Serbest meslek, yılın ilk yarısında istihdamın can damarı

Girişimci olma arzusundan mı yoksa zorunluluktan mı? En azından makro açıdan bakıldığında, serbest meslek , bir patrondan kaçınma arzusundan ziyade, iş fırsatlarının eksikliğinden bir kaçış yolu. Uzmanlar, yılın ilk yarısında en çok büyüyen meslek türünün bu olduğunu ve bunun resmi istihdamın zayıflığıyla açıklandığını söylüyor.

Ulusal Meslek ve İstihdam Araştırması'na ( ENOE ) göre, 2025 yılının ilk yarısında en fazla büyüyen sektör olan serbest meslek, 673 bin 991 kişi ekleyerek , en iyi sonuçları veren ikinci meslek türü olan işverenlerin artışının neredeyse üç katı artış gösterdi.

Monex'te Ekonomi, Döviz ve Borsa Analizi Direktörü Janneth Quiroz, "Bu durum , kayıt dışılığın artmasıyla yakından bağlantılı. Serbest meslekteki artış, daha düşük iş arzıyla ilişkili; şirketler muhtemelen daha az işe alım yapıyor ve gelir ihtiyacı nedeniyle serbest meslekte artış yaşandı," diye açıklıyor.

Bu yılın Ocak-Haziran döneminde, işgücü piyasasına salgının etkileri hariç tutulduğunda, kayıt dışı istihdam, benzer bir dönemdeki en yüksek artışını kaydetti. 1,1 milyon kişi kayıt dışı sektöre katıldı .

Bu eğilim , serbest meslek sahiplerinin sayısındaki artışla bağlantılıdır. Serbest meslek sahipleri, COVID-19 pandemisinin ardından işgücü piyasasının hala toparlanma belirtileri gösterdiği 2021 yılından bu yana yılın ilk yarısında bu kadar büyük bir büyüme görmemişti. Bu dönemde, serbest meslek sahibi nüfus 614.312 kişi artmıştı.

Meksika'da ¿Cómo vamos? (MCV) veri koordinatörü Axel Eduardo González, insanların kendi işlerinin patronu olma arzusuyla serbest meslek sahibi olmayı seçtiklerini söylemenin "anekdotsal bir sonuç" olduğunu, çünkü rakamların bunun yaygın bir olgu olduğunu göstermediğini söylüyor.

"Bu yılki durum, ekonomimizin mevcut performansından, özellikle de ikincil faaliyetlerin zayıf performansından kaynaklanan bir durum. İnsanlar, sosyal güvenlikli diğer sektörlerde daha iyi ücretli iş bulunmadığı için, zorunluluktan dolayı ekonominin kayıt dışı sektörüne yöneliyor," diye belirtiyor.

Spektrumun diğer ucunda, alt işlerde 2025'in ilk yarısında 220 bin 564 iş kaybı yaşandı. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde bu istihdam türünde de negatif bir rakam bildirilmişti.

Kısa vadede neler bekleniyor?

En azından kısa vadede işgücü piyasasının görünümü pek iç açıcı değil ve bu durum hem kayıt dışılığa hem de serbest çalışmaya yansıyabilir.

ManpowerGroup'un İstihdam Görünümü Anketi'ne göre, şirketlerin yalnızca %44'ü üçüncü çeyrekte iş gücünü artırmayı planlıyor, %37'si iş gücünün büyüklüğünde herhangi bir değişiklik beklemiyor ve %16'sı işten çıkarmalar yapacağını tahmin ediyor.

Şirketlerin yüzde altmış beşi, ulusal ekonomik belirsizliğin işe alım planları üzerinde yüksek ila orta düzeyde bir etkiye sahip olduğunu kabul ediyor.

Janneth Quiroz'a göre, işgücü piyasasının zayıflık belirtileri göstermeye devam etmesi muhtemel. Hem işverenler hem de çalışanlar arasında Meksika Sosyal Güvenlik Enstitüsü'ne ( IMSS ) kayıt oranı pek de iç açıcı değil ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'daki ( GSYİH ) tahmini büyüme de pek iç açıcı değil. " Son aylarda gözlemlediğimiz işgücü piyasası zayıflığının devam etmesini bekliyoruz."

Axel Eduardo González de aynı fikirde. "Yılın geri kalanında, resmi istihdam yaratımının çok düşük olacağı ve buna ek olarak kayıt dışı istihdam oranında bir durgunluk veya artış yaşanacağını düşünüyorum. Bu yılın ilk yarısında yaşananlar, sonraki aylarda göreceklerimize çok benzer olacak," diyor.

MCV'ye göre, işgücü talebini karşılamak için resmi istihdamın aylık 100.000 iş artışı bekleniyor, ancak bu yıl şu ana kadar toplam iş sayısı 87.287 . Uzman, "Sınırlı bir nesildi; Haziran 2024 itibarıyla toplam 295.058 iş vardı," diyor.