Polis müzakerecisinin zorlu sınavı: Baş dönmesi yok, hiperaktif yaratıcılık ve çelik gibi sinirler.

"Uçurumdan atlamak üzere olan ve sağır olan biriyle nasıl iletişim kurarsınız?" Madrid'deki Canillas polis karakolunun bir ofisinde sorulan bu soru, bir sınav gibi geliyor. Ulusal Polis'in müzakereci ağının koordinatörü Müfettiş César Martín, 11 Ağustos'ta Madrid'de aile üyeleriyle birlikte iki silahlı adamın yakalanması gibi gergin durumlarla nasıl başa çıktıklarını anlatırken örnek olarak verdiği durumlardan biri. Masasını işgal etmek yerine yüz yüze oturmayı tercih eden Martín, sakin bir şekilde konuşuyor. "Bir müzakereci, içinde bulunduğu durumu sürekli olarak değerlendirir ve onu çözmenin en iyi yolunu arar," diye açıklıyor.

Mağdurların esir tutulduğu bir istismar vakası, akıl hastalığı olan bir kişinin kendine zarar vermekle tehdit etmesi veya rehinelerin karıştığı bir soygun gibi kritik bir durumda, polis "müzakere ekibi" (çünkü işlerinden her zaman bir ağın parçası olarak bahsederler) adrenalin pompalar, ancak soğukkanlılığını ve analitik becerilerini korumak zorundadır. Ülke genelinde 53 memurdan oluşan bu ağdaki müzakereciler, eğitimleri sırasında baş dönmesinin yasaklandığı, yaratıcılığın aşırı uyarıldığı ve "egoların bir kenara bırakılmasının" şart olduğu bir dizi testten geçmiştir.

Polis memurunun kendisine yardım etmeye çalışmasını duyamayan bir kişiyle ilgili sınav sorusu gerçek bir vaka. Algeciras'ta (Cádiz) bu çağrıya yanıt veren müzakereci Başmüfettiş Joaquín Llanos'tu. Yaklaşık on yıldır bu görevde çalışan memur, yakınlarda bir ONCE binası olduğunu ve bir işaret dili tercümanı bulmaya çalıştıklarını, ancak bunun imkansız olduğunu hatırlıyor. Llanos, bir inşaat alanında uçurumun kenarında duran adama olabildiğince yaklaştı: "Tedirgin, donuk, kızarmış yüzlü ve gergin boyun kaslarına sahipti." Onunla elinden geldiğince iletişim kurmaya çalıştığını, bolca ses çıkardığını ve jestler yaptığını söylüyor. "Sigara içmiyorum ve o gün onunla bir paket içtim," diye hatırlıyor. Ona her yeni sigara uzattığında, bir adım daha yaklaşıyordu. "Sanki kalbi çalınmış gibi, kırık bir zeminde daha iyi olacağını ima eden hareketler yaptı. Ona, 'Mücadele et. Bir avukata görünmen gerek. Kendine zaman tanı,' dedim." Adamın bir sebze tezgahında partneriyle çalıştığını ve bir ilişkiden derinden etkilendiğini öğrendi. "Artık hiçbir şeyin anlamı yokmuş gibi hissediyordum," diyor. Ta ki adam ona bir sigara uzatana kadar. Bu, onu tehlikeli durumdan kurtaracak kadar yakınlaşmalarını sağladı. İki buçuk saat birlikte vakit geçirdiler. "O durumu, içinde olduklarını sandıkları o dipsiz çukuru, saygıyla, duygularını doğrulayarak ve bu insanların hayal kırıklığına uğramış ve öfkeli olduklarını anlayarak ortadan kaldırmalıyız," diyor. "Her şey bittiğinde, ayrılmak istemedim. Yaptığı ilk şey bana sarılmak oldu," diye hatırlıyor.

Müfettiş César Martín, "Müzakere güven inşa etmekle ilgilidir," diye özetliyor. "Kişiyi sorunun üstesinden gelmeye ikna etmeniz gerekir." Bu durumların yönetiminden sorumlu olan Emniyet Genel Müdürlüğü'ne bir veya iki olayın bildirilmediği bir hafta nadiren görülür. Bazen müzakerecinin doğrudan müdahale etmesi gerekmez; bölgesel birimler tarafından harekete geçirilir. Sadece durum kritik olduğunda harekete geçirilir. Bu durumlarda ağ harekete geçer ve birbirlerine destek olurlar veya olası stratejileri tartışırlar.

Malaga'daki baş müfettiş ve müzakereci Isabel Espejo da yaratıcı olmanın ne gerektirdiğini biliyor. Fuengirola'daki bir otelin 16. katından intihar girişiminde bulunan biriyle bağlantı kuramadıktan sonra, ona bir an sessiz kalmak isteyip istemediğini sormaya karar vermiş. "Evet, lütfen," demiş, diye anlatıyor. Ona söylediği ilk sözler bunlarmış. Ve o sessizlikten sonra, bir buçuk saat boyunca yaklaşmaya çalıştıktan sonra, onu uçurumdan indirmeyi başarmış. Müfettiş, "Çok konuşmak seni daha iyi yapmaz," diye iddia ediyor. Kendisini özellikle etkileyen bir durum sorulduğunda, ölümcül bir vakadan bahsediyor. 24 Haziran gecesi, San Juan'da intihar düşünceleri olan bir kişi pencereden atlamakla tehdit etmiş. Malaga'da müzakereci olarak görev yapan diğer meslektaşı olay yerindeyken, Espejo telefonla olup biteni takip etmiş. 15 saat sonra onu ikna edemediler. "Acı vericiydi. İlk ters gidenlerden biriydi ve bu yüzden hatırlıyoruz," diye vurguluyor.

