Rusya ve Ukrayna ilk zirvelerini önemli bir ilerleme sağlanamadan tamamladılar.

Her iki taraf, savaşın başlangıcından bu yana en büyük esir değişimi olan 2.000 esir değişimi konusunda anlaştı. Kiev ve Moskova, tarih veya hedef belirtmeden müzakerelere devam etmek istediklerini söylüyor.

Rusya ile Ukrayna arasında 2022'den bu yana ilk yüz yüze görüşme dün, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın arabuluculuğunda İstanbul'da gerçekleşti. Önemli bir ilerleme sağlanamadan sona eren görüşmede, iki taraf arasındaki soğukluk ve büyük görüş ayrılıkları açıkça görüldü; ancak Moskova ve Kiev'in 2.000 esir değişimi konusunda anlaşmalarına olanak sağlandı.

Her iki taraftan 1000'er kişi alınacak ve gerçekleşmesi halinde bu, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırganlığının başladığı ve sonunun ne olacağı henüz belli olmayan Şubat 2022'den bu yana en büyük değişim olacak.

Yaklaşık bir saat 45 dakika süren görüşmede, Ukrayna kamu televizyonunun Kiev yönetimine yakın kaynaklara dayandırdığı habere göre, Moskova'nın toprak talebinde ısrar etmesi üzerine görüşmelere "ara" verilmesine karar verildi. Rusya'nın resmi haber ajansı Tass da bir "ara"dan söz ederek, her iki heyetin de görüşmelere devam edip etmeyeceklerine henüz karar vermediğini belirtti.

Kremlin, Kiev'in tamamen uygunsuz ve kabul edilemez gördüğü bir talebi yineleme fırsatını değerlendirdi: Ukrayna'nın, Rusya'nın Eylül 2022'de, yani saldırının başlamasından aylar sonra tek taraflı olarak ilhak ettiği dört doğu bölgesinden tamamen çekilmesi.

Bu bölgeler, 2014 yılında Donbas Savaşı'nın başlamasından bu yana Rusya'nın kontrolü altında olan Donetsk ve Lugansk'ın kendi kendini ilan eden halk cumhuriyetleri ile Zaporijya ve Herson bölgeleridir. Bu dört bölge birlikte Ukrayna'nın yüzölçümünün yaklaşık beşte birini oluşturuyor. Bir de Rusya'nın 2014 yılında topraklarına kattığı Kırım yarımadası var.

Rusya'nın bir diğer talebi de Ukrayna'nın NATO'ya ortak olma isteğinden tamamen vazgeçmesi. Öte yandan Kiev, Batılı müttefiklerinden Moskova'nın gelecekte daha fazla saldırı düzenlemesini önlemek için "güvenlik garantileri" talep etti ve Rus ordusunun işgal ettiği tüm bölgelerden çekilmesini istedi. Ukrayna ayrıca, Anayasa'da güvence altına alınan toprak bütünlüğü ilkesini ihlal edeceği için toprak devrine şiddetle karşı çıktığını da açıkça belirtti.

Dünkü toplantının savaşın gidişatında bir dönüm noktası oluşturması ihtimali çok uzaktı. Bunun kanıtı da ABD Başkanı Donald Trump'ın bu hafta yaptığı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile temaslarda bulunmadıkça savaşın bitmeyeceğini ifade eden sözleriydi. Bu aynı zamanda ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun da ilettiği bir mesajdı.

Beklentilerin düşmesine neden olan bir diğer etken ise Putin'in uzak durma kararı oldu. Rus heyetinin liderliği Vladimir Medinsky'ye düştü. Kendisi eski bir bakan, katı tutumlu Rus hükümetinin danışmanı ve aynı zamanda 2022'de gerçekleşen iki ülke arasındaki tek doğrudan müzakerelere liderlik eden kişidir. Bu temaslar, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin bu hafta seyahat ettiği Türkiye'de gerçekleşti. İkincisi, görüşmeden hemen önce Putin'in bu küçümsemesiyle, görüşmeyi "ciddiye almadığını" açıkça ortaya koyduğunu düşünüyordu.

Cuma günü, toplantı sona ererken Reuters'ın aktardığına göre Ukrayna diplomatik kaynakları, Kremlin'in toprak talepleri konusunda "imkansız ve yapıcı olmayan koşullar" öne sürerek barış çabalarını baltalamayı seçtiğini ileri sürdüler. Kiev'e göre Moskova ayrıca Türkiye ile ABD'yi temaslardan uzak tutmaya çalıştı.

Rusya'nın kamuoyuna verdiği mesaj ise çok farklıydı. Medinsky, "Genel olarak sonuçtan memnunuz ve temasları sürdürmeye hazırız" dedi ve Ukrayna'nın Rusya Devlet Başkanı ile Zelenskiy arasında doğrudan görüşmelerin başlatılması yönündeki talebini "not aldığını" sözlerine ekledi.

İkincisi ise bu Cuma günü Avrupa liderleriyle Arnavutluk'taydı. Görüşmenin ardından sosyal medyada yaptığı paylaşımda, Kremlin'in "tam ve koşulsuz" ateşkes ilan etmesi ve "öldürmelere son vermesi" çağrısında bulundu. Eğer bu gerçekleşmezse, "Rusya'nın savaşı sona erdirmeye hazır olana kadar baskıya devam edilmesi" ve yeni "ağır yaptırımlar " uygulanması çağrısında bulundu.

Amerikan düşünce kuruluşu Hudson Enstitüsü'nün savaşın evrimine ilişkin son raporunda, paradoksal bir "yeni faza" girdiğimiz belirtiliyor. "İstanbul'da olası ateşkes görüşmeleri öncesinde Rusya, bu yaz Ukrayna'ya karşı büyük çaplı bir saldırı başlatmaya hazırlanıyor" ve amacı, ülkenin ikinci büyük nüfusa sahip şehri Harkov gibi stratejik yerleri ele geçirmek; Sumi ve Zaporizhia.

İHA saldırıları artıyor ancak Ukrayna'nın güçlü direnişiyle karşılaşıyor. Nitekim, nisan ayında, İtalyan istihbarat verilerine göre Rusya'nın yüzölçümü diğer aylara göre daha az bir rakamla sadece 20 bin kilometrekareye çıktı.