Resilience kelimesi rap için 'r' harfiyle yazılır

Medellín'deki Commune 8'de Andrés Ortiz, uzun zaman önce Andrés olmaktan çıktı; herkes onu, hip hop'ta bir ifade biçimi bulduğunda seçtiği sahne adı olan Zaka olarak tanıyor. Kendini bir sanatçı ve kültür yöneticisi olarak tanımlayan Ortiz, Evolución y Arte kolektifinin lideri.

42 yaşında, uyuşturucu kaçakçılığının harap ettiği başkent Antioquia'da yaşayan herkeste derin bir acı ve her şeyden önce direnç izi bırakan 1980'lerin Medellín'inin çocuğu. 1983 doğumlu ve kendi ifadesiyle, 1990'lardaki çocukluğu ve ergenliği biraz acımasızdı. O zamanlar kendini geleceğin futbolcusu olarak görüyordu ve bu yersiz bir istek değildi; o kadar yetenekliydi ki, şehrinin profesyonel takımlarından biri olan Independiente Medellín'in alt liglerinde bile oynadı.

O, 8. Komün'den gelen gençlerden biriydi; doğru yolda olanlardan, sokak köşelerinde işsiz çalışmak yerine spor sahalarını tercih edenlerden. Ancak yolu şiddete uğradı, babası öldürüldü ve kaderi ve hayalleri suya düştü. "Kendimi sokak köşelerinde, mahallenin sokaklarında ve bunun gerektirdiği her şeyde olmaya adadım. O zamanlar gençler için seçenekler çok azdı ve silahlı grupların eline düşmek çok kolaydı." Futbol oynamayı bıraktı ve ayrıntı vermeden kendi ifadesiyle, "Bazı yanlışlar yaptım."

Eski Víctor Gaviria filminin başlığında da belirtildiği gibi, geleceğin olmadığı dönemlerdi. Pablo Escobar'ın ölümünden sonra Medellín komünleri kimsenin giremediği bir bölgeye dönüştü ve suç örgütlerinin şiddetli bir yeniden örgütlenmesine tanık oldu. La Terraza ve sözde Oficina gibi suç çeteleri yavaş yavaş güçlenmeye başladı ve bugün hâlâ bazı bölgeleri kontrol ediyorlar.

Zaka, tüm bu süreçlerden, geçmişin kötü anılarını unutmak veya teselli etmek istediğinizde olduğu gibi, çok kısa bir şekilde bahsediyor. Futbola olan hayal kırıklığının bir diğer nedeni de fırsat eksikliği. En üst lige ulaşma piramidi daraldı, bu yüzden 6 numara olarak oynadığı için sahip olduğu iki futbol rol modeli olan Chicho Serna veya Leonel Álvarez gibi olma hayali ertelendi. "Bizi motive etmek için ziyaret eden" Iván Ramiro Córdoba'yı sevgiyle anıyor.

2005 yılında, 22 yaşındayken kaderini bulmaya başladı: müzik. "Tanıdığım bazı arkadaşlarım beni hip-hop ile tanıştırdı ve bu beni o döngüden çıkardı. Çok fazla rap dinlemeye başladım, neredeyse tamamı İngilizceydi; Run DMC, 2pac, Cypress Hill ve Wu-Tang Clan gibi gruplar.

"O zamanlar radyoda çoğunlukla ütü müziği, salsa veya vallenato dinlerdim. Sonra Veracruz Stereo'da çaldıkları rock müzik geldi. Orada Poisson, Scorpions, Megadeth gibi grupların müziklerini çalıyorlardı. Bu ilgimi çekti ve ardından hip-hop ortaya çıktı. Beğendim çünkü toplumda çok az insan dinliyordu ve kendimi farklı görmemi sağladı, bu da daha da çok sevmemi sağladı. Evde ise çılgın müzikler olduğunu söylediler."

