»Mozaik« | Hannes Hegen kimdir?

1955'ten kalma bir Doğu Almanya icadı, bugün hala bir kült: Digedags. Bunlar, 50 yıl önce pek hoş karşılanmayan bir terim olan çizgi roman tarzındaki resimli hikayelerin kahramanlarıydı ve Aralık ayında 70. yıl dönümü kutlanacak. Bunlar, yayıncı Neues Leben için kurduğu gençlik dergisi »Mosaik«'te kendisine Hannes Hegen lakabını veren illüstratör Johannes Hegenbarth tarafından tasarlandı. Hegen daha önce Johannes ismiyle GDR basınına karikatürler çizmişti. Etrafı sırlarla çevrili olan adam kimdi?

100 yıl önce, 16 Mayıs'ta Bohemya'da cam işçiliği yapan bir ailede doğdu ve savaşa gitmeden önce Steinschönau ve Viyana'da eğitim aldı. Savaştan sonra etnik Alman kökenli sakinler Südet bölgesini terk etmek zorunda kaldılar ve Hegenbarth'lar sonunda Thüringen'in Ilmenau kentine yerleştiler. Oğlu Johannes Leipzig'de sanat eğitimi görme olanağı buldu. Max Schwimmer, öğrencisinin karikatüre olan özel yeteneğini keşfetti ve ünlü grafik sanatçısı ve illüstratör olan büyük amcası Josef Hegenbarth, 1951'den itibaren yaşadığı Berlin'de onun için siparişler ayarladı. Diğerlerinin yanı sıra "Neue Berliner Illustrierte" ("NBI") için çalıştı, "Wochenpost"un yazılarını tasarladı, "Das Magazin"in başlığını yarattı ve hiciv dergisi "Eulenspiegel"in öncüsü olan "Frischen Wind"in vazgeçilmez bir katılımcısı oldu. Ama o daha da gelişmek istiyordu.

1955 yılında "Mosaik" dergisinin konseptini yayıncı Neues Leben'e sunduğunda büyük bir ilgiyle karşılaştı; çünkü Batı'daki çizgi roman seline, Hegens'in önerdiği gibi konuşma balonları olmadan, Doğu'dan bir şeyle karşılık vermek istiyorlardı. Başlangıçta üç ayda bir yayımlanan yeni derginin ücreti 1957 yazından itibaren aylık olarak 60 fenik olarak belirlendi. Goblin benzeri yaratıklar Dig, Dag ve Digedag, korsanlar, sirkler, antik Roma, uzay, farklı çağların mucitleri ve kısa süre sonra Orta Çağ'da Şövalye Runkel von Rübenstein arasında geçen zaman yolculukları ve maceralarıyla kısa sürede seyircilerin favorisi haline geldi ve sonunda Doğu'ya doğru yol aldı. Her zaman gerçek bir öze sahip olan hayal ürünü öyküler, özgün karakterler ve en önemlisi (kalitesiz kağıtlara rağmen) tutarlı renkli baskı, okuyucu kitlesini sürekli genişleten bir unsurdu.

Hannes Hegen bu işi tek başına başaramazdı. Etrafında bir sanatçılar "mozaik" kolektifi toplamıştı ve bunlardan biri olan Lothar Dräger (1927–2016), hem hayal gücü yüksek hem de tarihsel açıdan iyi eğitimli bir yazar olduğunu kanıtladı. Hannes Hegen'in 1970'lerin ortasında yayıneviyle arasının açılması üzerine kendisine önemli bir görev verildi.

1955 yılında "Mosaik" dergisinin konseptini yayıncı Neues Leben'e sunduğunda büyük ilgiyle karşılaştı, çünkü Batı'dan gelen çizgi roman seline Doğu'dan bir şeylerle karşılık vermek istiyorlardı.

