Bir grup HIV ilacı Alzheimer'ı önleyebilir mi?

HIV'e karşı kullanılan NRTI adı verilen bir ilaç sınıfı, Alzheimer hastalığını da önleyebilir. Kanıtlar o kadar güçlü ki, bu ilaçların bu yıkıcı hastalık üzerinde herhangi bir etkisinin olup olmadığını test etmek için klinik deneyler talep edildi.

ABD'deki Virginia Üniversitesi'nden bir ekip, bu ilaçları kullanan kişilerin Alzheimer'a yakalanma olasılığının önemli ölçüde daha düşük olduğunu keşfetti. Bulguları ' Alzheimer & Dementia ' dergisinde yayımlandı.

Jayakrishna Ambati liderliğindeki aynı ekip, ilaçların Alzheimer'ı nasıl önleyebileceğine dair olası bir mekanizmayı daha önce tespit etmişti.

Bu bulgu, ülkenin en büyük iki sağlık sigortası veri tabanının, bu ilaçları reçete eden hastalar arasındaki Alzheimer riskini değerlendirmek üzere analiz edilmesine yol açtı. Yapılan bir araştırmada, hastaların ilaç kullanması durumunda Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin her yıl %6 azaldığı ortaya çıktı . Diğerinde ise yıllık düşüş yüzde 13 oldu.

Dünya çapında her yıl 10 milyondan fazla insanın Alzheimer hastalığına yakalandığını göz önünde bulundurarak Ambati, "sonuçlarımız, bu ilaçların alınmasının her yıl yaklaşık 1 milyon yeni Alzheimer vakasını önleyebileceğini gösteriyor" şeklinde konuşuyor.

NRTI'ler veya nükleozid ters transkriptaz inhibitörleri, HIV virüsünün vücutta çoğalmasını önlemek için kullanılır.

Bu ilaçların Alzheimer ile ilişkilendirildiği ilk kez ortaya çıkmıyor. Nature dergisinde daha önce yayımlanan bir araştırma, ters transkriptaz inhibitörü ailesinden bir ilaç olan lamivudinin farelerde yaşa bağlı iltihabı ve Alzheimer'la ilişkili özellikler de dahil olmak üzere diğer yaşlanma belirtilerini azaltabildiğini göstermişti.

Ayrıca Ambati ve ekibi, bu ilaçların bağışıklık sistemimizin önemli ajanları olan inflamazomların aktivasyonunu da önleyebileceğini daha önce belirlemişti. Bu proteinlerin Alzheimer hastalığının gelişimiyle bağlantılı olduğu biliniyordu, bu nedenle bu ekip, inflamasom bloke edici ilaçları alan hastaların Alzheimer hastalığına yakalanma olasılığının daha düşük olup olmadığını görmek istedi.

Bunun için HIV veya NRTI'lerle tedavi edilen bir diğer hastalık olan Hepatit B için ilaç tedavisi gören, en az 50 yaşında olan 270.000'den fazla hastaya ait 24 yıllık veriyi incelediler. Daha önce Alzheimer tanısı almış hastalar çalışma dışı bırakıldı.

Araştırmacılar, sonuçları bozabilecek önceden var olan tıbbi durumların varlığı gibi faktörleri ayarladıktan sonra bile, NRTI kullanan hastalarda Alzheimer riskindeki azalmanın anlamlı ve önemli olduğunu tespit ettiler.

Araştırmacılar, diğer HIV ilaçlarını kullanan hastalarda Alzheimer riskinin NRTI kullanan hastalar kadar azalmadığını belirtiyor. Bu nedenle, NRTI'ların Alzheimer'ı önleme yeteneklerini belirlemek için klinik deneylerin yapılmasını haklı çıkardıklarını iddia ediyorlar.