Strach przed wojną, słabnąca solidarność. Polacy coraz bardziej skupieni na sobie

Ponad 63 proc. Polaków obawia się zagrożenia dla istnienia państwa, 36,7 proc. deklaruje chęć ucieczki w przypadku ataku – wynika z najnowszego sondażu IBRiS dla PAP. Maleje gotowość do walki i obrony sąsiadów, rośnie indywidualizm i ostrożność w relacjach społecznych - ocenia IBRiS.

W sondażu pracowni IBRiS na zlecenie PAP respondenci zostali zapytani, czy ich zdaniem jakiś kraj obecnie zagraża istnieniu Polski. Jest tak według 63,3 proc. ankietowanych; to - jak wskazuje wzrost o 7,2 punktu procentowego względem poprzedniego roku. W tej grupie 29,8 proc. „zdecydowanie się zgadza” z takim stwierdzeniem, a 33,5 proc. „raczej się zgadza”. Przeciwnego zdania jest łącznie 26,6 proc. badanych, z czego 19,6 proc. „raczej się nie zgadza”, a 7,0 proc. „zdecydowanie się nie zgadza”. 10,1 proc. nie ma zdania w tej sprawie.

Na pytanie o reakcję w przypadku ataku na Polskę 21,3 proc. ankietowanych odpowiedziało, że uciekłoby za granicę, co stanowi wzrost o 3,2 pkt proc. w porównaniu z 2023 r. 15,4 proc. udałoby się z bliskimi w bezpieczne miejsce na terenie kraju. Łącznie 36,7 proc. badanych wybrałoby jakiś rodzaj ucieczki. Najwięcej osób, bo 42,5 proc., deklaruje, że starałoby się zabezpieczyć z bliskimi w miejscu zamieszkania – to aż o 14,8 pkt proc. mniej niż rok wcześniej.

Udział w formacjach wojskowych, paramilitarnych lub sanitarnych zadeklarowało 21,8 proc. badanych, wobec 30,1 proc. rok wcześniej. Na powołanie do służby czekałoby 5,1 proc. ankietowanych (spadek o 3,9 pkt proc.). 32,2 proc. respondentów zabezpieczyłoby swój majątek (spadek o 1,2 pkt proc.). Znacząco wzrosła liczba osób, które nie podjęłyby żadnych działań – z 1,5 proc. do 7,3 proc. Brak zdania zadeklarowało 7,4 proc. badanych.

Gotowość do obrony sąsiada przed agresją, nawet w przypadku złych relacji, zadeklarowało 73,3 proc. respondentów – w tym 32,5 proc. „zdecydowanie” i 40,8 proc. „raczej”. W porównaniu z ubiegłym rokiem to spadek o 5,6 pkt proc. Przeciwną opinię wyraziło 14,8 proc. ankietowanych, z czego 11,9 proc. „raczej się nie zgadza”, a 2,9 proc. „zdecydowanie nie”. Brak zdania wskazało 11,9 proc. respondentów.

Respondenci zostali też spytani, czy „ogólnie rzecz biorąc, większości ludzi można ufać, czy też powinno się podchodzić do ludzi z ostrożnością”. Jak ocenia IBRiS, „zaufanie społeczne wciąż pozostaje na niskim poziomie, choć odnotowano w tym aspekcie lekki wzrost”.

77,3 proc. ankietowanych uważa, że „należy być ostrożnym w kontaktach z innymi ludźmi” – to spadek o 6,5 pkt proc. względem 2023 r. Z kolei 21,4 proc. Polaków jest zdania, że „większości ludzi można ufać”, co oznacza wzrost o 5,7 pkt proc. Brak zdania wyraziło 1,3 proc. respondentów.

„Z badania wyłania się obraz społeczeństwa coraz silniej skoncentrowanego na indywidualnych strategiach przetrwania. Choć rośnie poczucie zagrożenia, maleje skłonność do wspólnotowych reakcji, takich jak pozostanie z bliskimi na miejscu, udział w walce czy pomoc sąsiadowi” – mówi cytowany w komunikacie IBRiS Kamil Smogorzewski, dyrektor ds. komunikacji pracowni. „Powolne obniżanie się poziomu solidarności sąsiedzkiej i niski poziom zaufania społecznego mogą osłabić potencjał społeczeństwa w sytuacjach kryzysowych” – ocenił.

Jak podaje IBRiS, badanie zostało przeprowadzone 22 kwietnia 2025 roku na reprezentatywnej grupie 1068 dorosłych Polaków, metodą CATI (wywiadów telefonicznych). Badanie porównawcze przeprowadzono w dniach 19-20 maja 2024 r. na reprezentatywnej grupie 1000 dorosłych Polaków, również metodą CATI.(PAP)

mml/ mow/