Yapay zeka modeli insan davranışını tahmin etmeyi amaçlıyor

Dil modelleri biçimindeki yapay zeka (YZ), giderek daha fazla insan davranışını taklit edebiliyor gibi görünüyor. Ancak bu tür YZ modelleri insan kararlarını da tahmin edebiliyor mu? Helmholtz Zentrum München'deki İnsan Merkezli YZ Enstitüsü'ndeki uluslararası bir araştırma ekibi bunu belirlemeye çalıştı ve yeni dil modeli Centaur'u geliştirdi.

Ekip, temel olarak Meta AI'dan açık kaynaklı bir dil modeli kullandı. Araştırmacılar daha sonra Centaur AI'yı 160 psikolojik deneyden elde edilen verileri kullanarak programladılar. Yaklaşık 60.000 test deneklerine nesneleri sınıflandırma veya kumarda karar verme gibi görevler verildi.

Yapay zeka eğitimi olarak on milyon karar

Toplamda, Centaur için veri kümesi on milyondan fazla karar içeriyor. Yapay zeka, sonuç verilerinin yüzde 90'ı ile eğitildi. Geriye kalan yüzde onluk kısmın sonuçları bilinmiyordu. Araştırmacılar daha sonra bu verileri yeni dil modellerini test etmek için kullandılar: Centaur test deneklerinin davranışlarını tahmin edebilir miydi?

Sonuç: AI modeli, gerçek kararları %64'e varan bir doğrulukla tahmin edebildi. Cenatur, deneysel kurulum biraz değiştirildiğinde bile (yani, kendisine özel olarak eğitilmemiş durumlar hakkında tahminlerde bulunması istendiğinde) iyi sonuçlar vermeye devam etti.

"Şirketler tercihlerimizi tahmin etmek için yapay zekayı kullanıyor"

Centaur'daki yeni şey, yapay zekanın "davranışsal verilere" uygulanabilmesidir, diyor St. Gallen Üniversitesi Davranış Bilimi ve Teknolojisi Enstitüsü müdürü Clemens Stachl. "Bu, klasik karar alma deneylerinin sonuçlarının dile çevrilmesiyle başarıldı."

Centaur gibi AI modelleri sosyal ve davranış bilimlerinin ötesinde de uygulanabilir diyor Stachl. "Örneğin, alışveriş, eğitim veya askeriye gibi insan davranışının analiz edilmesi ve tahmin edilmesi gereken her yerde."

Davranış bilimci, bu tür AI modellerinin endüstri tarafından geliştirildiği göz önüne alındığında, pratik uygulamanın açık olduğunu düşünür. Örneğin Centaur, Google'ın temel mimarisini ve Meta'nın önceden eğitilmiş tabanını kullanır.

"Büyük teknoloji şirketlerinin, örneğin çevrimiçi alışveriş yaparken veya sosyal medyada karar alma davranışlarımızı ve tercihlerimizi tahmin etmek için benzer modelleri zaten kullandığını varsayabiliriz."

Stachl , örnek olarak dil modeli ChatGPT ve sosyal medya platformu TikTok'u gösteriyor. "Bu modeller çok iyi hale geldi. Örneğin, TikTok'un kullanıcıları uygulamada olabildiğince uzun süre tutmak için ne kadar iyi videolar önerdiğini düşünün."

"Centaur çalışmasının sonuçlarını abartmayın"

Diğer uzmanlar ise Centaur gibi yapay zeka uygulamalarının laboratuvarlar dışında kullanılmasının biraz zaman alacağına inanıyor.

Freiburg Üniversitesi'nde Endüstriyel ve Örgütsel Psikoloji Bölümü başkanı olan Markus Langer, AI'yı eğitmek için kullanılan psikolojik testlerin insan davranışının yalnızca küçük bir bölümünü kapsadığını söylüyor. "Bu, 'doğal' veya 'günlük' insan davranışını tahmin etmek hakkında pek bir şey söylemiyor."

Bu tür araştırmaların başlıca riskinin, sonuçların aşırı yorumlanabilmesi olduğunu düşünüyor: 'Vay canına, artık insan davranışını kesin olarak tahmin edebiliyoruz.' Langer, bunun henüz böyle olmadığını söylüyor. Ayrıca, Centaur'un tahminlerinin doğruluğunun, yaklaşık %64'ün, gerçekten "iyi" olarak kabul edilip edilemeyeceğini de sormak gerekir.

Yapay zeka insan davranışlarını yorumlayabilmeli mi?

Davranış bilimci Stachl, Centaur modeli ve çalışmanın sonuçlarının öncelikle temel araştırmaya bir katkı olarak anlaşılması gerektiğini söylüyor. Bu tür modeller, prensipte, örneğin sağlık sektöründe karmaşık toplumsal zorlukları çözmeye yardımcı olabilir.

"Ancak aynı zamanda, bizi giderek daha öngörülebilir hale getirme ve bizi bir tür dijital bağımlılığa veya hatta 'dijital köleliğe' sürükleme riski de var." diyen Stachl, günlük medya tüketimimizin ve dijital teknolojileri kullanımımızın her gün yeni davranışsal veriler ürettiğini ve bunun da bu tür modellerin daha da iyileştirilmesine katkıda bulunduğunu sözlerine ekledi.

Davranış bilimci için bu teknolojiyle nasıl başa çıkılacağı , "toplumumuzun bir bütün olarak cevaplaması gereken bir sorudur. Bu bağlamda, bilim, ama özellikle avukatlar ve siyasi karar vericiler, gelecekte daha fazla meydan okumayla karşı karşıya kalacak."