AfD: “Uzun zamandır korkutma güçlü bir şekilde hissediliyor”

SZ: Sayın Cremer, eski Maliye Bakanı Willy Brandt, 1972'den itibaren Anayasayı Koruma Federal Ofisi tarafından bir nesil genç memur adayının soruşturulmasını ve bazı durumlarda mesleklerini icra etmelerinin yasaklanmasını en büyük hatası olarak tanımlamıştı.

Hendrik Cremer: Evet, Willy Brandt haklıydı, ne yazık ki. O zamanlar üç milyondan fazla genç profesyonel, hepsi sol görüşlülük şüphesiyle taranmıştı... O dönemde sözde Radikal Kararname pratikte son derece ileri gitmişti; yetkililer tarafından da acımasızca uygulanmıştı; kontrolden çıkmıştı. Bu deneyim, devletin bugün çok daha fazla kısıtlama uygulamasına ve AfD konusunda tereddüt etmesine yol açtı.

Yetkililer artık her başvuru sahibine şüpheyle bakmaya başlarsa, işlerin tekrar kontrolden çıkabileceğinden korkmamalı mıyız? Sonuçta, memurların özel hayatlarında da düşünceli ve siyasi çıkarları olan insanlar olmalarına izin verilir.

Bana göre, tam tersinin gerçekleşmesi daha olası. Yani devlet bugün sessiz kalacak ve anayasal sadakat görevini -yani memurların tüm davranışlarıyla özgür ve demokratik temel düzeni koruma görevini- ancak zayıf bir şekilde yerine getirecek ve artık yeterince ciddiye almayacaktır. Ancak tehlike gerçekten büyük.

O zamandan bu yana belki de tek bir fark var: 1972'den sonraki yıllarda odak noktası gerçek veya iddia edilen komünistler iken, şimdi birçok mahkemenin müdahale etmesi ve etkilenenlerin de temel haklara ve ifade özgürlüğüne sahip olduğunu açıkça ortaya koyması; devletin buna saygı duyması gerektiği.

Elbette, bu nedenle kamu hizmetinden çıkarılmanın önündeki yasal engeller bugün 1970'lere kıyasla daha yüksek. Yine de, AfD'nin oluşturduğu tehdidin medya da dahil olmak üzere kamu söylemine yeterince yansımadığı izlenimini ediniyorum.

Nasıl olur?

Çünkü AfD yıllar içinde giderek daha radikalleşti. Mahkemeler bugün her bir davada anayasaya aykırı faaliyetin bireysel olarak kanıtlanmasını talep ediyor. Ancak bu kanıt o kadar da zor değil, çünkü 2025'te AfD'yi desteklemek, önceki yıllara kıyasla anayasal sadakat yükümlülüğüne çok daha açık bir şekilde aykırı. AfD, aşırı sağcı ve milliyetçi bir partiye dönüştü.

Soru şu: Bunu her parti üyesi için bu kadar genel bir şekilde söyleyebilir misiniz?

Partinin yönetimi konusunda, başlangıçta olduğu gibi, artık bir anlaşmazlık yok. Haziran 2022'deki parti kongresinden bu yana, Björn Höcke ve tutumlarına karşı önemli bir ses çıkmadı, federal yönetim kurulu içinde de herhangi bir muhalefet yok. 2017 yılında, federal yönetim kurulu, 60 sayfalık bir iç belgede Höcke'nin neo-Nasyonal Sosyalist olarak tanımlanması üzerine, Höcke hakkında ihraç davası açtı.

Yine de bugün gri tonların olduğunu ve dolayısıyla mahkemelerin her AfD üyesinin Höcke gibi otomatik olarak yasaklanmaması gerektiği konusunda ısrar ederken haklı olduklarını kabul edemez miyiz?

Parti üyeleri liderlerini seçer ve bu da partinin gidişatını belirler. Bu gidişat, sıradan üyelerin bile anayasaya ne kadar sadık olduğunun önemli bir göstergesidir. İkinci bir husus daha var ve bence mevcut tartışmalarda biraz ihmal ediliyor. Kamu otoritelerimizdeki sağcı aşırılıkçı eğilimlere karşı çıkan cesur demokratlar, AfD'nin saldırılarının çapraz ateşinde zaten. Bu yetkilileri korumalıyız.

