Emeklilik katkıları biriktirilmeyecek: %80'i emeklilik ödemelerinin finansmanında hemen kullanılabilir.

2024 tarihli 2381 sayılı Kanunla getirilen değişikliklerle, Anayasa Mahkemesi'nin incelemesi devam eden, emeklilik sistemine yapılan katkıların önemli bir bölümünün, ortalama prim sistemi (Colpensiones) kapsamındaki aylık ödemelerin finansmanında kullanılması olasılığı, çeşitli piyasa sektörleri açısından önemli bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Zira bu mekanizma, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 160'ına varan bir maliyet yaratabilecek bir yükümlülük doğuracağından, sistemin sürdürülebilirliğini tehlikeye atıyor.

Kolombiya emeklilik sistemine önemli değişiklikler getiren bu yasa, Yüksek Mahkeme'nin incelemesinden geçerse, yürürlüğe girdiğinde, aynı mahkemenin karar vermesi gereken bir nokta var; başlangıçta 1 Temmuz 2025 olarak planlanan bu noktada, Ortalama Prim Rejimi'ne (RPM) veya Colpensiones'e akmaya başlayacak kaynaklar önemli olacak.

Hatırlatmak gerekirse, reform, asgari aylık ücretin 2,3 katına kadar olan tüm emeklilik katkı paylarının (bu yıl yaklaşık 3.274.000 peso) RPM'ye (Devrimci Sosyal Güvenlik Sistemi) ödenmesi gerektiğini ve bu eşiğin üzerindeki katkı paylarının şu anda yetkili olan Bireysel Tasarruf Ek Bileşen Yöneticileri (Accai) tarafından yönetileceğini belirtiyor: Porvenir, Protección, Colfondos, Skandia ve Positiva Seguros.

Böylece, Colpensiones'in her ay yaklaşık 3 milyar peso alması, bunun yaklaşık yüzde 80'inin (yaklaşık 2,4 milyar peso) ortalama prim rejimi (RPM) kapsamındaki aylık ödemelerin finansmanında kullanılması ve yalnızca yüzde 20'sinin Cumhuriyet Bankası tarafından yönetilecek olan Katkı Paylı Tasarruf Fonu'na (FAPC) gitmesi tahmin ediliyor.

Özel fon derneği Asofondos'un başkanı Andrés Mauricio Velasco , "Tamamen sürdürülebilir bir sistemde, tüm katkılar biriktirilirdi, ancak bizim durumumuzda böyle olmadığı için, bir kısmı mevcut emeklilik ödemelerine harcanıyor ve bu da sonunda GSYİH'nın yüzde 160'ına denk gelecek bir yükümlülük yaratıyor" diyor.

Bunun, insanların tüm katkılarının biriktirilmemiş olmasından kaynaklandığını, ancak sonuçta ödenen miktarın, katkıda bulunulan miktardan çok daha fazla olmasından kaynaklandığını açıklıyor.

Şimdi, hükümet bugün emekli olanların emeklilik maaşlarını biriktirmediği için (Nisan 2025 itibarıyla Colpensiones'te yaklaşık 1,8 milyon emekli vardı) her ay bu emeklilik maaşlarını karşılayacak fon bulmak neredeyse imkansız.

Uzman, bunun kötü ama gerekli olduğunu, daha iyi olabileceğini, zira tasarruf edilmesi gereken GSYH'nın yaklaşık 2,3 puanından sadece 0,5 puanla başlandığını, 1,8 puanın harcandığını, ancak bunların yasada kalan parametreler olduğunu söylüyor (Madde 24).

Bu makalede, Katkı Paylı Payın Ortalama Prim Bileşeni tarafından alınan emeklilik katkı gelirinin ilk üç yılda (2025-2028) GSYİH'nın %1,8'inden başlayacağı, 2029-2035 dönemlerinde %1,6'ya, ardından 2036-2040 arasında %1,4'e düşeceği, 2041-2050 dönemlerinde %1,2 olacağı ve 2051'den itibaren GSYİH'nın %1'inde sabitleneceği belirtilmektedir.

2381 sayılı Kanun Anayasa Mahkemesi tarafından onaylanırsa RPM'ye akmaya başlayacak fonlar, Cumhuriyet Bankası tarafından yönetilen Katkı Paylı Tasarruf Fonu'nda (FAPC) yönetilecek. Fon yöneticisi Leonardo Villar, fonların yönetimi için bazı sözleşmelerin imzalanmasının yanı sıra temel teknik testlerin de yapılması gerektiği göz önüne alındığında, söz konusu düzenlemenin yürürlüğe girme zamanlaması konusunda netlik sağlanması gerektiğini vurguluyor.

