzine daha asılı duruyor. Karşısında ise bitmiş giysiler var: üstler, pantolonlar, elbiseler, paltolar. Kurdelesiz bir fermuar merak uyandırıyor: "Nasıl takılıyor?" diye soruyor lüks markalar danışmanı ve Afrikalı tasarımcıları Portekiz Moda'ya getiren CANEX programının temsilcisi Lulu Shabell. Bu odada sunulan 30.000'den fazla kumaş türü ve kalitesi ile sektördeki yenilikler hakkında merak yüksek.

Observador, çeşitli Afrika ülkeleri ve Suudi Arabistan'dan gelen moda tasarımcılarına, uluslararası lüks pazara yönelik parçalar üreten Famalicão'daki üç tekstil fabrikasını ziyaretlerinde eşlik etti. Bu, Paulo Pereira'nın ebeveynleri tarafından 1984 yılında kurulan AAC'nin durumudur. Girişimci bugün şirketin yöneticilerinden biri ve çocukları da bu işte çalışıyor. "O zamanlar Portekiz'de var olan ve yaygınlaşan bir segmentte başladık - günümüzde hızlı moda olarak adlandırılan - ve oradan orta pazar segmentine geçtik ve son 10 yılda lüks segmente daha fazla odaklandık," diye açıklıyor. Burada üretim %100 dışarıda : fabrika, ABD, İtalya, Fransa ve Japonya'daki müşterilere ayda 150.000 adet ihracat yapıyor. Sahipleri, sıkı gizlilik anlaşmaları nedeniyle hangi markalarla çalıştıklarını açıklayamıyorlar, ancak Kering (örneğin Gucci, Balenciaga, Yves Saint Laurent ve Bottega Veneta'nın sahibi) veya LVMH (Louis Vuitton, Dior ve Loewe'nin sahibi olan grup) gibi markalardan ürünler var.

AAC, mayodan kazak ve bereye kadar her türlü giyim ürününü üretiyor. Paulo, bu ayrıcalığın tek tip bir koleksiyon arayan uluslararası markalar tarafından değer gördüğünü söylüyor. Lüks müşterilerin Portekiz'i tercih etmesinin bir diğer nedeni de konumuyla ilgili; parçalar diğer Avrupa ülkelerine daha kolay ve hızlı bir şekilde ihraç edilebiliyor. Kalite-fiyat oranı da önemli bir fark yaratıyor gibi görünüyor çünkü işçilik diğer Avrupa ülkelerine göre daha ucuz, ancak çalışma koşulları ve üretim kalitesi Çin gibi ülkelerden daha iyi. "Portekiz , yuvarlak örgülerde veya bilinen adıyla Jersey'de açıkça çok güçlü bir konuma sahip. Sıfırdan ve kaliteli bir şekilde geliştirilebilecek eksiksiz bir altyapıya sahip. Ve bu konuda, rakip ülkelerimizin çoğunu geride bıraktığımızı düşünüyorum; daha dinamik, daha hızlı, daha rekabetçi ve daha kaliteliyiz. Ama daha fazlası da var: kumaş da üretebiliyoruz, mayo da üretebiliyoruz, birçok farklı şey yapabiliyoruz. Portekiz'de, çok küçük ölçeğine rağmen çok ilginç bir bilgi birikimi var."

İş, dünyanın dört bir yanından ithal edilebilen veya yerel endüstri ortakları tarafından çeşitli yıkama, baskı veya nakış tekniklerinin uygulanabileceği kumaşların seçilmesiyle başlıyor. Modellerin oluşturulduğu ve malzemelerin onaylandığı prototip aşamasından sonra üretim süreci başlıyor. Suudi markası Awaken'ın kreatif direktörü Khalid Almasoud, "Minimum sipariş miktarı nedir?" diye soruyor. Paulo Pereira, AAC'nin model başına yalnızca 250 adet veya daha fazla üretim kabul ettiğini açıklıyor; ancak çok önemli bir markanın sınırlı sayıda üretimi söz konusuysa, bu da miktarın azaltılmasını haklı çıkarıyor.

Üretim sürecinin bir kısmı şirketin genel merkezinde gerçekleştiriliyor ve merkez, caddenin karşısındaki 3.000 metrekarelik yeni bir binaya taşınacak. Bu genişleme, işletmenin büyümesiyle ilgili değil, çalışma alanını genişletmek ve üretim ile depolama alanlarını merkezileştirmekle ilgili. Şu anda küçük atölyede yaklaşık 30 kadın çalışıyor ve bunların bazıları emeklilik yaşına yaklaşıyor. Ana Paula Silva Santos, 40 yıldır terzi olarak çalışıyor ve iki yıldır da AAC'de çalışıyor. "Üretim sektöründe çalışmayı seçtim çünkü öğrenmek istiyordum. Sonra ailem bana bir iş buldu. Mesleğimi gerçekten seviyorum," diyor Observador'a dikiş makinesinin önünde. "Evde bir makinem var," diye ekliyor ve bazen fabrikada yarattığı ürünlerden ilham aldığını itiraf ediyor. "Güzel parçalar görüyorum ve aynısını yapmaya çalışıyorum. Moda şovlarını ve vitrinlerdeki güzel parçaları görmeyi seviyorum," diyor.

