Na samorządy zejdzie lawina nowych zadań. Wchodzą przepisy o ewakuacji ludności

• Wkrótce wejdzie w życie rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia.
• Przepisy, które zaczną obowiązywać w czwartek 26 czerwca nakładają na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast i starostów liczne nowe zadania.
• Dotyczą one między innymi wyznaczania obszarów objętych ewakuacją i szacowania liczby osób przewidzianych do ewakuacji.
• Samorządy będą też m.in. odpowiadały za ustalanie głównych dróg i linii kolejowych do wykorzystania podczas ewakuacji i potencjalnych punktów zbiórki osób.
• Do zadań samorządów będzie też należała ochrona najcenniejszego mienia, przewidzianego do przemieszczenia w pierwszej kolejności, w tym dóbr kultury.

Już od najbliższego czwartku (26 czerwca) zacznie obowiązywać rządowe rozporządzenie w sprawie ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia. Wprowadzenie tych przepisów przez Radę Ministrów wynika z obowiązującej od 1 stycznia 2025 r. ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej.

Ustawa przewiduje między innymi wiele nowych zadań dla jednostek samorządu terytorialnego. Według wdrażanych właśnie przepisów organami ochrony ludności w sytuacjach zagrożenia będzie m.in. będzie wójt, burmistrz, prezydent, starosta i marszałek.

Nowe rozporządzenie określa m.in. szczegółowy sposób realizacji działań w zakresie ewakuacji ludności oraz zabezpieczenie mienia w przypadku zarządzenia ewakuacji ludności zamieszkującej wskazany obszar, w szczególności z rejonów zagrożonych niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych.

- Rozporządzenie przewiduje współdziałanie organów obrony cywilnej w celu zapewnienia sprawnej i bezpiecznej ewakuacji osób z obszarów zagrożonych. Współpraca ta obejmować będzie bieżącą wymianę informacji dotyczącą m. in. możliwości przyjęcia osób ewakuowanych oraz dostępnych sił i środków do wykorzystania w procesie ewakuacji - zaznaczono w ocenie skutków regulacji (OSR)

Do zadań organów obrony cywilnej na obszarach objętych ewakuacją będzie także należało zabezpieczenie dóbr kultury i przetransportowanie ich z obszarów zagrożenia w obszary bezpieczne.

- Przy realizacji działań uwzględniona została rola planów ewakuacji jako jednego z głównych dokumentów, w którym wskazane zagadnienia przemieszczenia ludności z miejsca zagrożonego i przyjęcia jej w miejscu bezpiecznym m. in. w sytuacji zagrożenia wojną - czytamy w OSR.

Zgodnie z wprowadzanymi przepisami ewakuację ludności przeprowadza się w sposób uwzględniający między innymi:

• weryfikację planu ewakuacji ludności w zależności od rodzaju zagrożenia i przyjętych kierunków ewakuacji;
• alarmowanie personelu i zespołu do spraw ewakuacji przeznaczonych do organizowania i prowadzenia ewakuacji ludności według ustalonej kolejności;
• informowanie ludności o zarządzonej ewakuacji, miejscach koncentracji, rodzajach środków transportu i kierunkach przemieszczania;
• samoewakuację ludności według zasad określonych w rozporządzeniu;
• prowadzenie spisu ludności, dóbr kultury i mienia ewakuowanych przygotowanymi środkami transportu;
• przyjęcie i ewidencję ewakuowanej ludności w wyznaczonych miejscach czasowego pobytu, w których będą zapewnione warunki konieczne do przetrwania ludności do czasu objęcia jej inną formą pomocy doraźnej;
• zapewnienie bezpiecznego powrotu do miejsc zamieszkania.

W zakresie zabezpieczenia mienia, w tym dóbr kultury, są prowadzone działania obejmujące: zabezpieczenie szczególnie ważnych obiektów nieruchomych, w tym zabytków wyznaczonych w planach ochrony dóbr kultury na czas wojny

- wylicza rozporządzenie.

Ponadto wdrażane przepisy przewidują „zabezpieczenie dóbr kultury - w szczególności wykazanych w krajowym planie ochrony dóbr kultury na czas wojny - przed uszkodzeniem na czas transportu, w razie konieczności udokumentowanie ich stanu oraz prowadzenie ewidencji, załadunek, przewóz do wyznaczonych miejsc oraz rozładunek i zdeponowanie do bezpiecznego przechowania”.

