Sevilla'da düzenlenen BM zirvesi, gelişmekte olan ülkelerdeki kesinti dalgasına yanıt olarak özel sektörü harekete geçirmeyi amaçlıyor.

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'ne (SKH) 2030 yılına kadar ulaşmak için her yıl dört trilyon dolar daha fazlasına ihtiyaç duyulacağı rakamı , bu hafta Sevilla'da düzenlenen BM küresel zirvesinde en çok tekrarlanan rakamdır. Ve bunu destekleyen herkes aynı teşhiste hemfikirdir: özel yatırımı harekete geçirmek elzemdir, çünkü kamu yatırımı, özellikle yeniden silahlanma bağlamında , bazı ana bağışçı ülkelerin kalkınmada kesintiler duyurduğu, yoksulluğun azaltılmasından iklim değişikliğiyle mücadeleye kadar uzanan küresel zorlukları ele almak için "açıkça yetersizdir".

"Görünüşe göre, bu dört trilyon doları sağlamak için dünya çapında yeterli sermaye var. Tek yapmamız gereken, doğru koşulları sağlayarak bunu Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine yönlendirmek," dedi BM Küresel İlkeler Sözleşmesi'nin yönetici direktörü Sanda Ojiambo bu gazeteyle yaptığı röportajda.

Zirve mekanının girişinde ziyaretçileri karşılayan düzinelerce iş standı , Sevilla nihai belgesinin özel sektöre verdiği önem hakkında fikir veriyor. Bu belge, potansiyelini açığa çıkarmak ve 2008 krizinden bu yana yaşadığı yavaşlamayı tersine çevirmek için bir yol haritası ortaya koyuyor. Başbakan Pedro Sánchez, Sevilla zirvesindeki iş forumunun açılışında, 2025 Dünya Bankası raporuna atıfta bulunarak, "Yabancı doğrudan yatırım, gelişmekte olan ülkelerin GSYİH'sindeki payını yarı yarıya azalttı: 2008'de neredeyse %5 iken, 2023'te sadece % 2,3'e eşit oldu" dedi.

Ancak özel sermayeyi harekete geçirmek, elverişli bir ortam, yenilikçi araçlar ve güçlü kamu-özel sektör ortaklıkları gerektirir. Latin Amerika ve Karayipler Kalkınma Bankası'nın (CAF) özel sektör başkan yardımcısı Antonio H. Pinheiro Silveira, bir zirve toplantısında "Yatırım garantileri aracılığıyla algılanan riski azaltmak ve finansal araçları yeniden tasarlamak, özel sermayeyi çekmenin temel unsurlarından bazılarıdır" dedi.

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri aynı zamanda yatırım çekmenin bir aracı olarak da düşünüldü.

BM Küresel İlkeler Sözleşmesi Direktörü Sanda Ojiambo

BM Küresel İlkeler Sözleşmesi İcra Direktörü'ne göre, "Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri aynı zamanda yatırım çekmek için bir araç olarak tasarlandı" ve bu nedenle "şirketlere iklim, enerji, cinsiyet veya sürdürülebilir şehirler gibi alanlara nasıl yatırım yapacaklarını ve bundan ne gibi getiriler bekleyebileceklerini daha iyi açıklamak gerekiyor."

Ojiambo, özel sektörün üç temel talebini belirliyor: "öngörülebilirlik", burada siyasi çalkantılar veya faiz oranlarında ani dalgalanmalar olmadan istikrarlı bir ekonomik ortamın önemini vurguluyor; "düzenleyici tutarlılık", çünkü ülkeler arasındaki düzenleyici farklılıklar sınır ötesi yatırımı engelliyor; ve son olarak, sözleşmelerin uygulanması, yolsuzlukla mücadele ve net iş kanunları garantileri olan bir "kolaylaştırıcı ortam". "Özel sektör, kamu sektöründen yatırım yapabilmeleri için bu genel ortamı yaratmasını istiyor," diye özetledi.

