Wymieniono główne problemy i sposoby zwiększenia wydajności pracy w Rosji

Podczas XXVIII Międzynarodowego Forum Ekonomicznego w Sankt Petersburgu prezydent Rosji Władimir Putin powiedział, że Rosja musi przejść na gospodarkę opartą na wysokich płacach, opartą na wzroście wydajności i jakości miejsc pracy. Wywołało to debatę w świecie biznesu i nauki na temat rozwiązania tego problemu. Aleksandr Abramow, Maria Czernowa i Andriej Kosyriew, pracownicy Instytutu Stosowanych Badań Ekonomicznych (IPER) Rosyjskiej Akademii Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej przy Prezydencie, przedstawili swoją analizę.

W ciągu ostatnich 17 lat wydajność pracy w Rosji rosła o 1,26% rocznie. Jest to stosunkowo dobry wynik. Pozwoliło to naszemu krajowi zająć 58. miejsce na 131 w odpowiednim rankingu dla tego kryterium. Jednak sytuacja była znacznie gorsza w przypadku innych kluczowych wskaźników. Tak więc całkowita produktywność czynników produkcji (TFP) w tym samym okresie, tj. od 2007 do 2024 roku, w gospodarce krajowej spadła o 0,54% rocznie. To umieściło Rosję na 78. miejscu w odpowiednim rankingu. Nasz kraj zajął również zaledwie 73. miejsce pod względem udziału płac w PKB i tylko 120. miejsce pod względem jego dynamiki. Rosja pozostawała również w tyle pod względem wzrostu PKB w dolarach bieżących (98. miejsce) i PKB na pracownika z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej (61. miejsce na 113 krajów). Jednocześnie pod względem poziomu nierówności (11. miejsce na 121 krajów) i tempa ich wzrostu (12. miejsce) Rosja znajduje się w światowej czołówce.

Podczas gdy wydajność pracy wzrosła o 25,3% w ciągu 17 lat, całkowita produktywność brutto Rosji spadła w tym samym okresie o 9,3%, a udział wynagrodzeń za pracę w PKB spadł z 46,7% w 2007 r. do 43,9% w 2024 r. Współczynnik Giniego dla bogactwa wzrósł z 70,6% w 2007 r. do 86,9% w 2022 r., co wskazuje na znaczny wzrost nierówności.

Różnica między wzrostem wydajności pracy a całkowitą produktywnością czynników produkcji oznacza, że obecna fala rewolucji przemysłowej nie doprowadziła jeszcze do zrównoważonego wzrostu PKB dzięki zwiększonej efektywności wykorzystania zasobów: pracy i kapitału. Wzrost wydajności pracy powoduje w większym stopniu redystrybucję udziału płac w PKB na korzyść zysku, czemu towarzyszy umiarkowany wzrost gospodarczy. Różnica między wzrostem wydajności pracy a całkowitą produktywnością w Rosji wynosi 1,8%, co jest wartością znacznie wyższą niż w Stanach Zjednoczonych i innych krajach rozwiniętych, ale niższą niż w krajach BRICS. Może to wskazywać na ryzyko sytuacji, w której wzrost wydajności pracy osiągnięty dzięki automatyzacji na poziomie poszczególnych przedsiębiorstw nie przełoży się na wzrost wartości dodanej i całkowitej produktywności w całej gospodarce. Zamiast tego następuje redystrybucja dochodu narodowego – zmniejszenie udziału płac w PKB przy wzroście udziału zysku, co pogłębia nierówności majątkowe i problem ukrytego bezrobocia.

Zgodnie z Jednolitym Planem Rządu Federacji Rosyjskiej na rzecz Osiągnięcia Narodowych Celów Rozwoju, wzrost wydajności pracy w Rosji do 2030 roku powinien wynieść 20,7%. Aby to osiągnąć, konieczne jest:

1. Ocenić działania na rzecz wzrostu wydajności pracy w ramach projektów krajowych. Powinny być one wdrażane w oparciu o kompleksowy zestaw wskaźników, obejmujących m.in. wzrost całkowitej produktywności pracy (TFP), poziom i dynamikę udziału wynagrodzeń w PKB oraz wskaźniki nierówności dochodów i majątku.

2. Konieczne jest, aby wzrostowi wydajności pracy towarzyszył stabilny udział płac w PKB, co zakłada podział korzyści między przedsiębiorcami (poprzez zyski) i pracownikami (poprzez wzrost płac), zgodnie ze wzrostem wartości dodanej.

3. Wskazane jest monitorowanie wskaźników wielkości i dynamiki wydajności pracy oraz całkowitej produktywności pracy zarówno na poziomie gospodarki i jej sektorów, jak i w kontekście poszczególnych przedsiębiorstw.

4. Należy opracować program działań mających na celu zwiększenie całkowitej produktywności organizacji i gospodarki jako całości.

Autorski: