Konstytucja europejska, Algieria, pięcioletnia kadencja... Referenda te zostały już zwołane za czasów Piątej Republiki

Jest to temat przewodni od 2017 r. i tym razem Emmanuel Macron nadał mu oficjalny charakter. Szef państwa ogłosił we wtorek wieczorem na antenie TF1, że chce , aby w nadchodzących miesiącach odbyły się referenda dotyczące „kwestii gospodarczych, edukacyjnych i społecznych” . Retrospekcja poprzednich wyborów tego typu.

W 1961 roku Francja – rządzona przez Charles’a de Gaulle’a i Michela Debré – znajdowała się w trakcie wojny algierskiej, która rozpoczęła się w 1954 roku. Szef państwa postanowił wówczas zorganizować referendum mające na celu „zatwierdzenie” jego „polityki samostanowienia” w Algierii, wspomina vie-publique . Przewiduje ona w szczególności, że ludność Algierii będzie mogła sama decydować o swoim „losie politycznym” poprzez „bezpośrednie i powszechne prawo wyborcze”. Głos „tak” uzyskał 74,99% głosów, przy wskaźniku wstrzymującym się od głosu wyniósł 26,24%.

W następnym roku Charles de Gaulle skonsultował się z Francuzami w sprawie porozumień z Évian z 18 marca 1962 r., które przewidywały w szczególności zawieszenie broni w Algierii . „Tym razem chodzi o upoważnienie Prezydenta Republiki do negocjacji traktatu z przyszłym rządem Algierii” – precyzuje vie-publique. Głosujący na „tak” odnieśli miażdżące zwycięstwo, uzyskując 90,81% głosów. Wskaźnik absencji jest nieznacznie niższy niż w 1961 r. i wynosi 24,66%.

Pół roku po swoim pierwszym sukcesie Charles de Gaulle ponownie dał Francuzom głos. Tym razem podejmują decyzję w kwestii konstytucyjnej: czy głowa państwa powinna być wybierana w głosowaniu powszechnym i bezpośrednim? Do tej pory odbywało się to w drodze pośredniego, powszechnego głosowania przez kolegium elektorów składające się z około 80 000 osób. Według portalu vie-publique, po „niezwykle ożywionej” kampanii, odsetek głosów „tak” uzyskał 62,25%, a wstrzymujący się od głosu spadł do 23,03%.

Są to czwarte wybory w tej formie pod przewodnictwem Charles’a de Gaulle’a. Na papierze jest to kwestia reformy Senatu i rozszerzenia uprawnień regionów. W praktyce stało się to referendum w sprawie tego, czy Charles de Gaulle powinien pozostać u władzy, skoro obiecał ustąpić w razie porażki. Głosy „nie” zdobyły 52,41% głosów, przy niskim wskaźniku absencji na poziomie 19,87%. Głowa państwa opuściła stanowisko 28 kwietnia 1969 roku.

Będzie to jedyne referendum za prezydentury Georges’a Pompidou (1969-1974). 23 kwietnia 1972 r. Francuzi mieli głosować nad rozszerzeniem Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), poprzedniczki Unii Europejskiej (UE), w aspekcie gospodarczym, o Danię, Norwegię, Irlandię i Wielką Brytanię. Głosowanie „tak” uzyskało 68,32% głosów, przy znaczącym wskaźniku wstrzymania się od głosu wynoszącym 39,76%.

Pierwsze referendum przeprowadzone przez François Mitterranda odbyło się kilka miesięcy po Porozumieniach z Matignon, które przywróciły spokój Nowej Kaledonii . Celem konwencji jest ratyfikacja tych porozumień i umożliwienie zorganizowania w ciągu dziesięciu lat głosowania w sprawie samostanowienia w Nowej Kaledonii . Po raz kolejny najwięcej głosów oddano na „tak”, uzyskując 79,99% głosów. Z drugiej strony absencja jest bardzo wysoka: 63,11%. Jak przypomina vie-publique, RPR zaapelowało o niewydawanie żadnych oświadczeń.

20 września 1992 r. obywatele Francji musieli zagłosować nad Traktatem z Maastricht, dokumentem założycielskim Unii Europejskiej (UE). Jak zauważa vie-publique, „kampania jest niezwykle ożywiona, a debata, całkiem niespodziewanie na tak trudny temat, jest ekscytująca i dzieli Francuzów”. Ostatecznie „tak” nieznacznie przewyższyło „nie”, zdobywając 51,04% głosów. Stopa absencji wyniosła 30,3%.

Dotychczas prezydent Republiki był wybierany na okres siedmiu lat. Jednak 24 września 2000 roku Jacques Chirac zaapelował do Francuzów o głosowanie nad skróceniem kadencji prezydenta do pięciu lat. Większość głosów „tak” wyniosła 73,21%, przy bardzo wysokim wskaźniku absencji – najwyższym w referendum przeprowadzonym w okresie Piątej Republiki – wynoszącym 69,81%. W związku z tym przyjęto tę zmianę konstytucji: 5 maja 2002 r. Jacques Chirac został pierwszym prezydentem wybranym na zaledwie pięć lat.

Po 1972 i 1992 roku jest to trzecie referendum w sprawie Europy. Jacques Chirac pozostawia Francuzom decyzję w sprawie projektu traktatu mającego na celu ustanowienie Konstytucji dla Europy. W związku z tym nie zdecydował się na drogę parlamentarną. Po raz drugi w historii Piątej Republiki większość głosów „nie” stanowi wynik 54,67%, podczas gdy odsetek osób wstrzymujących się od głosu wynosi 30,63%.