Trump, Meksika'nın uyuşturucu kartelleriyle mücadelede çok az şey yaptığını, oysa bu kartellerin silahlarının ABD'den geldiğini söylüyor.

Meksika ordusu paraşütçülerini taşıyan helikopterler, Mayıs 2015 sabahı gün doğumundan kısa bir süre önce geldi. Jalisco Nueva Generación (CJNG) kartelinin üyelerine sürpriz yapıp patronları El Mencho'yu tutuklamaları gerekiyordu. Ancak uyuşturucu çeteleri konvoylarından ateş açtı. Bir helikopter düşürüldüğünde dokuz polis memuru hayatını kaybetti. Bu, Meksika hükümetinin 2006 yılında uyuşturucu çetelerine savaş açmasından bu yana eşi benzeri görülmemiş bir olay.

Meksika'nın Jalisco eyaletindeki çatışmadan on yıl sonra bile, ABD'nin başına 15 milyon dolar ödül koyduğu El Mencho hâlâ yakalanamadı. 30.000'e varan sayıda adamı bulunan karteli, Meksika'nın en güçlü, en vahşi ve en iyi örgütlenmiş kartellerinden biri olarak kabul ediliyor. Adamları askeri eğitim alıyor ve cephanelikleri, insansız hava araçları, mayınlar ve roketatarların yanı sıra modern Amerikan yapımı ateşli silahlarla dolu.

El Mencho'nun adamları, paraşütçülerle girdikleri çatışmada Barrett M82 saldırı tüfeklerinin yanı sıra ağır makineli tüfekler de bulunduruyordu. Bir kamyonete monte edilmiş .50 kalibrelik bir Browning makineli tüfeğin, helikopterin düşürülmesinden sorumlu olduğu iddia ediliyor. 2022'de, ABD Adalet Bakanlığı'na bağlı Alkol, Tütün, Ateşli Silahlar ve Patlayıcılar Bürosu (ATF), makineli tüfeğin ABD'nin Oregon eyaletindeki bir silah dükkanına ait olduğunu tespit etti.

Orada Meksika kökenli bir Amerikan vatandaşı tarafından satın alındı. Adamın, düzinelerce modern silahın Meksika'ya kaçak olarak sokulmasından sorumlu olduğu düşünülüyor. ATF'nin en çok arananlar listesinin başında yer alıyor.

ABD, silah alımlarında en gevşek kontrollere sahip ülkelerden biri olsa da Meksika'nın katı düzenlemeleri var. Otomatik silah bulundurmak yasak ve küçük silahlar, ülke genelinde yalnızca iki askeri silah dükkanında kapsamlı bir geçmiş kontrolünden sonra satılıyor. Buna karşılık, ABD'de yaklaşık 80.000 silah dükkanı bulunuyor. Her gün yaklaşık 150.000 araç 3.200 kilometrelik Meksika sınırını geçiyor ve bu da kaçak silah kontrolünü zorlaştırıyor.

Araştırmalar, Amerika Birleşik Devletleri'nde silah ediniminin serbest olmasının Meksika'daki şiddet üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu gösteriyor. Örneğin, Amerika'da otomatik silah satışına getirilen yasak 2004 yılında kaldırıldı. Bunun sonucunda, kuzey Meksika'nın sınır bölgelerinde cinayet oranlarında yaklaşık %60'lık bir artış kaydedildi. Sadece ABD'nin Kaliforniya eyaletiyle olan sınırında herhangi bir artış yaşanmadı; Kaliforniya'da saldırı silahları yasağı şimdilik yürürlükte kaldı.

Meksika'ya her yıl kaç Amerikan silahının girdiği bilinmiyor. Uzmanlar 70.000 ila 250.000 arasında tahmin ediyor; Meksika'da en az 17 milyon kaçak silah olduğuna inanılıyor. Meksika güvenlik güçleri her yıl yaklaşık 20.000 el konulan silahı, iz takibi için ABD yetkililerine teslim ediyor. Sonuç: Bu silahların yaklaşık üçte ikisi ABD'deki silah dükkanlarından geliyor.

Meksika bu sorunla yalnız değil. ABD Ateşli Silahlar Ofisi'ne göre, Orta Amerika'da ele geçirilen silahların yarısı Amerika Birleşik Devletleri'nden geliyor. ABD Kongresi'ne bağlı Hükümet Sorumluluk Ofisi'nin 2024 sonunda yayınladığı bir rapora göre, Karayipler'de 2018 ile 2023 yılları arasında ele geçirilen ateşli silahların %73'ü Amerika Birleşik Devletleri'nden geliyor. Bu silahlar, bölgedeki cinayetlerin %90'ından sorumlu.

