Görme engelli kişilerle ve onlar için koreografi tasarlıyorlar

▲ Çağdaş dans grubu Invisible , Mexico City Kütüphanesi'ndeki Antonieta Rivas Mercado Çok Amaçlı Forum'da tüm izleyicilere yönelik performanslar sergiliyor. Fotoğraf: Héctor Ortega/Karina Moreno izniyle

Melek Vargas

La Jornada Gazetesi, Çarşamba, 18 Haziran 2025, s. 3

Mexico City Kütüphanesi'nin Antonieta Rivas Mercado Çok Amaçlı Forumu'nda hafta sonları Invisible sunuluyor. Bu çağdaş dans-dinleme koreografisi duyusal ve duygusal arasında hareket ediyor, görme engelli kişilerle ve onlar için yaratılmış, ancak genel halka açık.

Koreograf, dansçı ve öğretmen Karina Moreno (Meksiko, 1990) tarafından yazılan ve aynı zamanda yönetilen eser, Moreno'nun Nellie ve Gloria Campobello Ulusal Dans Okulu'ndaki son yılında kişisel bir arayış olarak ortaya çıktı ve sahne sanatlarında algı ve kapsayıcılığın sınırlarını sorgulayan bir projeye dönüştü.

2022'de Other Territories etkinliğinin bir parçası olarak Monterrey Sanat Merkezi'nde prömiyerini yapan oyun, bir yıl önce forumda pilot performans olarak Mexico City'ye geldi ve 29 Haziran'da sona erecek sekiz performanslık bir sezon için geri dönüyor.

Yazarına göre eserin başlığı çeşitli durumlara gönderme yapıyor: Gizli duygular, dans akademilerinden dışlanan bedenler ve görselliğin egemenliğiyle tasarlanmış bir şehir.

"Bunu 'kapsayıcı' olarak etiketlemek istemiyorum. Bu, kör nüfusla ilgili bir araştırma projesi, ancak insani tarafa hitap ediyor: duygular, krizler ve engelli olup olmamamıza bakılmaksızın hepimizin yaşadığı günlük deneyimler."

Fikir, Karina Moreno'nun dans eğitiminde yaygın olarak kullanılan tekniklerin taklidinden daha özgün ve dürüst bir hareket arayışında, Teatro Ciego Mx adlı topluluk aracılığıyla görme engelliler topluluğuna başvurmasıyla ortaya çıktı.

Bir dansçı olarak bakış açıma göre, görsel taklide dayanmadan hareketin nasıl yaratılacağıyla ilgileniyordum. O topluluğa girdiğimde, görme engelli insanlara kıyasla görme engelli insanların dünyayı algılama biçimlerinin kökten farklı olduğunu fark ettim; görme engelli insanların mekan ve duyularla olan ilişkilerinin çok farklı olduğunu keşfettim.

Bir röportajında, eserin öncelikle görme engelli kişiler için olmazsa olmaz olan işitme ve dokunma duyularından yola çıkılarak oluşturulduğunu belirtiyor.

Dört sanatçı (görme engelli oyuncular Luz Adriana Carrasco ve Isabel Contreras ile görme engelli çellist Maricarmen Graue ve oyuncu Jesús Rodríguez), hareketlerini zemindeki ses uyaranları, kelimeler ve dokularla yönlendirirken, sesli betimleme izleyiciyi sahneyi yalnızca teknik açıdan değil, aynı zamanda duygusal açıdan da hayal etmeye davet ediyor.

Bu son kaynak, Meksika dansında ve belki de dünyanın geri kalanında bir yeniliği temsil ediyor; zira filmlere, dizi yayınlarına ve tiyatroya uygulandı; ancak buna benzer başka bir deneyim bilinmiyor.

Bu sesli betimleme yaklaşımının dans için işlevsel olup olmadığını bilmiyorum çünkü geçici bir sanat olduğu için gerçek zamanlı olarak betimlenmesi çok zordur. İstediğim şey dinleyici için işlevsel olmasıydı, böylece sahneyi bir anlatı perspektifinden, konuşulan kelimeden hayal edebilirlerdi.

Koreograf, Invisible'ın körlüğün nasıl bir şey olduğunu simüle etmeye çalışan bir "karanlıkta gösteri " olmadığını ve bu durum hakkında görme engelli izleyiciler arasında farkındalık yaratmayı amaçlamadığını belirtiyor. Odak noktası duygusal: Hepimizin deneyimlediği ve gizlediği o iç fırtınalara sesleniyor .

Ancak, dans okullarının ve genel olarak hemen hemen tüm sanat eğitimi okullarının fiziksel gereklilikler veya düzenlemelerin eksikliği nedeniyle görme veya başka türlü engelli kişileri dışlaması gibi, kendi görüşüne göre görünmez olan uygulamaları gündeme getirerek dolaylı da olsa sosyal bir etki yaratabileceğini kabul ediyor.

Engelli bir kişinin bu okullara girme ve herhangi bir sanatsal uzmanlık alanında kariyer yapma şansı çok düşüktür. Eğitimim sırasında hiçbirini görmedim.

