Eski kurallar artık geçerli değil: Rusya'nın siyasi elitleri artık korku içinde

Sovyet tarihinin en kötü zamanlarını hatırlatıyor. Ulaştırma Bakanı Starovoyt'un ölümü ve ardından gelen baskı dalgası, siyasi elitlere bunun neredeyse herkesin başına gelebileceğini gösteriyor.

Rusya'nın siyasi eliti şokta. Kremlin lideri Vladimir Putin tarafından ölümünden kısa bir süre önce yolsuzluk iddiaları nedeniyle görevden alınan Ulaştırma Bakanı Roman Starovoyt'un ölümünden bu yana, Moskova'daki birçok kişi, devletin yolsuzluk yapan kişileri avlamasının bir sonraki hedefi olabileceklerinden korkuyor.

Rusya Devlet Başkanı, Perşembe günü düzenlenen anma törenine ve Cuma günü St. Petersburg'da düzenlenen Starovoyt cenaze törenine katılmadı. 53 yaşındaki Starovoyt'un ölümünün koşulları henüz tam olarak netleşmemiş olsa da, Rus medyası yolsuzluk soruşturması altında olduğunu ve yakında tutuklanacağını bildirdi. Yetkililere göre, Starovoyt'un arabasında kendini vurduğu iddia ediliyor.

"Bu bizim için büyük bir kayıp, hiç beklenmedik bir durum. Hepimiz çok şok olduk," dedi Starovoy'un meslektaşlarından birinin eşi olan 42 yaşındaki Valentina, Perşembe günü düzenlenen törende. Gözlerinde yaşlarla, "Çok aktif, çok neşeliydi, hayatı çok seviyordu. Bunun nasıl olabildiğini anlayamıyorum." dedi.

"The Godfather" filmindeki gibi cenaze sahneleri

Francis Ford Coppola'nın kült filmi "Baba"daki cenazeleri anımsatan kasvetli bir atmosferde, Starovoy'un eski meslektaşları yorum yapmayı reddetti. Koyu renk takım elbiseliler, tabutun yanına çiçek bıraktıktan sonra hızla siyah limuzinlerine geri döndüler.

Starovoyt, 2019'dan geçen yıla kadar Ukrayna sınırındaki Rusya'nın Kursk bölgesinin valisi olarak görev yaptı ve ardından Mayıs 2024'te Moskova'da bakanlığa terfi etti. Bu, Ukrayna ordusunun ani bir saldırıyla Kursk'un bazı kısımlarını işgal etmesinden üç ay önceydi. Bu saldırı, Kremlin için bir aksilikti.

Starovoy'un yerine Kursk bölgesi başkanı olarak atanan Aleksey Smirnov, ilkbaharda sınır güvenliğinin güçlendirilmesi için ayrılan fonları zimmetine geçirmek suçundan tutuklandı. Ukraynalılar oraya sorunsuz bir şekilde ilerlemiş, ancak dokuz ay sonra bölgeden geri püskürtülmüşlerdi.

Staroweit günah keçisi mi olacak?

Rusya'da "istenmeyen" ve yasaklı olan bağımsız Rus sürgün haber portalı "Medusa"nın analisti Andrei Pertsev, yetkililerin "onu (Starovoyt) günah keçisi yapmaya çalıştığını" iddia ediyor. Ukrayna ordusunun ilerlemesinin temel nedeni "sınırı savunacak yeterli asker olmaması"ydı. Ancak Pertsev, bir sivili suçlamanın daha kolay olduğunu söylüyor.

Starovoyt'u çevreleyen olaylar, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırısı sırasında zengin olmakla suçlanan üst düzey yetkililere yönelik baskı dalgasının bir parçası. Gözlemciler, yolsuzluk vakalarının her zaman var olduğunu, ancak askeri saldırının oyunun kurallarını değiştirdiğini belirtiyor.

Pertsev, "İnsanların önceden bildiği kurallar vardı: Yeterince yükseğe tırmandıklarında, rahat bırakılırlardı," diyor. Ancak bu kurallar "artık işe yaramıyor."

Putin, eleştirmenleri onu yasadışı yollarla zengin olmakla suçlasa da, yolsuzlukla mücadele niyetini düzenli olarak dile getiriyordu. Ancak, yolsuzluk nedeniyle nadiren yapılan ve kamuoyunda büyük yankı uyandıran tutuklamalar daha önce genellikle muhalefeti veya Rus siyasi sınıfının alt kademelerini hedef alıyordu.

Sistemde "tamamen farklı" bir şeyler oluyor

Ancak şimdi, Rusya'da da yasaklı olan Carnegie Rusya-Avrasya Merkezi'nden siyaset bilimci Tatyana Stanovaya, Şubat 2022'de Ukrayna'ya yönelik Rus saldırısından bu yana "sistemde bir şeylerin tamamen farklı işlediğini" belirtiyor. "Yetkililerin görüşüne göre devletin düşmana karşı savunmasızlığını artıran her türlü eylem veya eylemsizlik, acımasızca ve hiç düşünülmeden cezalandırılmalıdır," diye vurguluyor.

New York'taki New School'da profesör ve eski Sovyet lideri Nikita Kruşçev'in torunu olan Nina Kruşçev de Kremlin'in Ukrayna'daki eylemleri, kuralları yeniden yazan bir "kutsal savaş" olarak gördüğünü doğruluyor. "Kutsal savaşta çalmazsınız; kemerinizi sıkar ve 24 saat çalışırsınız."

Son yıllarda birçok general ve savunma yetkilisi zimmete para geçirme suçundan tutuklandı. Temmuz ayı başlarında, eski Savunma Bakan Yardımcısı Timur İvanov 13 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Kruşçev, Starovoyt'un iddia edilen intiharının seçkinleri "korkuttuğunu" söylüyor. Liderlikten kopmanın imkânsız olduğu hissi hakim. 1953'ten, yani Stalin döneminden beri böyle bir şey yaşanmadı.

Stanovaya, bu atmosferin Moskova'nın siyasi elitleri arasında kolayca kaybolmayacak bir "umutsuzluk duygusu" yarattığını söylüyor ve şöyle uyarıyor: "Sistem gelecekte, önde gelen isimleri bile feda etmeye giderek daha hazır hale gelecek."