Zaka, hip-hop sanatçılarının ne dediğini tam olarak anlamasa da, müziğin gücü, sanatçıların tavrı ve MTV'nin altın çağında müzik videolarının yükselişi, dilin Zaka'nın bahsettiği neredeyse tüm grupların temelinde yatan direnç ve direniş mesajını iletmede bir engel teşkil etmediği anlamına geliyordu. "Bunu çok daha sonra, özellikle de kültür yöneticisi olarak çalışmaya başladığımda anladım. Rap ​​ile hayatım değişti. Hayatımda kötü olan her şeyi, sokak köşesi gruplarına katılmak da dahil, bırakmaya başladım - çetelere bile katılmak istemiyorum, çünkü o zamanlar Medellín'de çete yoktu. Hip-hop yapan insanlarla takılmaya ve onlardan öğrenmeye başladım."

O dönemde rap veya hip-hop yapmak karmaşıktı ve yaratıcılık gerektiriyordu. Zaka, bugün kült gibi görünen, ancak o yıllarda müziğin elden ele dolaşmasının daha ekonomik bir yolu olan kaset dönemine aitti. "Müziğimiz kasetlerdeydi ve bu parçalara dayanarak şarkı sözleri yazmaya başlardık. Rap ​​yapmak için gerekli enstrümanları bulmak zordu ve neredeyse hiç rap prodüktörü yoktu." Zaka, rap'in yalnızca İngilizce yapılabileceğine inandığı için, Bogota grubu La Etnia ve Laberinto gibi yerel grupların çalışmalarını dinlemek onun ufkunu açtı.

2009'da Zaka ve arkadaşları bir sonraki adımı atmaya karar verdiler: Villatina semtinde bir rap okulu kurdular. Okula Evrim ve Sanat adını verdiler. İlk çağrı büyük bir başarıydı ve 50'den fazla genç yer bulma umuduyla başvurdu. Ancak zamanla ilk coşku azaldı ve Zaka kendini sadece 25 çocukla buldu. Bu durum onu ​​yıldırmak şöyle dursun, bir lider olarak kendini kanıtlaması için motive etti.

Sanatın bir dönüşüm aracı olduğuna dair net bir vizyona sahip olan Zaka, projelerini ilerletmek için kaynakları nasıl yöneteceğini öğrenmeye kendini adadı. Eğitimine Medellín Belediye Binası'nın "Pepe Joven" programında başladı ve burada projeleri nasıl canlandıracağını, fon toplayacağını ve yerel olarak nasıl harekete geçeceğini öğrendi. Bu eğitim, Mi Sangre de Juanes Vakfı'ndan "Paz a lo bien" adlı bir programda aldığı liderlik eğitimiyle birleşince, "En Paz" adını verdiği kendi çalışma metodolojisini geliştirmesine olanak sağladı.

Yavaş yavaş, lider ve kültür yöneticisi rolü sanatçı ve bestecinin yerini aldı. Zaka festivaller düzenlemeye ve sanatı toplumsal dönüşüm için bir mekanizma olarak kullanmaya başladı. En çok hatırladığı olaylardan biri, Territorio Estratega 8.9 Ekibi adlı Komün 9'dan insanlarla bağlantı kurmasını sağlayan olaydı.

Bu, suç örgütlerinin ele geçirdiği bölgelerde sıklıkla kurulan görünmez sınırları yıkmanın bir yoluydu. Zaka, sanatın yönlendirdiği beklenmedik karşılaşmalara alan açtığı için çığır açtığına inanıyor. Aslında, bu beklenmedik karşılaşmalar arasında kamuoyunda anlaşmazlıklar yaşamış sanatçılar da vardı. Öne çıkan bir diğer etkinlik de 2011'de düzenledikleri, Komün 8'deki aşırı şiddet durumunu yetkililerin dikkatine sunmak için düzenlenen bir karnaval yürüyüşüydü. Komün 8'de çeteler arasındaki iç savaşta yaklaşık 80 kişi ölmüştü. "Burada çok zordu çünkü yaklaşık yedi çete tüfek gibi silahlarla birbirlerini vuruyordu. Çatışmalar başladığında insanlar kendilerini korumak için yataklarının altına saklanmak zorunda kaldı."