- Organ obrony cywilnej, organizując ewakuację oraz przyjęcie ludności i zabezpieczenie mienia w ramach udzielanej sobie wzajemnie pomocy, zapewnia zasoby umożliwiające sprawną realizację przemieszczenia z obszaru zagrożenia, z uwzględnieniem sił i środków przewidzianych w planach ewakuacji ludności - czytamy w rozporządzeniu.

W ramach prowadzonego przygotowania do ewakuacji ludności i zabezpieczenia mienia „organ obrony cywilnej uwzględnia samoewakuację ludności, w tym wykorzystanie przez ludność własnych środków transportu i zorganizowane przez tę ludność we własnym zakresie zakwaterowania w miejscach poza strefą bezpośredniego zagrożenia oraz w drodze dojazdu do tego miejsca”.

Zgodnie z rozporządzeniem „organ obrony cywilnej koordynuje samoewakuację ludności, prowadzi spis tej ludności lub - jeżeli jest to niemożliwe - dokonuje szacowania liczby ewakuującej się w ten sposób ludności, organizuje działania informacyjne”.

Między innymi samorządy będą zabezpieczały „ważne szlaki komunikacyjne w celu usprawnienia ewakuacji oraz uniknięcia przejazdów szlakami komunikacyjnymi zarezerwowanymi dla potrzeb Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i służb publicznych oraz podmiotów ratowniczych”

- głosi rozporządzenie.

Według zapisów rozporządzenia, „wójt, burmistrz, prezydent miasta, na którego obszarze wystąpiło zagrożenie, niezwłocznie wdraża z wykorzystaniem wkładu do wojewódzkiego planu ewakuacji ludności procesy związane z przygotowaniem do ewakuacji”, w tym między:

• ustala obszary na terenie gminy przewidziane w pierwszej kolejności do objęcia ewakuacją;
• szacuje liczbę osób przewidzianych do ewakuacji, w tym do samoewakuacji, uwzględniając w szczególności osoby przebywające w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej zapewniających całodobową opiekę w szpitalach, zakładach leczniczych, w których są udzielane stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne (m.in. w placówkach zapewniających opiekę osobom niezdolnym do samodzielnego poruszania i osobom z niepełnosprawnościami, dla których będzie konieczne w pierwszej kolejności zapewnienie środków transportowych);
• ustala główne drogi i linie kolejowe do wykorzystania podczas ewakuacji;
• wyznacza lokalizacje potencjalnych punktów zbiórki osób do ewakuacji oraz organizuje ich oznakowanie i zapewnia odpowiedni personel do obsługi;
• wyznacza zasoby obrony cywilnej przewidziane do wykorzystania w procesie ewakuacji oraz koordynuje ich udział w działaniach ewakuacyjnych;
• ustala środki transportu pozostające w dyspozycji oraz wzywa ich dysponentów do pomocy zgodnie z zapotrzebowaniem, wskazując im zakres wykonywanych zadań;
• ustała sposób skutecznego powiadamiania ludności o zagrożeniu.

Ponadto samorządy gminne będą ustalały sposób zabezpieczenia i ochrony najcenniejszego mienia, przewidzianego do przemieszczenia w pierwszej kolejności, a także identyfikowały potrzeby i zakres wymaganego wsparcia przez organy wyższego szczebla.

Podobny zakres obowiązków w rozporządzeniu w sprawie ewakuacji ludności określony został również wobec samorządów powiatowych.

- Starosta, na którego obszarze właściwości miejscowej wystąpiło zagrożenie (…) wskazuje dostępne powiatowe zasoby obrony cywilnej przewidziane do wykorzystania w procesie ewakuacji na obszarze powiatu - czytamy w rozporządzeniu.

Ponadto zgodnie z nowymi przepisami do zadań starostów będzie należało między innymi „ustalanie dostępnych środków transportu do wsparcia procesu ewakuacji, na podstawie danych pozyskanych od innych właściwych organów lub od podmiotów zarządzających infrastrukturą lub zasobami obrony cywilnej wyznaczonymi do wykorzystania podczas ewakuacji”.

Samorządy powiatowe będą też odpowiedzialne m.in. za ustalanie głównych dróg i linii kolejowych do wykorzystania podczas ewakuacji, a także za ustalanie sposobu zabezpieczenia i ochrony najcenniejszego mienia, przewidzianego do przemieszczenia w pierwszej kolejności, w tym dóbr kultury.

Rozporządzenie dotyczące szczegółowych zasad przeprowadzania ewakuacji - do pobrania pod tekstem.