Franco badał Diego Riverę

W połowie grudnia 1936 roku paryskie służby wywiadowcze Francisco Franco poszukiwały wskazówek dotyczących rzekomych zamówień na broń, które miały trafić do Francji na zlecenie meksykańskiego artysty Diego Rivery. Znajduje to odzwierciedlenie w raportach policyjnych, które „La Vanguardia” odnalazła we francuskich Archiwach Narodowych. Franco, będący wówczas naczelnym dowódcą w rządzie w Burgos, dowodził armią rebeliantów, która od lipca walczyła z II Republiką. Wojna domowa w Hiszpanii była w początkowej fazie.

Znany meksykański muralista miał wówczas pięćdziesiąt lat i był już uznanym malarzem. W 1927 roku udał się do ZSRR, zaproszony na dziesiątą rocznicę rewolucji październikowej, która zapoczątkowała władzę sowiecką. Dwa lata później Rivera poślubił Fridę Kahlo i został wydalony z Meksykańskiej Partii Komunistycznej. Na początku lat 30. XX wieku zrealizował liczne projekty w Stanach Zjednoczonych. Jednak jego komunistyczne, społeczne i rdzennoamerykańskie tematy wywołały wiele kontrowersji wśród amerykańskiej prasy, jego sponsorów i opinii publicznej. Najbardziej znanym muralem był mural w Rockefeller Center, symbol kapitalizmu na Piątej Alei w Nowym Jorku. Umieszczenie podobizny Lenina w dziele „ Człowiek, Władca Wszechświata” zostało uznane przez magnata za obrazę i nakazał jego zniszczenie.

Pod koniec 1936 roku paryskie służby wywiadowcze Franco szukały wskazówek dotyczących broni zamówionej przez Riverę.

Po powrocie do Meksyku, jesienią 1936 roku, Rivera zaaranżował rządowi Lázaro Cárdenasa powitanie wybitnego rewolucjonisty: Lwa Trockiego. Człowiek, który niegdyś wydawał się przeznaczony do objęcia przywództwa po Włodzimierzu Leninie, został odsunięty od władzy przez Józefa Stalina w wyniku zaciętej walki o władzę i starcia poglądów na temat potrzeby skupienia komunizmu wyłącznie w Związku Radzieckim lub promowania rewolucji na całym świecie, zgodnie z intencjami Trockiego. Jego sprzeciw wobec Gruzji doprowadził do jego wydalenia z Partii Komunistycznej i z kraju. W 1929 roku udał się na zesłanie na turecką wyspę Büyükada.

Przeczytaj także Aborcja, która uczyniła z Fridy Kahlo artystkę Leonor Mayor Ortega

Na początku maja 1931 roku Trocki poprosił Francesca Macià o powitanie w Barcelonie. Pełnił funkcję prezesa Generalitat de Catalunya od niecałego miesiąca i odpowiedział, że azyl polityczny i wizy leżą w gestii rządu Republiki. Gazeta ta odnalazła w zbiorach Trockiego w Bibliotece Houghton na Uniwersytecie Harvarda w Bostonie telegram wysłany przez Macià, który uzupełnia prośbę Rosjanina, przechowywaną w Narodowym Archiwum Katalonii. W grudniu 1925 roku Macià na próżno czekał na niego w Moskwie, gdy ten szukał pieniędzy i broni, aby rozpocząć powstanie przeciwko dyktaturze Primo de Rivery. Wtedy Trocki się nie pojawił. Teraz Macià odwdzięczył mu się tym samym: obojętnością.

Rivera zaaranżował, aby rząd Cárdenasa przyjął wybitnego rewolucjonistę Trockiego, którego Macià zignorował.

Po upadku Drugiej Republiki Trocki wyjechał do Francji i Norwegii. Prześladowany przez faszystów i stalinistów, został zmuszony do ucieczki. Dopiero Cárdenas przyznał mu status „uchodźcy politycznego”. W ten sposób na początku stycznia 1937 roku rewolucjonista przybył do Meksyku. Diego Rivera i Frida Kahlo powitali go w słynnym Casa Azul (Błękitnym Domu) w Coyoacán. W tym okresie malarz sympatyzował z Trockim. To właśnie ta więź łączyła go z hiszpańską wojną domową. A konkretnie z ruchem, który – choć nie do końca ściśle rzecz biorąc – był bliski trockizmowi: Robotniczą Partią Zjednoczenia Marksistowskiego (POUM) Andreu Nina i Joaquina Maurína.

Przeczytaj także Zabijanie dzieci Trockiego: zemsta Stalina na rodzinie rywala Alfonso González Quesada

Około 1934 roku, w wyniku pobytu w Stanach Zjednoczonych, Rivera związał się z grupą komunistyczną Jaya Lovestone'a. To zamerykanizowane nazwisko Jacoba Liebsteina, syna litewskiej rodziny żydowskich emigrantów. Członek Partii Komunistycznej, również w tym czasie usunięty przez Stalina. Podobnie jak Trocki, był komunistą w opozycji.

Podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych malarz związał się z grupą komunistyczną Jaya Lovestone'a, któremu wysyłał fundusze na broń.

W 1935 roku Rivera rozważał wyjazd do Londynu, aby nadzorować wystawę swoich obrazów, którą planował zorganizować wielbiciel. Fakt ten zmylił agentów wywiadu Franco, którzy poszukiwali meksykańskiego artysty, tak jakby tymczasowo przebywał w Anglii. Początkowo zakłóciło to również informacje na temat „niesławnego komunisty”, jakimi dysponowała Narodowa Służba Bezpieczeństwa (Sûreté Nationale), która w swoich dochodzeniach posunęła się dalej niż frankistowska. Rozwikłanie sprawy zajęło jednak miesiące.

Przeczytaj także Tak narodziła się rewolucja rosyjska: od upadku cara Mikołaja II do dojścia Lenina Leonor Mayor Ortega

Według francuskiej policji, jesienią 1936 roku Rivera wysłał Lovestone'owi pieniądze, które ten rzekomo przeznaczył na zakup broni dla POUM. Ze Stanów Zjednoczonych Lovestone przekazał fundusze Augustowi Thalheimerowi w Paryżu. Niemiec był jednym z czołowych działaczy trockistowskich we Francji. Ten marksistowski filozof i teoretyk publikował w licznych amerykańskich gazetach. Był członkiem Niemieckiej Partii Komunistycznej aż do wydalenia w 1931 roku za sprzeciw wobec Stalina. W Berlinie redagował komunistyczne wydawnictwa. Po dojściu Hitlera do władzy w 1933 roku schronił się we Francji, uciekając przed represjami ze strony narodowych socjalistów.

Lovestone, który później przyjął postawę antykomunizmu, wysłał ze Stanów Zjednoczonych fundusze do Paryża, do trockisty Thalheimera.

Rivera przekazał następnie swoje wsparcie finansowe POUM za pośrednictwem trockistów. W ciągu kilku lat ich los się odmienił. Partia Nina została zmarginalizowana i prześladowana po wydarzeniach maja 1937 roku. Rivera popadł w konflikt z Trockim i wraz z Kahlo – kochanką tej ostatniej – sprzymierzył się ze Stalinem. W 1940 roku Lew został zamordowany. Podczas II wojny światowej Thalheimer udał się na wygnanie na Kubę, gdzie zmarł. Lovestone natomiast, z kolei, wyznawał antykomunizm i współpracował z CIA. Francisco Franco nigdy w pełni nie odkrył powiązań Meksykanina, ale nie musiał tego robić.