2016 yılında C8 Hip Hop projesi için birkaç yerel hip-hop grubuna katıldı. Amaçları, çocuklara sanatsal eğitim vermek, hip-hop kültürünü araştırmak ve büyük ölçekli etkinlikler aracılığıyla sanatsal gelişimi teşvik etmekti. "Bununla birlikte, Medellín Belediye Başkanlığı Gençlik Sekreterliği'nden Proyector ödülü kazandık ve eğitim kurumlarında çalışmaya başladık," diye memnuniyetle hatırlıyor.

'En Paz' metodolojisi, sanat yoluyla pedagoji alanında derinlemesine bir çalışmadır. Yıllar süren bir çalışmanın sonucudur. Üç temel dayanağı vardır: Birincisi içsel çalışmadır. Sanat (müzik, dans, grafiti) aracılığıyla gençler, kendilerini değerlendirmeyi ve olumsuz düşüncelerini olumlu düşüncelere dönüştürmeyi öğrenirler.

İkincisi ailelerle çalışmaktır. Bu durumda gençler bu değişimi evlerine taşıyarak ebeveynleriyle bir arada yaşamayı ve iletişimi geliştirirler. Sonuncusu ise sahada eylem olarak adlandırılır. Burada gençler, "insanlara sarılmaktan" kamusal alanları geri kazanma projelerine kadar uzanan fikirlerle, topluluklarını olumlu yönde etkilemek için "kültürel devralmalara" katılırlar.

Tüm zorluklara rağmen, şu anda 25 kişiden oluşan Zaka ve örgütü, güzel şeyler başarmak için "irade ve enerjiyle" çalışmaya devam ediyor.

Tüm bu başarılarına rağmen, kültür yöneticisi olarak çalışmanın, istediği gibi tam zamanlı bir kariyere devam etmek için yeterli gelir sağlamadığını kabul ediyor. Kuryelik, inşaat ve özel efekt makyajı gibi işlerde "geçimini sağlamak" zorunda kalmış.

Ancak en büyük zorluk, kendi ailesinden destek görememesiydi. Sanat dünyasına adım attığından beri, "Açlıktan ölecek" veya "İşe yaramaz olacak" gibi yorumlar duyuyordu. "Çalışan" aile üyelerinin aksine, kendini her zaman bağımsız bir birey olarak görüyordu ve kendi işini kurma arzusundaydı.

2009 yılından beri yasal olarak kurulmuş, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan kuruluşu, bugün de büyümeye devam ediyor; ancak büyük ölçekli projeleri hayata geçirmek zorlu bir iş. C8 Hip Hop festivali, elde edilen gelirin bir kısmının kuruluşun sanatçıları arasında dağıtılmasıyla, kuruluşun ana gelir kaynaklarından biri haline geldi.

Zaka'nın liderliği doğal, organik ve hiçbir şekilde rasyonelleştirilmemiş. Üniversiteye gitme fırsatı bulamamış; sadece liseyi bitirmiş, ancak bu durum onun konumunu veya bir kültür yöneticisi olarak gelişimini engellememiş. Son derece savunmasız bölgelerdeki yaşam koşullarını iyileştirmek için çalışan özel ve kamu kurumlarının kendisine sağladığı tüm bilgileri en iyi şekilde kullanıyor.

Çalışmaları pek gelir getirmese de amacına sadık kalıyor ve tüm çabasını topluma adamış durumda. Bu, hayatının işi; hâlâ büyükanne ve büyükbabasının kendisine bıraktığı evde annesiyle birlikte yaşıyor ve geri kalan her şeyini çok sevdiği Komün 8'e adıyor.