Trump, Zelenski'ye Ukrayna'nın Moskova'ya saldırıp saldıramayacağını sordu

Görüşmelere katılan kaynaklara göre, Donald Trump, Ukrayna'yı Rus topraklarına yönelik derin saldırıları artırmaya özel olarak teşvik etti, hatta Vladimir Zelenski'ye, ABD'nin kendisine uzun menzilli silahlar sağlaması halinde Moskova'ya saldırıp saldırmayacağını sordu.

ABD ve Ukrayna liderleri arasında 4 Temmuz'da gerçekleşen telefon görüşmesi, Trump'ın Rusya'nın savaşı konusundaki önceki tutumundan ve seçim kampanyasında ABD'nin dış çatışmalara müdahil olmasını sona erdirme vaadinden keskin bir sapmayı işaret ediyor. Washington'ın bu tür silahları teslim edip etmeyeceği henüz belli olmasa da, görüşme, Trump'ın, bir zamanlar savaşı bir günde çözme sözü veren ABD başkanının önerdiği ateşkes görüşmelerine katılmayı reddeden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e duyduğu artan hayal kırıklığını vurguluyor.

Zelenski ile 4 Temmuz'da gerçekleşen görüşme, Trump'ın bir gün önce Putin'i arayıp "kötü" olarak nitelendirdiği görüşmenin ardından gündeme gelmişti.

Trump ve Zelenski arasındaki görüşmeye aşina iki kişi, ABD başkanının Ukraynalı mevkidaşına, kendisine bunu yapabilecek silahlar sağlaması halinde Rusya içindeki askeri hedefleri vurup vuramayacağını sorduğunu söyledi. Bu kişilere göre, Trump görüşmede "Volodymir, Moskova'ya ulaşabilir misin? ... St. Petersburg'a da ulaşabilir misin?" diye sordu. Zelenski'nin "Kesinlikle. Silahları bize verirseniz başarabiliriz." diye yanıt verdiğini belirttiler. Görüşmeye katılan iki kişiye göre, Trump bu fikre destek verdi ve stratejinin amacının "[Ruslara] acıyı hissettirmek" ve Kremlin'i müzakere masasına oturtmak olduğunu belirtti.

Görüşmeye ilişkin bilgi alan bir yetkili, görüşmenin Ukrayna'nın Batılı ortakları arasında "savaşı Moskovalılara götürebilecek" uzun menzilli silahlar sağlama yönündeki artan isteği yansıttığını söyledi. Bu görüş, son haftalarda ABD'li yetkililer tarafından da özel görüşmelerde dile getirildi.

Beyaz Saray ve Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi , Financial Times'ın yorum talebine yanıt vermedi.

Konuya yakın üç kişiye göre, Trump ve Zelenski arasındaki görüşme, ABD'nin geçen hafta Roma'da Ukrayna cumhurbaşkanıyla Kiev'e gönderilebilecek potansiyel silahların bir listesini paylaşmasına yol açtı. ABD savunma yetkilileri ve NATO hükümet aracılarıyla yaptığı bir toplantıda Zelenski, üçüncü taraflarca Ukrayna'ya devredilebilecek uzun menzilli füze sistemlerinin bir listesini aldı. Anlaşma, Trump'ın, Avrupalı müttefiklere silah satışına yetki vererek, doğrudan ABD askeri yardımına getirilen mevcut Kongre dondurmasını aşmasını sağlayacak ve Avrupalı müttefikler de bu sistemleri Kiev'e iletecek.

Ukraynalılar, yaklaşık 1.600 kilometre menzile sahip hassas vuruşlu seyir füzeleri olan Tomahawk füzeleri talep etmişti. Ancak Zelenskiy ile paylaşılan listeye aşina bir kaynak, Trump yönetiminin de Biden yönetimi gibi Ukrayna'nın kontrol eksikliğinden endişe duyduğunu söyledi.

Trump, Pazartesi günü NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile yaptığı Oval Ofis görüşmesinde Ukrayna'ya Patriot hava savunma sistemleri ve füze savunma sistemleri sağlama planını açıkladı ancak diğer silah sistemlerine ilişkin herhangi bir sevkiyata ilişkin bilgi vermedi.

