Uzaydan giderek daha fazla büyük metan sızıntısı tespit ediliyor

Çünkü süper güçlü sera gazının gerçek kaynağı bulunup, sızıntılara karşı Birleşmiş Milletler aracılığıyla harekete geçilmeden önce, bunların bir kısmı çoktan geçmiş olacak.

Hollanda Uzay Araştırmaları Enstitüsü'ne (SRON) göre, bu metan sızıntılarından bazılarının iklim üzerindeki etkisi, on bin arabanın bir yılda yaydığı metan gazına eşdeğer.

Metan, CO2'den çok daha güçlü bir sera gazıdır ve bu nedenle büyük bir endişe kaynağıdır. Çoğunlukla hayvancılık ve petrol-doğalgaz çıkarımı sırasında açığa çıkar. Çöplükler ve bataklıklar da bilinen metan kaynaklarıdır.

İnek Berta, akranlarına göre daha az metan salıyor ve bu iyi bir haber:

Ancak özellikle petrol ve doğalgaz çıkarımı sırasında beklenmedik büyük sızıntılar meydana geliyor. İşte bu nedenle uzaydan gelen bu sızıntıları tespit edebilmek için bir buçuk yıl önce küresel bir uyarı sistemi kuruldu. Şu ana kadar yüzlerce metan sızıntısı bildirildi.

Bunu yapan sisteme MARS yani Metan Uyarı ve Müdahale Sistemi adı veriliyor. Bunda Hollanda'nın büyük rolü var, zira Hollanda'ya ait uydu enstrümanı Tropomi var. Tropomi'nin uzaya fırlatılmasından bu yana yedi yıldan fazla bir süre geçti ve bu süre zarfında küresel hava kalitesi ve metan emisyonları günlük olarak haritalandırılıyor.

SRON araştırma enstitüsü her hafta dünyadaki en büyük metan bulutlarının genel bir görünümünü yayınlıyor. Daha küçük ve çözünürlüğü daha yüksek uydular ile kaynağın tam olarak izlenmesi mümkün oluyor. BM daha sonra konuyla ilgili şirketleri ve hükümetleri bilgilendiriyor.

Ancak bu işlem zaman alıcıdır. Çoğu zaman, sorumluların hesap vermesini sağlayacak kesin kaynak bulunmadan sızıntı çoktan durdurulmuş olur. Artık diğer uydular, özellikle de hava durumu uyduları kullanılarak daha hızlı aksiyon alınabiliyor.

Burada 23 Eylül 2024'te Kazakistan'daki bir doğalgaz boru hattından metan salınımını görüyorsunuz. 4 saatten kısa bir sürede, 4 lokasyondan toplam 1,5 kilotondan fazla metan salındı.

SRON araştırmacısı Tobias de Jong, "Bazı durumlarda şirketler veya hükümetler bu kadar çok metanın kaçtığının farkında bile olmuyor" diyor. O zaman bu aynı zamanda şirketlerin de çıkarınadır. Çünkü sızmayan gaz doğalgaz olarak satılabiliyor.

De Jong'a göre bazen bir günde, şirketlerin veya hükümetlerin bir yıl boyunca bildirdiği miktardan çok daha fazla metan salınıyor.

"Örneğin, Oklahoma'da iki gün boyunca 400 tondan fazla metan salan bir duman gördük. O bölgeden bildirilen önceki yıllık emisyonlar bu dumanların her ikisinden de düşüktü."

Son yıllarda metan gazına daha fazla ilgi gösteriliyor çünkü bu sera gazı nispeten hızlı bir şekilde parçalanıyor. CO2 atmosferde yüzlerce yıl kalırken, metan yaklaşık on yıl sonra yok oluyor. Yani eğer metan emisyonunu azaltmayı başarırsak, bunun çok daha hızlı bir soğutma etkisi olacak.

Bu nedenle metan emisyonlarının azaltılması küresel ısınmayla mücadelede en hızlı yollardan biri olarak görülüyor. Hollanda'nın da aralarında bulunduğu yaklaşık 160 ülke kısa vadede metan emisyonlarını azaltma konusunda anlaştı.

Son altı ayda yeni yöntemle yaklaşık 50 büyük metan sızıntısı tespit edildi. Örneğin araştırmacılar Kazakistan'da büyük bir metan bulutu gördüler.

Bunun, 1,5 kilotondan fazla metanın havaya salındığı bir boru hattından kaynaklanan bir gaz sızıntısı olduğu ortaya çıktı. Bunun iklime etkisi, on bin aracın yıllık emisyonuna eşit. Bulgaristan'daki bir doğalgaz boru hattından da büyük bir duman bulutu çıktığı görüldü.