Arktik Jeopolitiği: Rusya, ABD ve Çin Neden Buz İçin Yarışıyor?

Bir zamanlar ücra ve donmuş bir bölge olan Arktika bölgesi, 21. yüzyılın en önemli stratejik odak noktalarından biri haline geldi. İklim değişikliğinin neden olduğu buzulların giderek erimesiyle birlikte, Rusya , Amerika Birleşik Devletleri ve Çin gibi güçler doğal kaynaklara, yeni ticaret yollarına ve önemli askeri mevzilere erişim için yarışıyor.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'nun tahminlerine göre, Arktika , dünyanın keşfedilmemiş petrol rezervlerinin yaklaşık %13'üne ve keşfedilmemiş doğal gazının %30'una ev sahipliği yapabilir. Bu muazzam enerji zenginliği, enerji güvenliğini sağlamak veya küresel nüfuzunu artırmak isteyen ülkeler için stratejik bir fırsat sunmaktadır.

Rusya bu konuda en agresif ülke oldu. Askeri varlığını artırdı, Arktik'teki üslerini yeniden faaliyete geçirdi ve buzkıran filosunu güçlendirdi. Bu arada, Alaska'yı Arktik'e açılan kapısı olarak gören Amerika Birleşik Devletleri de, Rusya kadar özel bir altyapıya sahip olmasa da, varlığını güçlendirdi.

Çin ise bir Arktik ülkesi olmamasına rağmen kendisini "Yakın Arktik devleti" ilan etmiş ve bölgede araştırma, keşif gezileri ve ikili anlaşmalara milyarlarca dolar yatırım yaparak rotalara ve kaynaklara erişim arayışındadır.

Eriyen buzullar, daha önce imkânsız olan rotalarda mevsimsel seyrüseferi mümkün kıldı. Kuzeydoğu Geçidi ve Kuzeybatı Geçidi , Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika arasındaki yolculukları haftalarca kısaltarak lojistik maliyetlerini önemli ölçüde azaltabilir.

Çin, gelecekteki bir Arktik ticaret ağına güvenerek "Kutup İpek Yolu" adını verdiği yola yatırım yaptı. Rusya ise, Kuzeydoğu Geçidi'ni kendi kontrolü altında ticari bir alternatif olarak görüyor ve buradan geçen yabancı gemilere düzenlemeler getiriyor.

Askeri varlık önemli ölçüde arttı. Rusya, Arktik adalarına hava savunma sistemleri ve radar istasyonları kurarken, ABD buzkıran filosunu yeniden faaliyete geçirdi ve yakın sularda NATO ile düzenli tatbikatlar gerçekleştiriyor.

Deniz tabanının egemenliği ise bir diğer konu. Rusya, Kanada ve Danimarka gibi ülkeler, jeolojik kriterlere dayanarak su altı sınırlarını genişletmek amacıyla BM Kıta Sahanlığı Sınırları Komisyonu'na başvuruda bulundular.

Arktika'nın ironisi, gezegen için varoluşsal bir tehdit olan iklim değişikliğinin aynı zamanda bu bölgenin stratejik hale gelmesinin nedeni olmasıdır. Eriyen buzullar kaynaklara ve rotalara erişimi kolaylaştırırken, aynı zamanda çevresel risklere, tür göçlerine ve ekolojik istikrarsızlığa da yol açmaktadır.

Jeopolitik gerginlikler, iş birlikçi iklim veya koruma girişimlerini engelleyebilir. Arktika'nın militarizasyonu da barışçıl bir bölgeyi yeni bir bölgeye dönüştürebilir.