Bernd Ziesemer: Putin çevresini nasıl kaybediyor?

İki eski Sovyet cumhuriyeti, Washington'daki Beyaz Saray'da bir "barış zirvesi" düzenliyor. Ermenistan ve Azerbaycan liderlerinin geçen Cuma günü, ABD'de Donald Trump'a gösterişli jestler ve bol bol iltifatlarla yaptıkları, iki yıl önce kesinlikle düşünülemezdi. Ve bu sadece güzel sözler değil, aynı zamanda acı jeopolitik ve ekonomik gerçekler: 30 yılı aşkın süredir düşman olan bu devletler, Amerika Birleşik Devletleri'nin de katılımıyla, Azerbaycan'ın büyük toprak parçası Nahçıvan'ı cumhuriyetin geri kalanıyla daha iyi bağlayacak büyük bir ortak ulaşım projesine yatırım yapıyor. Bakü'de buna "Trump Koridoru" deniyor.

Petrol zengini Azerbaycan bir süredir Rusya'dan uzaklaşıyor. Daha önce "koruyucusu" olarak Rusya'ya güvenen ve çaresizce yoksullaşan Ermenistan da, Vladimir Putin'in Azerbaycan'la yaptığı son savaşta utanç verici bir şekilde ihanete uğramasının ardından kendini dışlıyor. Rus kuşatmasından ortak kurtuluş süreci ilerlerse, Rusya'nın çevresindeki merkezkaç kuvvetleri daha da yoğunlaşacaktır. Orta Asya ülkeleri, özellikle de kaynak zengini Kazakistan da Moskova'dan daha bağımsız olmak istiyor. Putin, Ukrayna'nın işgalinden bu yana tamamen batı sınırına odaklanmak zorunda kaldığı için, Rusya'nın güneyinde ve doğusunda yeni özgürlük alanları ortaya çıkıyor.

Elbette, tüm bunlar, Azerbaycan ve Ermenistan'ın doğrudan komşusu olan Gürcistan'da da görüldüğü gibi, mücadelesiz olmuyor. Putin, parasının çoğunu Rusya'da kazanan bir milyarderin yardımıyla Avrupa'ya giden yolu kapatmaya çalışıyor. Gürcistan'daki kentsel nüfusun büyük bir kısmı aylardır Tiflis'teki Rus yanlısı hükümete karşı mücadele ediyor. Her gün gösteriler düzenleniyor ve her şey felç oluyor.

Moskova'dan ayrılma süreci basit bir süreç olarak görülmemelidir. Eski Sovyet cumhuriyetleri ne kadar fakirse, eski sömürgeci güç Rusya'ya ekonomik olarak o kadar sıkı bağlıdırlar. Bu durum, özellikle Orta Asya'nın geleneksel yoksullar yurdu Tacikistan Cumhuriyeti için geçerlidir. Uzun yıllar boyunca yüz binlerce Tacik, Rusya'da misafir işçi olarak çalışmıştır. Bunlar arasında , Ukrayna'daki cepheye zorla asker alımı da tekrar tekrar gerçekleşmektedir.

Rusya diktatörü Putin, Ukrayna'ya saldırmaya devam edecek düzenli askere sahip değil. Rejim bu nedenle alaycı bir endüstri yarattı: gönüllüler cephede yakılıyor ve ailelerine yüklü miktarda maaş ödeniyor.

Ancak Rusya ile hâlâ sıkı sıkıya bağlı ülkelerde bile merkezkaç kuvvetleri iş başında. Orta Asya'nın tamamı giderek doğuya ve güneye yöneliyor. Çin ve Türkiye, bölgedeki beş eski Sovyet cumhuriyeti üzerinde güçlü bir çekim gücü oluşturuyor. Bu eğilimin daha da yoğunlaşması muhtemel. Rusya ile ebedi dostluk yeminlerine rağmen, Çinli siyasetçiler bölgedeki kendi ulusal çıkarlarının peşinden kararlılıkla koşuyor.

Eski Sovyet cumhuriyetleri Putin'den ne kadar uzaklaşırsa, Alman ekonomisi için fırsatlar o kadar artar. Almanya'nın Kazakistan'a ihracatı son iki yılda hızla arttı. Azerbaycan'dan gelen petrol ise giderek artan bir şekilde AB'ye akıyor. Ancak, mal akışı hızla tersine dönebilir: Vladimir Putin Ukrayna'daki savaş alanından galip çıkarsa, çevre ülkelerdeki tüm ülkeler, Rus çift başlı kartalının kanadına geri dönmek için güçlü bir baskı beklemelidir.