Afrika ülkeleri daha cazip yatırım çerçevelerine doğru ilerliyor. Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Mahmoud Ali Youssouf, Afrika Birliği'nin kıtanın sosyoekonomik dönüşümü için stratejik çerçevesi olan " Gündem 2063 " için özel sektörün elzem olduğunu vurguladı. Bunu başarmak için "bürokratik süreçleri basitleştirmek", "bankacılık sektörünü güçlendirmek" ve "daha esnek garanti sistemleri" gibi önlemler önerdi.

"1,4 milyarlık potansiyel bir pazar ve 4,3 trilyon dolarlık birleşik GSYİH ile" Afrika'nın, ilaç, lojistik ve otomotiv gibi sektörlerde stratejik yatırım çekmek için reformları çoktan başlattığını belirtti. Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Alanı'nın yakın zamanda başlatılması, kıtanın sürdürülebilir yatırım için elverişli bir ortam oluşturma konusundaki "taahhüdünün açık bir göstergesi" dedi Youssouf.

Somut önlemler

Inter-American Development Bank (IDB), gelişmekte olan ülkelerde özel yatırımın önündeki en büyük engellerden biri olan döviz kuru oynaklığını ortadan kaldırmayı amaçlayan bir platform olan FX EDGE'i Sevilla'da sundu. Hedging araçlarını, karma finansmanı ve döviz krizlerini ele almak için bir likidite hattını birleştiren girişim, Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin riskleri azaltmalarına, finansal dayanıklılıklarını artırmalarına ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek için uluslararası sermayeyi serbest bırakmalarına olanak tanıyacak. Girişim, Birleşik Krallık'ın teknik desteğiyle IDB ile birlikte geliştirilen Brezilya Eco Invest modeline dayanmaktadır. İlk programı halihazırda 8 milyar dolarlık özel sermayeyi harekete geçirmiştir.

Gelişmekte olan ülkelerde en önemli şey büyümedir; bu olmazsa diğer hiçbir şey işe yaramaz.

Neal Rijkenberg, Eswatini Maliye Bakanı

Lesotho ve Zambiya gibi ülkelerde çabalar kamu-özel sektör ortaklıklarına ve vergi teşviklerine odaklanıyor. Lesotho Maliye Bakanı Retselisitsoe Matlanyane, "Altyapı, yenilenebilir enerji ve suya yatırım çekmek için bir kamu-özel sektör ortaklığı çerçevesi başlattık" diye açıkladı. Ayrıca ülke, özel sermayeyi çekmek için vergi teşvikleri ve "risk azaltma araçları" geliştirdi. Zambiya ise, Maliye Bakanı Situmbeko Musokotwane'ye göre, tarım ve enerji gibi stratejik sektörlere iş yatırımı çekmek için yerel para birimi çözümlerine güveniyor ve "adil ve halkın gerçek ihtiyaçlarıyla uyumlu" kamu-özel sektör ortaklıklarında ısrar ediyor.

Esvatini mevkidaşı Neal Rijkenberg'in reçetesi açıktır: "Gelişmekte olan ülkelerde en önemli şey büyümedir; bu başarısız olursa, başka hiçbir şey de işe yaramaz." Ülkesi, 2018'deki %2'lik büyümeyi 2024'te %7'ye çıkarmayı başardı ve ekonomik toparlanmanın itici gücü olarak özel sektörü kendine çekti. "Büyük şirketlerin bu büyümeye katılmasını sağladık ve böylece rakamları artırdık," diye belirtti.

Ancak özel sermayeyi harekete geçirirken, amacın Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'nin başarılmasını teşvik etmek olduğu gerçeğini gözden kaçırmamalıyız. Bu nedenle, zorluklardan biri, şirketlerin imajlarını iyileştirmek için sosyal bağlılığı abartan bir reklam uygulaması olan mavi yıkamaya girmelerini önlemektir. BM Küresel İlkeler Sözleşmesi'nin katılmak isteyen şirketlerin "yönetici direktör tarafından onaylanan resmi bir taahhütte bulunmasını" gerektirdiğini vurgulayan Ojiambo, "Hesap verebilirlik temeldir" dedi. "Zaman içinde, ilkelerimizin açıkça ihlal edildiğini tespit ettiğimizde katılımcıları Küresel İlkeler Sözleşmesi'nden çıkarmak zorunda kaldık" diye kabul etti.