Teknoloji araştırma ve geliştirmeyi desteklemek için yapay zeka laboratuvarı açılacak

Nestor Jimenez, Arturo Sanchez, Fernando Camacho ve Enrique Mendez

La Jornada Gazetesi, Çarşamba, 30 Temmuz 2025, s. 6

Cumhurbaşkanı Claudia Sheimbaum Pardo, bu yeni teknolojik aracın araştırma ve geliştirilmesini teşvik etmeyi amaçlayan Ulusal Yapay Zeka (YZ) Laboratuvarı'nın yakında açılacağını duyurdu.

Yapay zekânın düzenlenmesi gerekliliği sorulduğunda, başkan bu projeye çeşitli yükseköğretim kurumlarının katıldığını vurguladı. Geçtiğimiz nisan ayında, federal yürütme organı başkanı, çeşitli bilim dallarından uzmanların ulusal kalkınmayı etkileyen stratejik projeler üzerinde koordineli bir şekilde çalışacağını belirtmişti.

Öncelikli alanların sismoloji, meteoroloji, tıp ve yapay zeka uygulamaları için potansiyel taşıyan diğer alanlar olduğunu söyledi.

Cumhurbaşkanı dün yaptığı açıklamada, söz konusu laboratuvarın Meksika Planı'nın bir parçası olduğunu vurgulayarak, bu bağlamda Kültür Bakanlığı'nın da oyuncuların işlerini korumak amacıyla dublajda yapay zekânın kullanımını düzenlemek için çalıştığını belirtti.

Çalışıyoruz, Claudia (Curiel de Icaza, Kültür Bakanı) bir girişimin tartışmasını veya hazırlıklarını neredeyse bitirdi. Dublaj konusunun burada gündeme geldiğini hatırlıyorsunuz, değil mi? Yapay zekanın, hatta seslerinin bile ayrım gözetmeksizin kullanılmasına izin verilseydi, dublaj yapan aktör ve aktrisler işlerini kaybederdi ki bu olmamalı. Bu yüzden, özellikle dublaj konusunda, ülkemizin bu harika aktrislerinin, bu büyük yeteneklerinin istihdamını korumak için yapay zeka kullanımını düzenlemek için çalışıyoruz.

Basın toplantısında, dünya genelindeki çeşitli düzenlemeler göz önüne alındığında, bunun tartışılması gereken konulardan biri olduğunu vurguladı. Örneğin Avrupa'da çok kısıtlayıcı düzenlemeler getirilirken , Amerika Birleşik Devletleri'nde çok daha açık bazı yönergelerin yayınlandığını da sözlerine ekledi.

Çeşitli bilimsel araştırma ve teknolojik geliştirme projelerinin ilerlemesinin yakında duyurulacağını vurgulayan Başkan, beşeri bilimler alanında yerli dil sorunları konusunda da çalışmalar yapıldığını kaydetti.

Milletvekilleri inisiyatifi teşvik ediyor

Temsilciler Meclisi Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Komitesi Başkanı Eruviel Ávila Villegas (PVEM), yapay zeka ve yeni ortaya çıkan teknolojilerin suçları kovuşturmada ve sağlık ve eğitimin iyileştirilmesinde kullanılabilmesi için bu gelişmelerin düzenlenmesini amaçlayan bir anayasa reformu girişimi sundu.

Yasa koyucu, teklifinde yapay zekanın, girdi verilerini işleyebilen ve gerçek veya sanal ortamlarla etkileşimini etkileyebilecek tahminler, öneriler, içerik veya kararlar gibi çıktı bilgileri üretebilen makine tabanlı bir sistem olarak tanımlandığını vurguladı.

Anayasa'nın dokuz maddesini değiştirmeyi öngören girişim, yapay zeka ve yeni teknolojik gelişmelerin, özellikle yerli halklara karşı her türlü ayrımcılıktan uzak olması gerektiğini vurguluyor ve bu gelişmelerin incelenmesinin okul müfredatının bir parçası olması gerektiğini belirtiyor.

Benzer şekilde, Devletin telif haklarının, halk sağlığının ve sürdürülebilir su yönetimi ve kamu güvenliğinin iyileştirilmesi gibi ulusal planlama ve kalkınmanın diğer yönlerinin korunmasında yeni ortaya çıkan teknolojilerin kullanımını teşvik etmesini önermektedir.

Girişim, son konu ile ilgili olarak, suçların önlenmesi, soruşturulması ve kovuşturulması için yetkili makamların, insan haklarına sıkı sıkıya saygı göstererek, bu görevleri vatandaşların yararına daha verimli hale getirmek amacıyla yapay zekâ ve diğer bilgisayar yenilikleri gibi yeni teknolojilerden yararlanabileceğini belirtmektedir.

Ávila Villegas, bu önerinin bir heves olmadığını , geliştirilmesinin sekiz ay sürdüğünü vurguladı ve ülkede AI'nın tüm bölgede uygulanmasını tartışmak için koşulların henüz oluşmadığını, çeşitli bölgelerde yeterli elektrik ve internet erişiminin olmadığını kabul etmekle birlikte, konuya hukuki temelden başlamamız gerektiğini düşündü.

