Çalışma, gençlerin yarısının yapay zekayı ruh sağlıkları hakkında konuşmak için kullandığını söylüyor: Bunu yapmanın riskleri şunlar:

Başlangıçta ödev yardımı veya metin özetleme aracı olarak kullanılan bu uygulama, yeni bir tür "dijital sırdaş" haline geliyor. Manuela Beltrán Üniversitesi (UMB) Psikoloji Programı tarafından yapılan bir araştırma, Kolombiyalı gençlerin yarısının ruh sağlıkları hakkında yapay zeka (YZ) ile konuştuğunu veya konuşmak istediğini ortaya koydu.

Araştırmaya göre, katılımcıların %26'sı duyguları hakkında konuşmak için ChatGPT veya Gemini gibi araçları zaten kullanmışken, %26'sı da gelecekte kullanmayı planlıyor. Genel olarak, gençlerin %51'i en mahrem düşüncelerini bir makineye emanet etmeye istekli.

UMB Psikoloji Programı uzmanı araştırmacı Hans Acero, "Gençler, erişilebilir olması, daha az yargılamaya olanak tanıması ve anonimlik sağlaması nedeniyle akıl sağlığı hakkında konuşmak için yapay zekayı kullanıyor," diye açıkladı. "Onların bakış açısına göre, bir yapay zekaya danışmak bir profesyonele danışmaktan daha ucuz."

Araştırmacılar için bu eğilim yalnızca yeni teknolojileri deneme merakından değil, aynı zamanda genç nesillerin duygusal refahlarını yönetme biçimindeki değişimden de kaynaklanıyor. Acero, "Yapay zekâ, insanlara anında bağlantı sunan bir araç haline geliyor: yargılamıyor, ücret talep etmiyor, randevu gerektirmiyor. Bu nedenle kullanımı, duygular veya ruh sağlığı sorunları hakkında doğrudan danışmanlıkları da kapsayacak şekilde genişliyor," diye ekledi.

En sık karşılaşılan konular arasında kaygı, üzüntü, stres yönetimi ve öz saygı sorunları yer alıyor. Gençlerin %19,2'si toplum içinde kaygıyı nasıl azaltabileceği veya akademik hayal kırıklıklarını nasıl yönetebileceği konusunda tavsiye arıyor; %15,7'si uyku veya rahatlama hakkında bilgi alıyor; %14,7'si ise stres, üzüntü, kaygı ve nostalji arasındaki farkları soruyor.

Araştırmada ayrıca gençlerin yapay zekadan aldıkları cevaplara ne kadar güvendikleri de incelendi. Katılımcıların %37'si, yalnızca bir insanla doğrularlarsa tavsiyeleri uyguladıklarını; %32'si "mantıklı geliyorsa" uyguladıklarını; %30'u ise yapay zekaya güvenmediklerini ve gerçek bir insanla konuşmayı tercih ettiklerini söyledi.

Bu bariz ihtiyata rağmen, bir istatistik kilit önem taşıyor: Gençlerin %62'si, makinelerin insan duygularını anlamadığını, sadece simüle ettiğini kabul ediyor. Ancak çoğu, makineleri maliyetlere, randevu kıtlığına veya ruh sağlığı uzmanlarına erişim zorluğuna hızlı bir alternatif olarak görmeye devam ediyor.

Bu araçları kullananların %73'ü, hızlı bir şekilde içlerini dökmek için yalnızca bir veya iki kez kullanmıştır. Yapay zekayı bir psikolog yerine tercih etmelerinin başlıca nedenleri arasında 7/24 ulaşılabilirlik (%17,9), anonimlik ve yargı eksikliği (%13,6), düşük maliyetli veya ücretsiz erişim (%13,6) ve deneme merakı (%12,7) yer almaktadır.

Manuela Beltrán Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, yapay zekanın acil bir çözüm gibi görünse de profesyonel müdahalenin yerini tutamayacağı konusunda uyarıyor. En ciddi riskler arasında klinik durumları veya intihar riskini tespit edememesi, genel veya uygunsuz tavsiyeler verme olasılığı ve duygusal destek veya takibin tamamen yokluğu yer alıyor.

Dahası, sessizliğin duygusal izolasyonu pekiştirdiği konusunda da uyarıyorlar. Raporda, "Konuşuyorsunuz ama bağlantı kuramıyorsunuz" özeti yer alıyor ve algoritmalarla yapılan bu konuşmaların gerçek veya empatik bir bağ kurmadan arkadaşlık yanılsaması yaratabileceği belirtiliyor.

Çalışma, yapay zekâ kullanımını kötülemiyor, ancak akıllıca kullanılmasının gerekliliğini vurguluyor. Uzmanlar, yapay zekânın yalnızca bir rehberlik aracı olarak kullanılmasını, asla terapinin yerine kullanılmamasını öneriyor. Ayrıca, tepkiler hakkında her zaman bir uzmana danışmayı, duygular kötüleştiğinde kullanımından kaçınmayı ve her şeyden önemlisi, onu duygusal rahatlamanın tek yolu haline getirmemeyi öneriyorlar.

Belgede, "Yapay zeka yanıt verir, ancak eşlik etmez" ifadesi yer alıyor ve duygusal refahın insan varlığı, aktif dinleme ve profesyonel destek gerektirdiği vurgulanıyor.

Raporda, gerçek bir terapötik yardım almanın ne zaman gerekli olduğunu gösteren belirtilerin bir listesi yer alıyor. Bunlar arasında iki haftadan uzun süren üzüntü, kaygı veya sinirlilik; uyku, ders çalışma veya sosyalleşme sorunları; tekrarlayan düşünceler veya boşluk hissi; ve özellikle kendine zarar verme düşünceleri veya "hiçbir şeyin değerli olmadığı" düşüncesi yer alıyor.

Bu durumlarda öneri açıktır: Yapay zeka ile konuşmaya devam etmeyin, bunun yerine bir ruh sağlığı uzmanına gidin.

Manuela Beltrán Üniversitesi'nden bir araştırma, giderek artan bir olguyu ön plana çıkarıyor: Duygusal boşalmanın dijitalleşmesi. Empatik algoritmaların ve sanal danışmanların hüküm sürdüğü bir çağda, uzmanlar bize ruh sağlığının hâlâ son derece insani bir alan olduğunu hatırlatıyor.

Çevre ve Sağlık Gazetecisi