Paula ve diğer kadınlar (dikiş makinelerinde erkek görmedik), ipek veya organze gibi hassas malzemelerden yapıldıkları için özel bakım gerektiren parçalar üretiyorlar. Fabrikada ayrıca, örneğin ekose veya çizgili desenlere sahip parçaları kesmeye ve dikim sırasında hizalanmaları için doğru yönde yerleştirilmelerine olanak tanıyan yerel bir kumaş kesme makinesi de bulunuyor. Ayrıca, elle boyanmış görüntüleri yeniden üreten son derece ayrıntılı baskılar üretme teknolojisi de mevcut. Diğer parçalar, talimatlara uygun olarak üretildiklerini doğrulayan teknisyenlerin sık sık ziyaretlerini kolaylaştırmak için , en fazla 30 kilometre uzaklıkta bulunan yaklaşık 25 ortaklı yerel fabrikalarda üretiliyor.

Paulo Pereira, Portekiz tekstil sektörünün iki büyük lüks moda üreticisi Fransa ve İtalya ile rekabet etmesini istediğini vurguluyor. "Bu sektörde 20 yıl önce 800.000 çalışan vardı; bugün ise 100.000. Tekrar büyüyecek mi? Belki aynı ölçekte değil, ama en azından katma değer açısından. Yani çok ucuz ürünler üretip Asya ile rekabet etmek değer katmaz. Lüks ürünler üretmek katar ve bu ülkenin ihtiyacı olan da bu ," diye savunuyor iş adamı.

Ekonomi Bakanlığı Strateji ve Araştırmalar Ofisi tarafından Ekim 2024'te sunulan bir araştırmaya göre, Portekiz tekstil ve hazır giyim ihracatında dünya sıralamasında 27. sırada yer almaktadır. Sektördeki 12.000 şirketin %99'undan fazlası küçük ve orta ölçekli olup, toplamda yaklaşık 128.000 çalışan istihdam etmektedir. 2022 yılında tekstil ve hazır giyim sektörü, ülke GSYİH'sinin %1,3'ünü temsil etmiş ve 2,7 milyar avro brüt katma değer yaratmıştır.

Bu sektörde, TMG grubu Portekiz'in en önemli gruplarından biridir. Yarısından fazlası otomotiv sektöründe çalışan 1.400 çalışanıyla fabrika, BMW, Mercedes ve Porsche gibi 20'den fazla markanın araç iç mekanları için tekstil ve döşemelik kumaş üretmektedir. 1937 yılında António Manuel Gonçalves tarafından kurulan iplik fabrikasında ayrıca pamuk, bambu, geri dönüştürülmüş denim, keten, kenevir ve geri dönüştürülmüş polyester gibi hammaddeler kullanılarak moda endüstrisi için kumaş geliştirme konusunda uzmanlaşmış bir moda departmanı da bulunmaktadır. Etkileyici kumaş arşivi, fabrikayı ziyaret eden yabancı tasarımcıların hemen dikkatini çeker; son 40 yıla ait ürünler ve Portekiz'deki tekstil üretiminin öyküsünü anlatan 5.000'den fazla numune bulunmaktadır.

Observer'ın eşlik ettiği Afrikalı ve Arap tasarımcı grubu fabrikada yürürken çözgü ipliklerinin dansına kapılır. İplikleri tek bir kumaşa dokuyan dairesel dokuma tezgahlarının yanından geçerken, işlemin ilerleyişini izlemek için eğilirler. Başka bir odada, düzinelerce düz dokuma tezgahının sağır edici gürültüsü etkileyicidir. Dokuma işleminden sonra, kumaş ruloları yıkama ve ısı ayarlama işleminden geçtikleri terbiye aşamasına gönderilir. Islandıktan sonra kumaşlar daha yumuşak hale gelir ve 210 santigrat dereceye ulaşan gazla ısıtılan bir makineden geçmeden önce gerilir. Sonuç, örneğin yıkandığında çekmeyen veya renk değiştirmeyen daha sağlam bir kumaştır . Üst katta, TMG'nin uluslararası lüks markalar için parçalar ürettiği bir giyim fabrikası da bulunmaktadır.