Son Bankacılık Kongresi'nde, bankanın bu konuda karşı karşıya olduğu zorluğun çok büyük olduğunu belirten yönetim, "Kaynak portföylerinin devredilmiş yöneticilerinin seçimi ve işe alınması sürecini başlatmak için hükümet ile Cumhuriyet Bankası arasında bir idari sözleşmenin imzalanması" gerektiğini ve yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte bu sözleşmenin alınmaya başlanacağını belirtti.

Bu bağlamda , İhraççının yöneticisi, geçen Çarşamba günü gönderdiği bir yazıyla Anayasa Mahkemesi'nden, emeklilik reformunun yürürlüğe girmesinin, Anayasaya uygunluğunu ilan eden kararın yayımlanmasından itibaren en az üç ay sonrasına ertelenmesi olasılığını değerlendirmesini talep etti .

Bunun nedeni, bu sürenin, Fapc'nin yöneticisi olarak kurumun yürütmesi gereken operasyonel ve sözleşme prosedürlerini yeniden etkinleştirmek ve uygulamak için gereken süre olmasıdır. Bu süreçler, ancak 2381 sayılı Kanun'un Yüksek Mahkeme tarafından incelenmek üzere onaylanması halinde gerçekleştirilebilir. Bu prosedürler, milyonlarca Kolombiyalı için emeklilik fonu alma ve aktarma mekanizmalarının düzenlenmesinde kilit öneme sahiptir.

Asofondos da aynı hafta mahkemeye benzer bir talepte bulunmuştu. Sendika, mektubunda, sistemdeki tüm paydaşların yasanın yürürlüğe gireceği tarihi net bir şekilde bilmesinin ve bu sürenin, yüksek mahkemenin kararıyla askıya alınan düzenleyici, operasyonel ve teknolojik görevlerin tamamlanması için makul olması gerektiğini savundu.

Yukarıda belirtilen hususlara dayanarak, mahkemenin kararında, askıya alınan düzenlemelerin, mahkemenin kararından iki ay sonraki ilk takvim günü yeniden yürürlüğe gireceğinin belirlenmesini önermiştir.

Çeşitli sektörler , milyonlarca Kolombiyalının onlarca yıldır biriktirdiği ve bugün yaklaşık 550 milyar pesoya ulaşan emeklilik birikimlerinin korunması gerektiği konusunda ısrarcı. Bu birikimler, özel fonlar (AFP'ler) tarafından yönetilen Asgari Emeklilik Garanti Fonu'nun (Fgpm) bakiyesini de içeriyor. Adından da anlaşılacağı gibi, bu fonlar, birikimleri yetersiz olanların asgari emeklilik maaşlarını desteklemek için tasarlanmıştır.

Asofondos'lu Velasco, "FAPC ve Fgpm'yi korumak çok önemli," diye ısrar ediyor ve Katkı Paylı Pay'dan (örneğin yarı katkı paylı pay) herhangi bir kaynağın giderleri finanse etmek için kullanılmasının açığa yol açacağına inanıyor. Bu garanti fonundan gelen fonlar RPM emeklilik fonlarını finanse etmek için kullanılırsa, bu durum Bireysel Tasarruf ve Dayanışma Programı (RAIS) kapsamında asgari emeklilik maaşının tamamını ödemek için ayrılan kaynakların tükenmesine yol açacaktır.

Tüm AFP üyeleri bu garanti fonuna katkıda bulunur. Emekliliklerine yatırdıkları %16'lık tutarın %11,5'i bireysel hesaplarına, %1,5'i bu sistem için ortak bir fon olan FGM'ye, kalan %3'ü ise emeklilik sigortasına (%2,5) ve AFP yönetim ücretine (%0,5) gider .

Sorun şu ki, emeklilik reformunu düzenleyen 2024 tarihli 514 sayılı Kararname, Fgpm kaynaklarının RPM emekliliklerini finanse etmek için kullanılabileceğini belirtiyor. Bu durum, bu kaynakların birikimleriyle bu tutarı karşılayamayanların asgari emeklilik maaşlarını garanti altına almak için tasarlanmış olması nedeniyle sakıncalı. Bu nedenle, Asofondos ve Anif Ekonomik Araştırma Merkezi gibi kuruluşların ısrarlı çağrısı, bu fonların korunması ve başlangıçta amaçlanan amaçlar dışında kullanılmaması yönünde.