Avrupa Birliği | Hisse senedi fiyatları artan askeri harcamalardan faydalanıyor

Avrupa Birliği'nde silahlanma finansmanı konusunda rublenin değeri artıyor: Ekonomik çıktının yüzde beşi gelecekte askeri teçhizat ve stratejik altyapıya aktarılacak. Geçmişte bu oran yüzde ikiye yakındı. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen'in (CDU) Mart ayında Brüksel'de sunduğu "Hazırlık 2030" strateji belgesine göre, AB üye ülkeleri önümüzdeki yıllarda ordularını yaklaşık 800 milyar avroluk bir bütçeyle güçlendirecek. Her şeyden önce, hükümetler Batı Avrupa'da daha fazla silah satın alacak ve AB'deki silah şirketleri sınırlar ötesinde daha yakın iş birliği yapacak.

Savunma politikasındaki bu geri adım, borsalarda olumlu karşılandı. Avrupa savunma hisselerinin önde gelen endeksi MSCI Europe Aerospace and Defense, eski Alman Savunma Bakanı'nın açıklamasından bu yana hızla yükseldi ve Salı günü yaklaşık 260 puandan 433 puana çıktı. Endeksin ağır topları arasında, Airbus ve Alman şirketi Rheinmetall'ın yanı sıra Fransız şirketi Safran da yer alıyor: 120 milyar avronun üzerindeki piyasa değeriyle (Alman otomobil şirketleri BMW ve Daimler'in toplamından daha fazla), borsada bir dev.

Fransız hükümeti, Safran'da yaklaşık yüzde on iki hisseye sahip. Kamuoyunda pek bilinmese de, 100.000 çalışanı, Rafale savaş uçağı ve Eurofighter'ın bileşenleri de dahil olmak üzere ileri teknoloji ürünleri üretiyor. Münih merkezli motor üreticisi MTU ile birlikte şirket, "Geleceğin Savaş Hava Sistemi"nin (FCAS) geliştirilmesine katılıyor. Alman Silahlı Kuvvetleri (Bundeswehr), web sitesinde "Bu yeni 6. nesil savaş uçağı sistemi, Eurofighter ve Rafale'nin halefinden çok daha fazlası," diye coşkuyla ifade ediyor.

FCAS, AB'nin en iddialı savunma projesi olarak kabul ediliyor. Amaç, 2040 yılından itibaren Eurofighter (Almanya ve İspanya'da üretilen) ve Fransız Rafale'nin yerini alacak son teknoloji bir hava muharebe sistemi geliştirmek. Proje, insanlı muharebe uçaklarına ek olarak, insansız hava araçları ve bulut teknolojilerini kullanan ağ tabanlı muharebe yönetimini de içerecek. Bu sistemin toplam maliyetinin yüz milyarlarca avro olduğu tahmin ediliyor. Fransa, Almanya ve İspanya, bu devasa endüstriyel politika projesini ortaklaşa yönetmeyi planlıyor. Ancak, her hükümet pastadan özellikle büyük bir pay almak istediğinden, siyasi zorluklar ortaya çıkmaya devam ediyor. Projenin uygulanıp uygulanmayacağına ve kimin liderliğinde uygulanacağına dair kararın Ağustos ayı sonunda açıklanması bekleniyor.

MSCI endeksindeki daha küçük bir oyuncu ise İsveçli savunma devi Saab. Ancak uçak üreticisi Güney Amerika'da bir kez daha rakiplerini geride bırakıyor: Brezilya ve Kolombiya'nın ardından Peru da yeni Gripen E savaş uçağını tercih etti; sektör dergisi "Flugrevue" yakın zamanda bunu bildirdi. Gripen, her türlü hava koşuluna dayanıklı ve nispeten ucuz olarak lanse ediliyor ve minimum lojistik maliyete sahip olduğu söyleniyor. Şirkete göre, "barış ve çatışma zamanlarında" en az üç ila beş askerle görev yapabiliyor. Saab ayrıca Airbus'a tedarik sağlıyor ve ABD savunma şirketleriyle iş birliği yapıyor.

Grubun çoğunluk hissesi efsanevi İsveçli bankacılık ailesi Wallenberg'e aittir. Buna karşılık, 13.000 çalışanı bulunan ve Avrupa MSCI Savunma Endeksi'nin en büyük on şirketi arasında yer alan Norveçli savunma şirketi Kongsberg'in hisselerinin yarısı Norveç devletine aittir.

Hükümet, aileler ve geniş çapta sahip olunan şirketler: Avrupa savunma sanayiindeki mülkiyet yapıları çeşitlilik göstermektedir. Bu durum, özellikle tersane sektöründe uzun zamandır tartışılan (hatta) daha büyük savunma şirketlerine yönelik sınır ötesi birleşmelerin gelecekte önlenmesi muhtemeldir.

Karşılıklı tedarik ilişkileri, Avrupa sahnesinde uzun süredir önemli bir rol oynuyor. Ortak projeler üzerinde de çalışılıyor. Örneğin, ilkbaharda AB antitröst makamları, Alman-Fransız KNDS, Rheinmetall ve Fransız Thales arasında bir ortak girişim kurulmasını onayladı. Federal Kartel Ofisi Başkanı Andreas Mundt: "Jeopolitik durum, savunma sanayini doğrudan etkiliyor. Çeşitli Avrupa şirketleri arasında giderek daha fazla iş birliği projesi görüyoruz ve bu projelerin rekabet açısından da olumlu etkileri olabilir."

Önemli bir husus, şirketlerin söz konusu projeyi bağımsız olarak uygulayıp uygulayamayacakları sorusudur. Burada durum böyle değil, bu nedenle Rekabet Kurumu müdahale etmedi. Konsorsiyum, Leopard 2 ve Leclerc ana muharebe tanklarını 2040 gibi erken bir tarihte çapraz platformlu bir kara muharebe sistemiyle değiştirmeyi hedefliyor.

Paris merkezli Avrupa Havacılık ve Savunma Sanayii Birliği'ne göre, AB silah endüstrisi genel olarak yıllardır büyüyor. Çalışan sayısının 581.000 (2023) olduğu tahmin ediliyor; bu da sivil havacılık sektöründeki çalışan sayısıyla hemen hemen aynı. Sivil ve askeri arasındaki sınırlar genellikle değişkendir. Gerçek anlamda Avrupa çapında bir dev olan Airbus'ın gelirinin beşte biri silah üretiminden gelirken, Safran'ın geliri üçte bir. Yıllar önce otomobil üretiminden çekilen Saab'ın durumu farklı: silah üretimindeki payı yaklaşık %90.