60 dakika süren Invisible , izleyicilerin sahne elemanlarına dokunabildiği dokunsal bir tur içeriyor. Ismael Godínez'in orijinal müziği, işitsel şoku önlemek için sesli betimlemeyle birlikte çalışıyor.

Ulusal Sanat Öğretimi, Araştırması ve Yaygınlaştırılması Destek Programı'nın sponsorluğunda düzenlenen Invisible'ın ücretsiz gösterimleri, cumartesileri saat 17:00'de ve pazarları saat 13:00'te Biblioteca de México'da (Plaza de la Ciudadela 4, Centro mahallesi, Mexico City) gerçekleştiriliyor.

▲ İngiltere'nin Doğu Londra kentinde yeni açılan V&A East Storehouse müzesinin görünümü. Fotoğraf: AFP

Latin Basını

La Jornada Gazetesi, Çarşamba, 18 Haziran 2025, s. 4

Londra, Londra'daki V&A Müzesi, ziyaretçilerine yaklaşık 250.000 tarihi eser arasından sanki bir menüden seçim yapma, en çok arzu edileni seçme, onu görme ve özel bir tur için bir odaya davet edilme gibi eşsiz bir fırsat sunuyor.

Bu durum, 31 Mayıs'ta, özel olarak bu özel gün için tasarlanmış bir depoda açılan sıra dışı sergi alanıyla, herkesin koleksiyondaki parçaları yakından incelemesine olanak tanınarak, geleneksel kalıpların dışına çıkılması ve kültürel mirasla doğrudan etkileşimin teşvik edilmesiyle birlikte yaşandı.

Bir galeriyi ziyaret edip binlerce yıllık seramikleri yakından incelemek, sadece yüzyıllar öncesinin mücevherlerine bakmak ya da bir Versace çantasının içini incelemek, tamamen yeni bir konseptle benzersiz ve özgür bir deneyimi temsil ediyor.

Dünyadaki birçok sanat galerisinin depolarında, halkın asla göremeyeceği veya keyfini çıkaramayacağı değerli eserler saklıdır; ancak V&A Storehouse bu fırsatı sunuyor.

Mirasın saklandığı bu alanların herkes için olması gerektiğini ve öyle olduğunu söyleyen baş küratör Georgia Haseldine, girişimin sanata ve kültüre erişimi demokratikleştirmeyi amaçladığını sözlerine ekledi.

V&A koleksiyonu herkes içindir ve sanata değer verenlere aittir, diye ekledi. Daha önce hiç halkın ulusal bir koleksiyonla aynı alana ve bu ölçekte, çekincesiz, özgürce erişmesine izin verilmemişti, diye ekledi.

Müzenin koleksiyonunun beşte biri, başlangıçta Londra 2012 Olimpiyat Oyunları'na ev sahipliği yapması planlanan alanda bulunan dört katlı binada ziyarete açıldı.

Müzenin baş küratörü, emekli fizik öğretmeni ve müze ziyaretçisi Jane Bailey'nin, The Who'nun üyesi Keith Moon'a ait siyah ve kırmızı davul setine hayran kaldığını söyledi.

Tudor dönemine ait seramikler, duvar halıları, tablolar ve oyuncaklarla dolu rafların ve 30'dan fazla basketbol sahasının bulunduğu bu depoda yer kapmak için yarışıyorlar.

Sergilenen eserler arasında , Le Train Bleu için tasarlanmış, Pablo Picasso'nun 1924 yılında Ballets Russes için özel olarak yaptığı bir tablonun kopyası olan muhteşem sahne perdesi de yer alıyor.

Storehouse'un ilk ziyaretçilerinden biri de bu hafta rehberli bir tura katılan, V&A'in koruyucusu ve sanat tutkunu Prenses Kate Middleton oldu.

Galler Prensesi, koleksiyonun çok yönlü olduğunu belirterek, 19. yüzyılın ünlü İngiliz tekstil tasarımcısı William Morris'in örneklerinin yer aldığı bir katalog ile süslü tekstil ruloları ve müzik aletleri arasında seçim yapma sistemini kullandığını söyledi.

Tüm eserler haftanın yedi günü halka açık olup, dilediğiniz tarih ve saatte özel danışmanlık için online olarak rezerve edilebilir.

Müze görevlileri, mor eldiven takarak ziyaretçileri denetlemek, onların meraklarını gidermek ve seçilen eserlerle vakit geçirmek için hazır bulunuyor.

▲ Art Basel dün İsviçre'nin Basel kentinde açıldı. Modern ve çağdaş sanatın en önemli fuarlarından biri olan bu fuar, beş kıtadan yaklaşık 4.000 sanatçının ve 280'den fazla galerinin eserlerini bir araya getiriyor. Burada, Alman ressam Katharina Grosse'nin Basel fuar alanının dışında sergilediği ve çağdaş mimariyi büyük ölçekli bir tuvale dönüştürerek geleneksel kavramlara meydan okumayı amaçlayan "Koro " adlı eseri görülüyor. Fotoğraf: Afp

La Jornada Gazetesi, Çarşamba, 18 Haziran 2025, s. 4