Gazze | Hamas'a karşı çetelerle

Uzaktan, yukarıdan bakıldığında Gazze Şeridi'ndeki yıkımın tüm boyutları görülebiliyor: uydu görüntüleri, bir zamanlar evlerin bulunduğu yerlerde moloz yığınlarını, paraları varsa tozlu sokaklarda ne bulurlarsa satın almak için çabalayan insanları gösteriyor.

Akdeniz, Mısır ve İsrail arasında kalan, aşırı nüfuslu dar şeritte yaşam uzun yıllardır kolay ve keyifli değildi. Bugün ise dayanılmaz; çünkü Ekim 2023'ten beri İsrail hükümeti ile Gazze Şeridi'ni 2007'nin ortalarından beri kontrol eden Hamas arasında süren savaş var. Ama aynı zamanda bu savaş, öncesinde yaşananların sonuçlarıyla da çarpışıyor. İsrail ve Mısır'ın yıllardır uyguladığı abluka ve Hamas'ın elindeki paranın neredeyse tamamını askeri yığınağa yatırması, altyapıyı harap durumda bıraktı: Uzun yıllardır deniz suyu ve kanalizasyon yeraltı sularına sızıyor ve bu suyun büyük bir kısmını içilemez hale getiriyor. İnsanlar yine de içiyor. Zaman zaman Dünya Sağlık Örgütü (WHO) veya bir insan hakları örgütü, Gazze Şeridi'nin yaşanmaz hale gelme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarılarda bulundu. Bu durum pek dikkat çekmedi.

Ancak şimdi uydu görüntüleri başka bir şeyi gösteriyor: El Cezire haber kanalının haberine göre, Mısır sınırındaki Refah'ta İsrail askeri buldozerleri geniş alanları düzleştirmeye başladı. Hemen hemen aynı anda, Savunma Bakanı Israel Katz, Refah yıkıntıları üzerine bir kamp inşa edildiğini duyurdu: Başlangıçta 600.000'e yakın Filistinli, ayrılma imkânı olmaksızın orada barındırılacaktı. Daha sonra, İsrail gazetesi Haaretz'in haberine göre, Gazze nüfusunun tamamı oraya yerleştirilecek. Amaç, Başbakan Benjamin Netanyahu ve ABD Başkanı Donald Trump tarafından aylar önce ortaya atılan göç planını hayata geçirmek.

Yıkıma, açlığa ve hastalıklara yakında suç salgınının da eklenmesi çok muhtemel.

-

Katz, burayı "insani bir şehir" olarak adlandırıyor. İsrailli muhalif siyasetçiler, bazı medya kuruluşları ve eski Başbakan Ehud Olmert, burası için geçmişten kalma bir terim buldu: "toplama kampı." Olmert, İngiliz Guardian gazetesine yaptığı açıklamada, hükümetin savaşı yürütme biçiminin artık kimseye açıklanamayacağını söyledi.

Ancak bazı yorumcular bu duyuruyu bir müzakere taktiği olarak değerlendiriyor. Ateşkes görüşmeleri devam ediyor ve Trump ile Netanyahu'ya yakın isimler sürekli olarak bir anlaşmanın yakın olduğunu duyuruyor. Ancak bu henüz gerçekleşmedi: Hamas kalıcı bir ateşkes ve İsrail birliklerinin tamamen çekilmesini talep ediyor. Bu arada Netanyahu, koalisyonu içinde sınırlı bir çekilmeyi bile uygulamada zorluk çekiyor. Hükümeti, aşırı sağcı bir seçim ittifakının desteğine ve iki aşırı Ortodoks partinin hoşgörüsüne dayanıyor. Özellikle sağcı radikallerin bir hayali var: 2005'te boşaltılan Gazze Şeridi'ndeki İsrail yerleşimlerinin yeniden inşası. Bu konuda, Netanyahu'nun kendi partisi Likud'dan bazı milletvekillerinin desteğine de güvenebilirler. Likud bakanları, Netanyahu'nun itiraz etmediği Gazze'de yerleşim inşası konusuna odaklanan konferanslarda bile görülebiliyor. Çünkü koalisyonunun o kadar sallantılı bir çoğunluğu var ki her oya ihtiyacı var.

Gazze Şeridi'nde ise dikkatler, ABD'nin Delaware eyaletinde bulunan ve Gazze'de dört insani yardım dağıtım merkezi işleten Gazze İnsani Yardım Vakfı'nın (GHF) çalışmalarına çevrildi. Bölgede defalarca şiddetli çatışmalar yaşandı ve yüzlerce kişi hayatını kaybetti. Bazen İsrail askerleri ateş açıyor, bazen de Hamas savaşçıları. İsrail hükümeti şimdi yeni bir cephe açarak geniş aile üyelerini silahlandırmaya başladı.

Bu geniş aileler, geleneksel olarak Gazze Şeridi'ndeki iktidar yapısının bir direği olmuştur. Muazzam bir toplumsal etkiye sahipler ve bu nedenle Hamas'ın bugüne kadar iktidarda kalmasının sebeplerinden biri de onlardır: Hamas liderliği, sürekli olarak diğer gruplarla uzlaşma arayışında bulunmuş ve örgütü eleştirenlerin en azından sessiz kalmasını sağlamıştır.

Şimdi Netanyahu hükümeti, kendileri İsrail'e karşı olsalar bile, bu grupları Hamas'a karşı savaşmaya teşvik etmeye çalışıyor. Destek alanların hepsi de geniş aile çevresinden değil. Örneğin, Yaser Cihad Mansur Ebu Şahab'ın milislerini ele alalım. Artık GHF ile de iş birliği yaptıklarına dair birçok işaret var. Ancak Mısırlı araştırmacılara göre, grup savaştan önce ağırlıklı olarak Sina Yarımadası'ndan uyuşturucu kaçakçılığı yapıyordu ve burada terörist milis örgütü "İslam Devleti" ile iş birliği yapıyordu. Bu nedenle, yıkım, açlık ve hastalıklara yakında bir suç salgınının da eşlik etmesi muhtemel.