Bir müzakerecinin işi tam zamanlı değildir. Ajanları başka görevlere atanır. Ağın koordinatörü ve aynı zamanda müzakereci olan kişi, Adli Polis Genel Komiserliği'ndeki iki adam kaçırma ve gasp grubundan birine başkanlık ederken, Cádiz ve Málaga grupları sırasıyla La Línea de la Concepción'da Göçmenlik ve Sınırlar ile Málaga'daki Aile ve Kadın Birimi'nden (UFAM) sorumludur. Her üçü de Ulusal Polis tarafından 2016 yılında düzenlenen müzakereci uzmanlık kursunun ilk sınıfına üyedir ve gelecekteki ağ meslektaşlarının eğitimine katılırlar. Kapsamlı bir seçim sürecinin ardından uzmanlaşan yeni ajanlar periyodik olarak eklenir. 8 Eylül'de başlayan kursun dördüncü edisyonu Guadalajara'daki GEO merkezinde gerçekleştirilecek. Kurs tamamlandığında, polis teşkilatı, terfi eden veya görev yeri değiştirilen bazı meslektaşlarının rollerini doldurmak üzere 23 yeni müzakereciye sahip olacak. Malaga, Cadiz ve Alicante gibi bölgelerin güçlendirilmesine de hizmet edecekler.

Müfettiş statüsü gerektiren seçim sürecinde, ıssız bir alanda gezinme, birini cep telefonunu kullanmasına izin vermeye ikna etme veya bir tür polis hazine avı gibi belirli bir yere götürülme gibi çeşitli testlere tabi tutulurlar. Tüm bunlar para veya kendi telefonlarını kullanma imkânı olmadan gerçekleşir. Ayrıca, stresi artırmayı amaçlayan, küçük ve karanlık yerlerde yolculuklar yapmayı veya onları büyük yüksekliklere maruz bırakmayı içeren daha zorlu testler de vardır. César Martín, bu gereklilikleri gerekçelendirirken, "Logroño'da bir vinçte veya Murcia Katedrali'nin çatısında operasyonlar yaptık," diye açıklıyor.

Ulusal Polis, FBI'ın müzakere modelini izliyor. Bu modelde, GEO (Özel Harekat Grubu) veya GOES (Özel Güvenlik Harekat Grupları) gibi yüksek riskli operasyonları yürüten müzakere ekibi ve taktik ajanlar, birbirlerine destek ve tavsiyede bulunmalarına rağmen ayrı ayrı çalışıyorlar.

Müzakerelere başlamadan önce mümkün olduğunca fazla bilgi toplarlar ve çelişkili görünse de bir strateji belirlemek için zaman ayırırlar. Malaga müzakerecisi, "Kalp atışlarınız hızlanır, ancak gerilim yüksek olduğunda daha fazla fikir ortaya çıktığı da doğrudur," diyor. Birincil müzakereci, olaya karışan kişiyle doğrudan görüşürken, ikincil müzakereci onu destekler, bilgilendirir ve olanları komuta ekibine iletir. Her zaman kendini koruma ilkesiyle, bir kapının arkasından, bir duvarın arkasından, yüz yüze veya telefonla iletişim kurabilirler.

Vakaların çoğu genellikle cinsiyete dayalı şiddet veya intihar girişimleriyle ilgilidir. Çok daha az yaygın ancak daha karmaşık olan adam kaçırma olaylarına da müdahale ederler. Müfettiş Martín, bu vakalarda çok daha fazla değişkenin devreye girdiğini ve uzayabileceğini vurguluyor. Uyuşturucu hırsızlıklarının arka planında hesaplaşma yaşandığında, polis memurları genellikle hiçbir ihbar olmadığını veya ellerindeki bilgilerin yanlış olduğunu fark ediyor. Martín, birkaç yaz önce Rumen kökenli bir adamın ülkesindeki polise oğlunun bir uyuşturucu sevkiyatı hırsızlığı nedeniyle kaçırıldığını bildirdiğini hatırlıyor. Rumen polislerle çalışan İspanyol polis memurları, bir haftalık görüşmelerin ardından adamı canlı olarak kurtarmayı başardılar. Ancak, bilginin kendilerine ulaşması uzun sürdüğü ve eksik olduğu için "büyük bir belirsizlik" ile karşı karşıya kaldılar. "Çok fazla gerginlik var, ancak sonrasında büyük bir memnuniyet var," diye özetliyor.

Memurlar, egoları bir kenara bırakıp ekip çalışmasının ön plana çıkması gerektiğini vurguluyor. Sorunları tek başımıza çözmeyi düşünmememiz, bunun yerine duruma göre hareket edip planlı hareket etmemiz gerektiğini vurguluyorlar. "Ağ içinde çalışmak da çok zor." Bu nedenle, bu tür olaylara ilk müdahale eden vatandaş güvenlik görevlileri gibi meslektaşlarının bu protokolleri bilmelerinin ve gerektiğinde devreye sokmalarının önemini vurguluyorlar.

Kendini "ten tene temas" aracı olarak tanımlayan Cádiz müzakerecisi, ister hâkimler, ister mağdurlar veya soruşturma altındaki kişiler olsun, her koşulda insanlara yakın olmanın gücünü savunuyor. "Hem soruşturmalarda hem de diğer görevlerde çok güçlü." Malaga'daki meslektaşı, anlaşmazlıklarda veya gösterilerde ve hatta günlük hayatta örnek olarak bunun ne kadar faydalı olduğunu gösteriyor. "Çünkü bir çocukla, bir aile üyesiyle tartıştığınızda, durup dinlemeniz gerekir. Kolay değil. Bazı insanlar bu konuda daha becerikli, ancak eğitimle bu beceriler gelişiyor. Ve konuşma yeteneği de azalmayan bir olasılık," diye sözlerini tamamlıyor.