ABD Başkanı, Rusya ve Rusya Devlet Başkanı'nın savaşı sona erdirme konusunda bir anlaşmaya varılamaması nedeniyle "çok mutsuz" olduğunu söyledi. "Başkan [Vladimir] Putin'den hayal kırıklığına uğradım çünkü iki ay önce bir anlaşmaya varacağımızı düşünmüştüm." Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı ve Putin döneminde eski başkan yardımcısı olan Dmitri Medvedev, Trump'ın kararını küçümsedi.

Medvedev, X gazetesinde "Trump, Kremlin'e teatral bir ültimatom verdi... Rusya umursamadı" diye yazdı. Trump-Zelenski görüşmesi hakkında bilgi sahibi olan ve ABD-Ukrayna askeri strateji görüşmelerine aşina olan iki kişi, tartışılan silahlardan birinin Kara Taktik Füze Sistemi (ATACMS) olduğunu söyledi.

Ukrayna, Rusya'nın işgali altındaki topraklardaki ve bazı durumlarda Rusya'nın daha derinlerindeki hedefleri vurmak için ABD tarafından tedarik edilen 300 kilometreye (186 mil) kadar menzile sahip Atacms füzelerini kullandı. Atacms füzeleri, Biden yönetiminin Ukrayna'ya teslim ettiği HIMARS roket sistemlerinden fırlatılabiliyor. Ancak Moskova veya St. Petersburg'a ulaşacak kadar uzağa uçamıyorlar.

Rusya, Batı'nın Ukrayna'ya sağladığı gelişmiş silah tedariklerine karşılık olarak Batı hedeflerine saldırmakla defalarca tehdit etti, ancak henüz bunu yapmadı. Ukrayna'nın geçen Kasım ayında egemen Rus topraklarındaki askeri hedefleri vurmak için Atacms sistemini ilk kez kullanmasının ardından Putin, savaşın "küresel bir nitelik kazandığını" söyledi ve Dnipro kentinde deneysel orta menzilli bir füze olan Oreshnik'i test ederek karşılık verdi.

Rusya Devlet Başkanı, "Moskova'nın, silahlarının bizim tesislerimize karşı kullanılmasına izin veren ülkelerin askeri tesislerine karşı silahlarımızı kullanma hakkı vardır ve eğer saldırgan eylemler tırmanırsa aynı kararlılık ve simetriyle karşılık vereceğiz" dedi.

Atacms saldırılarının ardından Rusya, potansiyel kullanım eşiğini düşüren nükleer doktrininin güncellenmiş bir versiyonunu yayınladı. Bu değişiklikler, Ukrayna'nın Atacms ve Storm Shadow füzeleri gibi silahlarla Rusya'ya yönelik saldırılarına karşılık olarak, Rusya'nın ABD, Birleşik Krallık ve Fransa'ya (NATO'nun üç nükleer gücü) nükleer bir ilk saldırı düzenlemesini sağlayabilir.

Washington, Ukrayna'yı zaman zaman Rusya'nın derinliklerine saldırmak için bunları kullanmaması konusunda uyardı, ancak bu kısıtlamalar artık gevşiyor gibi görünüyor. Ukrayna, Rusya içindeki askeri hedeflere saldırmak için öncelikle kendi ürettiği uzun menzilli insansız hava araçlarını kullanıyor ve bu da savaş makinesini besliyor.

En cüretkar saldırısı, Haziran ayı başlarında Ukrayna SBU güvenlik servisinin, Rusya'ya gizlice soktuğu prefabrik evlerin içine gizlenmiş intihar İHA'larından oluşan bir sürü fırlatarak ülkenin stratejik bombardıman filosuna saldırmasıyla gerçekleşti. Uçaklar, Moskova'nın savaş zamanında Ukrayna şehirlerini bombalamasında kullanılmıştı. Kiev'in Örümcek Ağı Operasyonu adını verdiği operasyonda en az 12 uçak ağır hasar gördü veya imha edildi.