Alzheimer'ın ilk belirtileri nelerdir ve bunları görmezden gelmemelisiniz?

Hafıza kayıpları, yönelim bozukluğu, kendini ifade etmede veya doğru kelimeleri bulmada sorunlar, ilgisizlik: Bunlar Alzheimer hastalığının başlangıcını haber veren bazı uyarı işaretleridir. Küçük dil sürçmeleri herkesin başına gelebilse de, belli bir sıklıkta tekrarlamaya başladığında, kişinin ve aile bireylerinin günlük yaşantısını etkileyecek düzeye geldiğinde mutlaka bir doktordan görüş almak gerekebilir. İlk belirtilerin neler olduğunu, görmezden gelmememiz gerektiğini ve ayrıca yakın zamanda Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından onaylanan veya değerlendirilen yeni tedavilerin neler olduğunu görelim.

İlk belirtileri görmezden gelmeyin

Padova Üniversitesi Nöroloji Profesörü Annachiara Cagnin , Salute'a yaptığı açıklamada, Alzheimer hastalığının özellikle erken evrelerinde en sık görülen semptomun unutkanlık olduğunu söylüyor. "Ancak bu çok spesifik olmayan bir semptomdur," diye vurguluyor uzman, "hepimiz az ya da çok bir randevuyu unutmanın veya gözlüklerimizin ya da araba anahtarlarımızın nerede olduğunu unutmanın ne anlama geldiğini deneyimlemişizdir. Dolayısıyla unutkanlık, zaman içinde devam ettiğinde, belirli yorgunluk, stres veya uyku eksikliği dönemleriyle bağlantılı olmadığında, sıklıkla olabileceği gibi, aylar geçtikçe kötüleştiğinde ve özellikle ailemiz veya arkadaşlarımız gibi yakınlarımız da bunu bize söylediğinde endişe verici olarak değerlendirilmelidir."

Göz ardı edilmemesi gereken diğer belirtiler arasında dikkat eksikliği bozuklukları veya "çalışma belleği" olarak adlandırılan şeyin bozulması, yani sık sık sohbetin akışının bozulması, evin belli bir bölümünde normalden daha sık bulunma ve oraya neden gittiğinizi hatırlamama gibi durumlar yer alır. Cagnin, bu durumda bile geçici ve aralıklı bir açığın bizi endişelendirmemesi gerektiğini belirtiyor. Tekrarlayan ve zamanla kötüleşme eğilimi gösteren ataklar, aile hekiminiz veya bir uzmanla birlikte daha detaylı araştırılmayı hak eder.

Yeni 2025 tedavileri değerlendiriliyor

Alzheimer tedavisi açısından bakıldığında, hastalığın gerçek seyrini değil, semptomlarını etkileyen ilaçlar mevcut. Ancak iyi haber şu ki, hastalığın tetikleyicilerinden en azından biri olduğu görülen beta-amiloid proteininin birikimini azaltmak üzere tasarlanmış çeşitli monoklonal antikorlar araştırılıyor. Cagnin, "Avrupa'ya ve umarız yakın zamanda İtalya'ya, semptomatik olmayan, ancak temel fizyopatolojik süreci değiştirerek etki eden, ancak ne yazık ki tamamen durdurmayan ilaçların gelmesinden bahsediyoruz" diye açıklıyor.

Uzmanlar bunlara "hastalığı değiştiren" ilaçlar, yani hastalığın gidişatını değiştiren ilaçlar diyorlar, çünkü bunlar hastalığı yavaşlatabiliyor ve belki de durumu bir süreliğine stabilize edebiliyor. Profesör, "Bu gerçek bir devrim, çünkü ilk kez, her zaman değiştirilemez olarak görülen nörodejeneratif bir süreci yavaşlatabilecek bir şeye sahibiz" diye ekliyor.

Özellikle lecanemab, 2023 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ve ardından EMA tarafından da onaylanmıştır. Öte yandan Donanemab, FDA tarafından 2024'te onaylandı ve EMA, Mart 2025 sonunda verilen ilk olumsuz görüşün ardından yeniden değerlendiriyor. "Şimdi - Cagnin açıklıyor - top, ilk ve muhtemelen [EMA tarafından onaylanması durumunda, ed.] ikinci ilaç için İtalyan İlaç Ajansı'nın sahasında. 2025 ile 2026 arasında bir düzenlemenin tanımlanmasını ve ilaçların İtalya'da satışa sunulmasını umuyoruz".

Çalışılan bir diğer monoklonal antikor

Ayrıca bir diğer monoklonal antikor olan trontinemab üzerinde de çalışmalar devam ediyor. Yakın zamanda 114 katılımcının katıldığı bir faz 1/2 çalışmasının ön verileri sunuldu ve ilacın amiloid plakların varlığını azaltmada etkili ve hızlı olduğu ortaya çıktı. Cagnin, “2. fazın sonuçları özellikle heyecan verici, bakalım etkinliği başlayan deneylerle doğrulanacak mı” yorumunu yaptı. Aslında deneyin 3. fazına 2025 yılı içerisinde başlanması bekleniyor.