"Geri Dönüş Rehberi" | Frontex tartışmalı sınır dışı broşürünü savundu

Tartışmalı "Geri Dönüş Rehberim" broşürüyle Frontex, sınır dışı etme sürecinde küçükleri desteklemeyi amaçlıyor. AB sınır ajansı, Sol Parti Milletvekili Özlem Demirel'in yoğun eleştirilere maruz kalan yayın hakkında parlamentoda sorduğu bir soruya yanıt olarak, "Kimin geri gönderileceğine biz karar vermiyoruz. Ancak bu deneyimi bir çocuk için daha az korkutucu hale getirme fırsatına ve sorumluluğuna sahibiz," diye yazdı.

Üç farklı versiyonu bulunan 169 sayfalık broşür, çocuklara, gençlere ve refakatsiz küçük mültecilere yönelik. Bir ay önce Hessen Mülteci Konseyi'nin bir paylaşımıyla duyurulan broşür, internette büyük tepkiye yol açtı. Eleştirmenler, Frontex'i, zorlayıcı sınır dışı etme tedbirini önemsizleştirmek için çocuk dostu bir dil ve renkli görseller kullanmakla suçluyor.

Yayın, "sınır dışı etme"yi açıkça belirtmek yerine, her zaman "geri gönderme"den bahsediyor ve çocukları daha sonra "ailelerinin memleketinde yaşayan" kişiler olarak tanımlıyor. Küçükler bu "büyük değişim" konusunda "heyecanlı" olabilirler. Broşürde kelepçeli bir kişinin fotoğrafı şu şekilde açıklanıyor: "Bu şekilde o ve diğerleri güvende."

Frontex'e göre, broşürün Arapça, Farsça, Arnavutça, Kürtçe ve Tamilce de dahil olmak üzere 15 dilde 35.000'den fazla kopyası basıldı. Tasarım, çeviri, düzeltme, baskı, depolama ve dağıtımın toplam maliyeti bugüne kadar yaklaşık 74.000 avroyu buldu. Broşür, iki yıl önce Avrupa Birliği Yayın Ofisi tarafından basılmıştı.

Frontex'e göre, broşür çocuk koruma uzmanları, psikologlar ve göç uzmanlarıyla "yakın iş birliği" içinde geliştirildi. Çocukların stresli durumlarda tepki verirken kullandıkları "basit bir dil ve tanıdık imgeler" özellikle kullanıldı. Bu yaklaşım, "çocukların travmayı nasıl yaşadıklarını ve çalkantılı anlarda onlarla en iyi nasıl iletişim kuracaklarını anlayan" çocuk hakları uzmanlarının katkılarıyla geliştirildi.

"Frontex'in gerekçesi, çocuk sınır dışı etme kitaplarının kendisi kadar iğrenç," dedi soruyu soran Özlem Demirel "nd."ye. Hangi çocuk koruma uzmanlarına danıştığını iddia ettiği ise oldukça şüpheli: "Çünkü genellikle sınır dışı etmelerin çocuk haklarıyla bağdaşmadığı konusunda hemfikirdirler." Sol Partili siyasetçi, çocuklara uygulanan şiddet ve travmanın güvenlikleri için olduğunu söylemeyi "hain bir telkin" olarak görüyor.

Ajans, yanıtında, rehber fikrinin Frontex'in 2019 ve 2020 yıllarında AB üye ülkeleriyle düzenlediği çalıştaylardan ortaya çıktığını açıkladı. Broşür, ajansın Temel Haklar Ofisi, Danışma Forumu ve çeşitli iç ve dış paydaşlar tarafından incelendi. Çeşitli üye devletler süreç boyunca katkıda bulundu ve ulusal yetkililer "çocukların ve ailelerin geri dönüş sürecini daha iyi anlamalarına yardımcı olacak daha çocuk dostu araçlara ihtiyaç olduğunu" vurguladı.

Frontex, broşürün gerçeği gizlediği veya geri göndermeyi önemsizleştirmeye çalıştığı yönündeki eleştirileri reddediyor. Amacı, Üye Devletlerin yetkili makamları (Frontex değil) çocukları geri göndermeye karar verdiğinde onları desteklemektir.

Ancak kurum, 2019'da Frontex Yönetmeliği'nin revize edilmesinden bu yana Varşova merkezinde ayrı bir "Avrupa Geri Gönderme Merkezi" kurulduğundan bahsetmiyor. Eski Federal Polis eğitmeni Lars Gerdes başkanlığındaki merkez, üye ülkelere kapsamlı bir hizmet olarak sınır dışı etme hizmeti sunmayı amaçlıyor; iklim açısından nötr ve gerekirse "kısıtlama teknikleri" kullanılarak. Gerdes aynı zamanda Frontex'in üç müdür yardımcısından biri.

Yanıta göre Frontex, zorla geri göndermelerin bile "etkilenenlerin haklarına ve onuruna saygı gösterilerek gerçekleştirilmesini" sağlamayı amaçlıyor. Frontex tarafından desteklenen önlemlerin çoğu gönüllülük esasına dayanıyor; yani aile, geri gönderme kararını bilinçli olarak, çoğunlukla menşe ülkedeki yeniden entegrasyon yardımlarıyla istişare ederek almış oluyor.

Hessen Mülteci Konseyi'nden Timmo Scherenberg, "Geri dönüşlerin çoğu durumda gönüllülük esasına dayandığı iddiası, sınır dışı edilmekle uçağa binmek arasında seçim yapmak anlamına geliyor," diyor. Frontex, şiddet içeren bir sınır dışı etme sürecine katılıyor ve bu nedenle "olayları çocuklara yarı tarafsız bir şekilde açıklamaya uygun değil." Scherenberg şu sonuca varıyor: "Frontex çocuk haklarını savunma konusunda ciddiyse, sınır dışı etme kararında bu haklara çok daha fazla önem verilmeli ve bu kararlar standart olarak bağımsız çocuk hakları örgütleri tarafından izlenmelidir."