Aristokrat sularında duygusal bir gemi kazası

Edith Wharton (1862-1937), kariyerinin büyük bir bölümünde New York üst sınıfının ikiyüzlülüğünü ve püriten zihniyetini edebiyata taşıdı; ancak Bostonlu bir bankacıdan boşandıktan sonra sonunda Fransa'nın güneyine yerleşti. Görünüş odaklı aristokrasinin bir yansıması olan ve statüsünü değiştirmeye hevesli bir taşralı kızın hırsına dayanan The Manners of the Country (1913) ve romantik ilişkilerdeki önyargıları anlatan ve kısa süre önce La Temerària Editorial tarafından Katalanca olarak yayımlanan The Age of Innocence (1920, Pulitzer Ödülü sahibi) gibi romanlar yazdı.

Wharton, sosyolojik bir arka plana sahip bu eserlerinin yanı sıra, odak noktasının kadın psikolojisi ve failliği olduğu olay örgülerine de odaklandı. Örneğin, Fransız Rivierası'nda sürgünde yaşayan ve New York'a geri dönerek yaptıklarının sonuçlarıyla yüzleşmesini anlatan The Renunciation (1925) adlı romanında, genç kızını ve kocasını başka bir adam uğruna terk ettiği an anlatılır. "Zenginler de ağlar" bu romanın yatak odası ve balo salonu entrikalarının kaba alt başlığı olurdu ve bu roman, yıllar önce sevgilisi için onu terk eden ve dul kaldıktan sonra bir Fransız şatosunda yalnız yaşayan kadını tekrar gören bir diplomatın öyküsü olan The Reef'e benzerdi.

E.M. Forster, Wharton'ın Fransız Usulleri ve Anlamları (Plaza & Janés, 2001) adlı eserini incelediği 1920 tarihli bir makalede, Wharton'ın "bireyler hakkında yazan bir romancı olarak amansız" olduğunu söylemiştir. Öncelikle, kendine karşı amansızdı, çünkü doğduğu çevreyi analiz ederken sürgün ve Galya coşkusunun saplantısında kaybolmuştu. Ancak bu mesafe, Willa Cather ile birlikte, en azından Harold Bloom'un gözünde, Amerikan toplumunu en iyi yakalayan anlatıcı olmasını engellemeyecekti. Bloom, hiçbir yurttaşının onu geçemediğini söylemişti.

⁄ Wharton, kadın özerkliği ile ataerkil beklentiler arasındaki çatışmayı göstererek feminizmi öngördü

Kulağa abartılı geliyor, ama gelin amacına ulaşan bu 1912 tarihli romanı inceleyelim: Okuyucuyu, bastırılmış duygular, toplumsal yanlış anlamalar ve karakterler arasındaki ilişkileri giderek bozan ahlaki gerilimlerle dolu bir denizin içine daldırmak. İlgi çekiciliği ve güncelliği de burada yatıyor; zira Wharton'ın, ana teması olan Amerikan üst sınıfının geleneklerini ele alış biçimi hem ilginç hem de yabancı.

Roman, eski ilişkisini yeniden canlandırmayı umduğu dul Anna Leath ile buluşmaya giderken kendini genç bir mürebbiye olan Sophy Viner ile kısa bir ilişki içinde bulan diplomat George Darrow'un etrafında dönüyor. " The Reef " başlığı bir metafor işlevi görüyor: burjuva yaşamının görünüşte sakin sularının altında gizlenmiş, en özenle kurulmuş ilişkileri bile bozabilecek bir oluşum.

"Yaklaşık üç ay önce Londra'da, Amerikan büyükelçiliğinde bir akşam yemeğinde tekrar karşılaşmışlardı ve onu gördüğünde gülümsemesi yas elbisesine iliştirilmiş kırmızı bir gül gibiydi," diye okuyoruz başlangıçta; birazdan inceleyeceğimiz romantik melodramı ele veren bir tonla. Sık sık dolambaçlı ve retorik üslubunun yanı sıra, eserin en iyi özelliği, kadınları iki karşıt karakter üzerinden tasvir etmesi: olgun Anna ve dürtüsel Sophy; her ikisi de ahlaki mükemmellik talep ederken erkeklerin ikiyüzlülüğünü hoş gören, hatta alkışlayan bir dünyaya hapsolmuş kadınlar. Bu anlamda Wharton, modern feminist eleştirinin öncülüğünü yapıyor ve kadın özerkliğinin ataerkil beklentilerin sınırları içinde nasıl acı verici bir şekilde müzakere edildiğini gösteriyor.

'The Reef'in en iyi yanı, iki zıt karakterin portresi: olgun Anna ve dürtüsel Sophy

Tüm bunlar, Marina Porras'ın editörlüğünü yaptığı, Wharton'ın beş öyküsünden oluşan Altres temps adlı yeni bir kitapla da doğrulanabilir. Kitapta, Wharton'ın katı anne figürünün kendisi üzerindeki olumsuz etkisine dikkat çekiliyor ve "bu etki o kadar güçlüydü ki Wharton hayatını ona karşı intikam alan karakterler yaratmakla geçirdi: duyarsız kadınlar, dünyayı anlamaktan aciz ve geçmişe takılıp kalmışlar." deniyor.

Edith Warton Resif Çeviren: Ainize Salaberri. Alianza 328 sayfa 23,95 Euro

Diğer Zamanlar Yannick Garcia tarafından çevrildi. Comanegra 280 sayfa 19,90 avro

Madam de Treymes. Carlos Mayor tarafından çevrilmiştir. Ediciones Görünmezler . 130 sayfa. 15 euro.