Ne demek istiyorsun?

Bir siyasi partiyi yasaklamak adil mi? AfD'nin olası bir yasaklanmasının önündeki engeller neden bu kadar yüksek ve bu durum hangi sorunları beraberinde getiriyor? Eski anayasa yargıcı Gabriele Britz, bu konuyu güncel podcast bölümünde ele alıyor.

Örneğin AfD, bazı yerlerde okullara baskı uyguluyor. Meşhur "haber portalları" buna bir örnek. Sağcı aşırılıkçılık hakkında nesnel bilgi veren öğretmenler internette ihbar ediliyor ve böylece sindiriliyorlar. Şimdi de AfD destekçileri de öğretmenler odasına taşınırsa böyle bir okuldaki havanın nasıl bozulacağını hayal edin. Korkusuz söylem, demokratik eğitim nasıl engelleniyor! Bunu engellemeliyiz.

AfD yasal bir parti olduğu sürece elbette görüşlerini ve argümanlarını dile getirme olanağına sahip olmalıdır...

...ama böyle yöntemlerle değil! Size bir örnek daha vereyim. 2019 yazında AfD, Bundeswehr Liderlik Merkezi komutanının görevden alınmasını talep etti. Bu komutan, o zamanlar resmen sağcı "kanat" olarak adlandırılan AfD'nin açıkça aşırılıkçı görüşleri savunduğunu belirtmekle yetinmişti.

AfD'nin aşırı sağcılık suçlamasına karşı kendini savunması durumunda, bu bir gözdağı olarak değerlendirilebilir mi?

Devlet aygıtının birçok biriminde uzun zamandır güçlü bir şekilde hissedilen bu sindirme, acilen daha fazla güçlü memura ihtiyaç duyduğumuz bir dönemde yaşanıyor. Bu durum üniversitelerde bile hissediliyor. Üniversiteler, eğitimlerinde ırkçılık, antisemitizm vb. konuları ele alabilirler.

AfD anlamına gelen üç harf ortaya çıktığında işler karışıyor. Öğretmenler genellikle AfD'ye eleştirel bir şekilde yaklaşmanın, siyasi tarafsızlıklarını koruma yükümlülüklerini ihlal etmek olarak yorumlanabileceğinden ve saldırgan AfD üyelerinin hedefi haline gelebileceklerinden endişe ediyorlar. İşte insanlar böyle sessizleşiyor. Bu eğilim çoktan başladı.

Yetkililerin siyasi açıklamalarında ölçülü olma görevi var. Bu, AfD'yi eleştirirken de sınırlara uymaları gerektiği anlamına mı geliyor?

2019 yılında Oldenburg Polis Şefi Johann Kühme, AfD'li politikacıların Müslümanlara "başörtülü kızlar" demesinden veya Nazi dönemini bin yıllık tarihin bir parçası olarak önemsizleştirmesinden utanç duyduğunu söylemişti. AfD daha sonra Kühme'yi makamının gerektirdiği tarafsızlık yükümlülüğünü ihlal etmekle suçlamıştı.

Hiçbir şey yok mu?

Hayır, ılımlılık demokrasiye yönelik tehditlerin adını anmanın yasaklanması anlamına gelmez. Kühme, sindirilmeyi reddetti; 2023'te Nordwest-Zeitung'a verdiği bir röportajda, AfD'nin halk arasında korku yaratmak için gerçeği çarpıttığını bile belirtti. Kühme, uyarılarında bir zamanlar Almanya'daki liberal, anayasal demokrasiyi yıkıp devleti ve onunla birlikte polisi ele geçirebilen Nazi Partisi adında bir partinin olduğunu hatırlattı.

Ancak AfD, kendisini "kesinlikle aşırı sağcı" olarak yaftalamaya çalışan Anayasayı Koruma Federal Ofisi'ne dava açtığı gibi, bu sert eleştirilere karşı da dava açtı.

Evet, ancak Aşağı Saksonya'daki tüm polis şefleri Oldenburg'lu meslektaşlarını destekledi ve Federal Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Andreas Voßkuhle de Kühme'yi destekledi. Voßkuhle, ülkede risk almak istemeyen çok fazla "kaçan" insan olduğunu söyledi. Bence bu yerinde. Polis de insan. Onları yalnız bırakamayız.