5D'ye girdiğinizde, odak noktasının denim olduğu hemen anlaşılıyor. Fabrika , denim pantolon, elbise, tulum ve ceket üretiyor. Şirketin kurucularından Andreia Vigário, "Tasarım ekiplerimiz var, ancak müşterilerimizin zaten yaratıcı ekipleri var. Bizim işimiz fikirleri hayata geçirmek ve seri üretimi mümkün kılmak," diye açıklıyor. Showroom'da Kenzo, APC ve Dior'un yeni kreatif direktörünün adını taşıyan marka JW Anderson'ın ürünleri yer alıyor .

Andreia ve ortağı Carlos Pereira, yaklaşık 10 yıl önce Salsa Jeans'te çalıştıktan sonra işe başladılar. "Bir terzi ve bir kalıpçı işe aldık ve LinkedIn bağlantıları aracılığıyla Avrupa, orta ve üst düzey markalar için numuneler geliştirmeye ve pazar araştırmaları yapmaya başladık ve Paris'te bazı kapılar açıldı." Şirketin şu anda üç deposu ve 140 çalışanı bulunuyor. "Şu anda herhangi bir genişleme planımız yok. İstediğimiz şey, sahip olduğumuz müşteri sayısını korumak ve iyi bir hizmet sunmaya devam etmek. Bu alanda en zor olan şey, müşterilerin varlığını sürdürmesi ve bizim giderek daha yakın ilişkiler kurmamız ," diyor markaları yaklaşık on yıl önce kurulan şirketle çalışan Andreia.

Müşteriler çizimler veya fotoğraflarla 5D'ye geliyorlar ve prototipler fabrikada geliştirilip koleksiyonlar üretiliyor . Andreia, denim parçalarının hepsinin aynı görünebileceğini ancak kalitenin detaylarda yattığını vurguluyor: örneğin dikişler, kumaşın esnekliği veya cep açıklıkları fark yaratıyor. Burada, minimum üretim sayısı model başına 200 birim ve üretimin %70'i şirket içinde yapılıyor. 5D, Japonya, İspanya ve İtalya gibi ülkelerden denim ithal ediyor ve ardından yıkama sürecini dışarıdan yaptırıyor; kumaşın renkleri farklı teknikler kullanılarak elde ediliyor. Fabrika, nihai ürüne bağlı olarak beş çamaşırhane ile faaliyet gösteriyor. Sürdürülebilirlik de bir endişe kaynağı, bu nedenle radyasyondan dolayı aşınmanın meydana geldiği su ve kimyasalların kullanımından kaçınan lazer tekniklerini veya geleneksel yıkamalarla aynı görünümü ancak su kullanmadan elde eden ozon kullanımını tercih ediyorlar.

Aslında sürdürülebilirlik, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri gibi pazarlara yakınlığı nedeniyle Portekiz'deki üretim tesislerini de tercih eden uluslararası markalar için cazip bir özellik, diye açıklıyor 5D'nin kurucusu. Ancak her bir ünitenin maliyeti diğer uluslararası üreticilerin maliyetlerinden daha yüksek oluyor ; bu da fabrikanın yalnızca uluslararası lüks markalarla çalışmasının nedenlerinden biri. Andreia, "Çoğu Portekiz markası, Portekiz'de bu objektif üretim maliyetleriyle çalışamıyor," diye açıklıyor. "Markalarımızın %50'sinin Fransa ve bazı Avrupa ülkelerinden olduğunu söyleyebilirim. Günümüzde, ABD ile yoğun olarak, Avustralya ile ise biraz çalışıyoruz."

5D'nin kurucusu için Portekiz tekstil sektörünün karşılaştığı en büyük zorluklardan biri fiyatlandırma . "Herkes çalışanlarına mümkün olan en iyi koşulları sağlamak istiyor. Çok fazla devlet masrafımız var ve sürdürülebilirliğe, inovasyona, araştırma ve geliştirmeye sürekli yatırım yapmaya çalışıyoruz. Savaştan ve Covid'den bu yana vergilerimiz, artan enerji maliyetlerimiz ve artan ulaşım maliyetlerimiz var; bu gerçek bir zorluk," diyor çeşitlendirme ve ortaklıkların faydalı olabileceğine inanan Andreia. "Müşterilerimizin tedarikçilerini tek bir merkezde toplamak istediğini hissettim. Başka bir deyişle, yuvarlak örgülerde çok iyi olduğumuz için tişört üretmek üzere Portekiz'e geliyorlarsa ve yakınlarda 5D veya aynı alanda aynı kalitede denim üreten başka bir şirket varsa, markalar iletişimin daha kolay olması, ulaşımın bir araya getirilebilmesi, sürdürülebilirlik sorunu olması ve seyahat mesafelerinin çok uzun olmaması nedeniyle tek bir merkezde toplanmayı tercih ediyor," diye açıklıyor. "Portekiz'deki sektörümüz daha güçlü, daha fazla tanıtım yapılmış ve daha fazla birlik içinde olursa daha da güçlü olacağımıza gerçekten inanıyoruz."