Hegen, 1950'lerde Rumpelmännchen'ı devlete ait hurda metal ticaretinin maskotu olarak tasarladığında kötü deneyimler yaşamıştı. Hegen'in "Mozaik" üzerinde çok fazla çalışması olduğu için, figürü korumadığı için diğer sanatçılar onunla çalışmaya devam edebildiler. Ama Digedags'ın hakları ona aitti. Bu nedenle “Mosaik”i yayınlamaya devam etmek isteyen yayıncının yerine yeni bir yayınevi bulması gerekiyordu. Yazar Lothar Dräger ve çizer Lona Rietschel, Digedag'lardan pek de farklı olmayan cüceler olan Abrafaxe'ı geliştirdiler. Hegen intihal davası açtı ancak sonunda bir anlaşmaya varıldı.

Digedags'ın eski maceraları artık kitap formunda yeniden yayınlanıyordu ve Hegen bunlara ek resimler çiziyordu. Örneğin, "Mozaik" için figürler geliştiren eşi Edith Hegenbarth'a tiyatro ve film için kostüm tasarımcısı olarak eşlik ederken, başka birçok çizim de yaratıldı.

Tessloff Yayıncılık, 1990'lardan bu yana Digedags'ın maceralarını iyi tasarlanmış yeniden basım klasörlerinde yayınlıyor. Yönetmen Peter Wohlfeil, 1995 yılında Digedags ve Knight Runkel'ı konu alan kısa bir animasyon filmi yayınladı ve daha önce oldukça utangaç olan Hegen ile eşi, Potsdam Film Müzesi'ndeki galada coşkulu bir izleyici kitlesinin karşısına çıktı. Ne yazık ki sadece bu film kaldı.

Edith Hegenbarth'ın 2008'de vefat etmesinin ardından Hannes Hegen, hayatının çalışmalarını korumak için Leipzig Çağdaş Tarih Forumu'nda coşkulu işbirlikçiler buldu. Yaşlı illüstratör, 2012 yılında ilk “Mozaik” sergisini burada görme fırsatı buldu. 2014 yılında neredeyse 90 yaşındayken vefat etti.

100. doğum günü artık birçok farklı şekilde kutlanıyor. Yazar Harry Rolf Herrling, Josef Hegenbarth ve Hannes Hegen hakkında kalın bir biyografi yazdı, "Mosa-icke" gibi hayran dergileri Hannes Hegen'i özel yayınlarla onurlandırdı ve en dikkat çekici olanı, Digedags'la birlikte yeni bir mozaik, onun 100. doğum gününde yayınlanacak.

Hannes Hegen'in mirasında, 1964 yılında 89. sayıda aniden durdurulan mucit serisinin devamı niteliğinde olan el yazmaları bulundu. Yayıncı, denizaltı mucidi Wilhelm Bauer hakkındaki serinin çok fazla komedi içerdiğini düşündü. "Steinchen für Steinchen" lakaplı mevcut Mosaik yayınevi, uzun süredir "Mosaik" illüstratörleri Ulf S. Graupner ve Steffen Jähde'yi yeniden faaliyete geçirdi. “Neva Düellosu” adlı 90. sayınızı tamamen “Mozaik” kolektifinin tarzında hazırladınız, baskı kağıdı da eski zamanları hatırlatıyor. Lothar Dräger'in üslubu dizelerinde tanınabilir: "Herkes bir kez kral olmak ister, / su tanrısı olarak bile olsa. / Alkış bekler insan, ama / ne ıslık çalar ne de yüksek sesle alay eder." Sadece Hegen dönemindeki 60 feniklik orijinal fiyatı, 15 avro olan bu koleksiyon parçası için önemli ölçüde aşıldı!

Harry Rolf Herrling: Hannes Hegen ve Josef Hegenbarth. Çizgi roman efsanesi ve illüstrasyon ustası. Mosamax, 624 s., sert kapak, 59 €. Neva'da düello. Mosaik-Verlag Taştan Taşa, 24 sayfa, karton kapak, 15 €.