Benzer şekilde, Yeşil Parti milletvekili, anayasa reformu girişiminin yapay zekâyı casusluk amacıyla kullanmayı amaçlamadığını ve çeşitli devlet kurumlarının mevcut bütçeleriyle hayata geçirilebileceğini belirtti. Ancak, eğitim ve teknolojik ekipman için ileride daha fazla fona ihtiyaç duyulacağını da kabul etti.

Yapay zekanın iş kayıplarına yol açabileceği riskine ilişkin olarak Ávila, bu olasılığın mevcut olduğunu ve önerisinin 123. maddede değişiklik içermediğini kabul etti, ancak metnin bu konuda komitede iyileştirilebileceğini söyledi.

Avrupa Basını

La Jornada Gazetesi, Çarşamba, 30 Temmuz 2025, s. 6

Madrid. Tarih öncesi diş ve kemiklerin büyük ölçekli haritalanması, aşı gelişimini etkileyebilecek modern bulaşıcı hastalıklar hakkında yeni bilgiler sağlıyor.

Oxford, Cambridge ve Kopenhag Üniversitelerinden araştırmacılar, tarih öncesi hastalıkların DNA'sını analiz etmek için özel bir yöntem kullanarak, tarih öncesi popülasyonları etkileyen ve günümüzde hala dolaşımda olan toplam 214 bilinen insan patojenini kapsayan kapsamlı bir bulaşıcı hastalıklar kataloğunu ilk kez başarıyla haritaladılar.

Nature dergisinde yayınlanan analizler, zoonozların (veba, cüzzam ve yersiniosis gibi hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar) ortaya çıkışına dair önemli yeni bilgiler de sunuyor. Araştırmacılar, bu hastalıkların çoğunun 6.500 yıl önce ortaya çıkmaya başladığını ve bunun atalarımızın evcil hayvanlarla yakın temasta yaşamaya başladığı döneme denk geldiğini gösteriyor.

Son yıllarda keşfedilen yeni bulaşıcı hastalıkların yaklaşık %70'i zoonotiktir, yani hayvanlardan insanlara bulaşabilen hastalıklardır. Bilinen zoonozlar arasında salmonella, listeriosis, Yersinia enterocolitica (gastrointestinal enfeksiyonlara neden olur), Borrelia recurrentis (bit kaynaklı tekrarlayan ateşe neden olur), kuduz ve MRSA bulunur.

Oxford Üniversitesi Nuffield Klinik Sinir Bilimleri Bölümü'nde viroloji ve immünoloji profesörü ve Nature dergisindeki makalenin ortak yazarlarından Astrid Iversen, yaptığı açıklamada şunları söyledi: "6.500 yıl öncesine kadar, Avrasya'dan aldığımız örneklerde yalnızca zoonoz olarak sınıflandırabileceğimiz bir patojenin DNA'sını bulduk. Daha sonra bu hastalıklar insanları bir dereceye kadar öldürmeye başladı ve antik insan kalıntıları üzerinde yaptığımız analize göre, 5.000 yıl öncesine gelindiğinde yayılmaları gerçekten hız kazandı ."

Görülme sıklığında artış

Zoonoz hastalıkların görülme sıklığında 5000 yıl önce görülen önemli artış, günümüzde Ukrayna, güneybatı Rusya ve batı Kazakistan'ın bazı bölgelerinden, yani Pontik bozkırlarından kuzeybatı Avrupa'ya doğru gerçekleşen göçle aynı zamana denk gelmektedir.

Profesör Iversen şunları ekledi: "Hayvanları büyük sürüler halinde bir arada tutmaya ve onlara yakın yaşamaya, etlerini yemeye ve sütlerini içmeye başladığımızda zoonozlar insanlar için büyük bir sorun haline geldi. Bu, hayvanların birbirlerini daha kolay enfekte edebilmesi ve insanları enfekte etme risklerinin artması anlamına geliyordu ."

Zoonozların 5.000 yıl önce ortaya çıkışı, yaşam tarzımızın maruz kaldığımız patojen mikroorganizmalar üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor. Ayrıca, zoonozların durağan bir olgu olmadığını da hatırlatıyor.

Çalışma, 12.500 yıl öncesine kadar Erken Taş Devri'nden 200 yıl öncesine kadar Avrupa ve Asya'da (Avrasya) yaşamış 1.313 bireye ait kemik ve dişlerin DNA analizine dayanıyor. Şaşırtıcı bir şekilde, örneklerden yedisi Erken Taş Devri'nden bile daha eski; en eskisi 37.000 yıl öncesine dayanıyor.

▲ Dünya'nın eşi benzeri görülmemiş ayrıntılarla üç boyutlu görüntüsünü sunacak olan Nisar (NASA-ISRO Sentetik Açıklıklı Radar) uydusunun bir sanatçı tasviri. Uydu, bugün saat 12:10 UTC'de Hindistan Uzay Araştırma Örgütü'nün Hindistan'ın güneydoğu kıyısındaki Satish Dhawan Uzay Merkezi'nden fırlatılacak. Fotoğraf: Ap

La Jornada Gazetesi, Çarşamba, 30 Temmuz 2025, s. 6