ABD Başkanı Donald Trump, Şubat ayı sonunda uyuşturucu baronu El Mencho'nun kartelini, yedi Latin Amerika çetesiyle birlikte terör örgütü ilan etti. El Mencho karteli, her yıl 75.000 Amerikalıyı öldüren sentetik bir uyuşturucu olan fentanil kaçakçılığının yanı sıra, gasp, insan ticareti, petrol ve mineral hırsızlığı ve silah kaçakçılığıyla da uğraşıyor.

Trump, temmuz ortasında Meksikalı mevkidaşı Claudia Sheinbaum'a yazdığı mektupta şunları yazmıştı: Karteller ABD'yi fentanille doldurmuştu ve Meksika onları durdurmayı başaramamıştı.

Trump, bu nedenle 1 Ağustos'tan itibaren Meksika mallarına yüzde 30 ithalat vergisi uygulamakla tehdit etti. Ardından kısa mesaj servisi Truth Social'da durumun karmaşık olduğunu ve kendisine ve Meksika'ya müzakereler için 90 gün daha süre vermek istediğini duyurdu.

Ekonomik olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne bağımlı olan Meksika, yüksek gümrük vergileri nedeniyle derin bir ekonomik durgunluk tehdidi altında. 1994 yılında başlatılan NAFTA serbest ticaret anlaşması iki ekonomiyi yakından entegre etti ve 2020'de imzalanan takip anlaşması USMCA bunu daha da yoğunlaştırdı. Meksika ihracatının %80'inden fazlası artık Amerika Birleşik Devletleri'ne gidiyor.

Başkan Sheinbaum kendini bir ikilemde buldu. Selefi Andrés Manuel López Obrador'dan miras aldığı cinayet sayısı her yıl 30.000'i aştı ve 120.000'den fazla kişinin kaybolduğu düşünülüyor. Meksika'nın tüm bölgeleri kartellerin kontrolü altında.

Sheinbaum, Ekim 2024'teki görev süresinin başlangıcında kartellere karşı bir saldırı başlattı. Güvenlik Bakanı Omar García Harfuch'a, son teknoloji ve sert bir yaklaşım kullanarak kartellere karşı kapsamlı bir mücadele yetkisi verildi. Tonlarca uyuşturucu ele geçirildi ve yolsuz yetkililer de dahil olmak üzere binlerce şüpheli tutuklandı. Sheinbaum ayrıca ABD sınırına 10.000 asker konuşlandırdı.

Ancak çabaları kartellerin gücüyle sınırlı. Sheinbaum, ABD'nin cezalandırıcı tarifeler uygulamak yerine, uyuşturucu krizini kendi topraklarında bağımlılık karşıtı programlarla ele almayı ve kartellerin ABD finans sistemindeki finansal akışlarını aksatmayı tercih edeceğini savunuyor.

Ancak her şeyden önce, ABD'nin kartellerin silah yığınağına karşı harekete geçmesi gerekiyor. Sheinbaum, Trump'ın gümrük vergisi tehditlerine yanıt olarak, "ABD'den Meksika'ya silah akışını kontrol etmek ve orada uyuşturucu kaçakçılığı yapan kişileri tutuklamak ABD'nin sorumluluğundadır" dedi.

Talepleri Amerika Birleşik Devletleri'nde de yankı buluyor. Kongre'yi, saldırı tüfekleri, keskin nişancı tüfekleri ve yüksek kapasiteli şarjörler gibi profesyonel silahların ithalat ve satışını ülke çapında yasaklamaya çağıran "Meksika'ya ABD Silahlarının Girişini Durdurun" gibi girişimler mevcut. Amerikan vatandaşlarına satışlar kısıtlanacak ve hükümet silah ihracatına daha sıkı kontroller uygulamak zorunda kalacak.

Bu durum, silah sahiplerinin kişisel verilerini yetkililerden koruyan 2003 Tiahrt Değişikliği'nde değişiklik yapılmasına da karşı çıkan Amerikan silah lobisinin direnişiyle karşılaşıyor.

Meksika'nın kendini yasal yollarla başarıyla savunma şansı oldukça düşük. 2021 yılında Meksika hükümeti, Smith & Wesson gibi Amerikalı silah üreticilerine 10 milyar dolarlık tazminat davası açtı. Hükümete göre, sınırdan geçen yasadışı silah seli, "uyuşturucu kartellerine son teknoloji silahlar tedarik eden üreticilerin kasıtlı ticari uygulamalarının" bir sonucu.

Delil olarak, Amerikalı üretici Colt tarafından üretilen, Meksikalı devrimci Emiliano Zapata'nın resmini taşıyan özel üretim bir tabancayı gösterdiler. Silah, kartel üyeleri arasında bir kült nesnesi olarak kabul ediliyor. Ancak, Haziran 2025 başlarında Meksika Yüksek Mahkemesi davayı reddetti. Hakimler, silahlarının kötüye kullanılması durumunda üreticilerin sorumlu tutulamayacağına karar verdi.