W Ameryce Łacińskiej kino bada przeszłość dyktatur i bije na alarm

Bohaterami nowego argentyńskiego serialu The Eternaut [dostępnego na Netfliksie pod koniec kwietnia 2025 r.] są mieszkańcy dzielnicy Vicente López w Buenos Aires. Przeciętni obywatele klasy średniej, którzy nie byli przygotowani na toksyczny śnieg zesłany przez najeźdźców z kosmosu. Muszą zatem nauczyć się organizować, budować okopy i myśleć wspólnie, aby utworzyć wspólny front.

Opowieść jest adaptacją serii komiksowej o tym samym tytule , stworzonej w 1957 roku przez Héctora Germána Oesterhelda. Dwa lata wcześniej w Buenos Aires przeżył bombardowanie Plaza de Mayo przez samoloty wojskowe [podczas próby zamachu stanu przeprowadzonej przez żołnierzy sprzeciwiających się prezydentowi Juanowi Perónowi, który wkrótce miał zostać odsunięty od władzy], a następnie egzekucję peronistów na wysypisku śmieci [w 1956 r., za prezydentury generała Pedro Eugenio Aramburu, w mieście José León Suárez]. Héctor Germán Oesterheld i jego cztery córki ostatecznie znaleźli się wśród tysięcy osób zaginionych w okresie dyktatury wojskowej [1976–1983] .

Historyczne znaczenie tego komiksu [przetłumaczonego na język francuski przez Vertige Graphic] uczyniło z niego symbol, teraz wznowiony na Netfliksie prawie siedemdziesiąt lat później. I nie jest to odosobniony przypadek: filmów i seriali o dyktaturach drugiej połowy XX wieku w Ameryce Południowej jest coraz więcej, zwłaszcza że cieszą się one ogromnym powodzeniem. Ich dyrektorzy mówią o nich jako o ostrzeżeniach przed palącymi bieżącymi wydarzeniami.

Najnowszy zdobywca Oscara w kategorii Najlepszy Pełnometrażowy Film Międzynarodowy, I Am Still Here [reż. Walter Salles, premiera w 2024 r.] opowiada historię kobiety z Rio de Janeiro , która musi walczyć o utrzymanie siebie i czwórki dzieci po tym, jak jej mąż, przeciwnik polityczny, został porwany i zamordowany w 1971 r., w czasie dyktatury [która trwała w Brazylii od 1964 do 1985 r.]. Spośród czterech filmów południowoamerykańskich, które zdobyły Oscara, trzy przedstawiają życie w reżimie wojskowym.

Podczas ostatniej edycji Berlinale [Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Berlinie] Nagrodę Fipresci przyznano także filmowi Bajo las banderas, el sol [„Pod flagami, słońce”, niepublikowanemu we Francji]. W tym paragwajskim filmie dokumentalnym przedstawiono archiwalne nagrania Alfredo Stroessnera, faktycznego przywódcy państwa przez trzydzieści pięć lat (1954–1989), uważanego za pierwszego dyktatora regionu tamtej epoki.

Podobnie, jedynym filmem południowoamerykańskim w oficjalnej selekcji Festiwalu Filmowego w Cannes 2025 jest brazylijski thriller polityczny Tajny agent [w reżyserii Klebera Mendonçy Filho], który opowiada historię profesora uciekającego z São Paulo w 1977 r. [również w trakcie dyktatury] po tym, jak został oskarżony o rzekome uczestnictwo w działalności wywrotowej.

„Jeśli nie będziemy pielęgnować pamięci historycznej, to to, co nam się przydarzyło, powtórzy się: dlatego każdego 24 marca [z okazji Narodowego Dnia Pamięci]