Zatrudnienie: Bezrobocie spada, ale ubóstwo rośnie

„Mówię wam szczerze, obudźcie się. W chwili, gdy to mówię, mamy 7% bezrobocia”. W listopadzie 2023 r. Emmanuel Macron w przemówieniu przywrócił swój refren pełnego zatrudnienia, swój cel osiągnięcia 5% bezrobocia do 2027 r., bez względu na koszty.

Daleko od mitu, jaki prezydent zbudował na temat korzyści płynących z tej ambicji, fakty są uparte i straszne dla najbardziej bezbronnych. Według badania przeprowadzonego przez Krajową Radę Polityki Zwalczania Ubóstwa i Wykluczenia Społecznego (CNLE), opublikowanego 7 maja, spadek stopy bezrobocia nie jest równoznaczny ze zmniejszeniem się ubóstwa. Wręcz przeciwnie, to zjawisko, jak również poczucie ubóstwa podsycane przez Francuzów, stale się pogłębiają.

Rzeczywiście, według prezentacji przygotowanej przez tę instytucję, podczas gdy bezrobocie spadło o 3 punkty procentowe między 2015 a 2022 rokiem (z 10,3% do 7,3%), wskaźnik ubóstwa pieniężnego wzrósł. Liczba osób żyjących za mniej niż 60% przeciętnego standardu życia wzrosła z 14,2% do 14,4%.

Odsetek osób, które musiały zrezygnować z co najmniej pięciu codziennych wydatków z listy trzynastu (na przykład z dostępu do Internetu, możliwości regularnego spędzania wolnego czasu, ogrzewania domu czy kupowania nowych ubrań) wzrósł z 12,1% do 13,1%. W tym samym okresie poczucie ubóstwa wzrosło o ponad 6 punktów procentowych – z 12,4% do 18,7%.

Według CNLE, jednym z powodów jest charakter miejsc pracy utworzonych w latach 2015–2022. Choć bezrobocie rzeczywiście spadło, nie wszystkie utworzone miejsca pracy były tej samej jakości.

„Wiele stworzonych miejsc pracy nie doprowadziło do ucieczki od ubóstwa, niezależnie od tego, czy dotyczyło to pracowników zatrudnionych na podstawie umów tymczasowych lub w niepełnym wymiarze godzin, czy osób o statusie mikroprzedsiębiorców, którzy pozostawali biedni, mimo że pracowali, lub praktykantów w szkolnictwie wyższym, którzy często żyli ponad granicą ubóstwa jeszcze przed podjęciem pracy” – zauważają autorzy badania. Krótko mówiąc, cel zmniejszenia liczby bezrobotnych został osiągnięty poprzez upowszechnienie niepewnych, niepełnoetatowych i słabo płatnych prac .

To właśnie wśród tych niepewnych pracowników trudności ekonomiczne i materialne są najbardziej widoczne . „Materialne i społeczne wykluczenie znacznie rozprzestrzeniło się wśród pracowników zatrudnionych na podstawie krótkoterminowych umów, osiągając stosunkowo wysokie wskaźniki (15,5% w 2015 r., 18,3% w 2019 i 2021 r.), pracowników tymczasowych (z 14,1% do 23%) i bezrobotnych (z 34% do 37%)” – szczegółowo opisano w raporcie.

Podczas gdy coraz więcej trudności dotyka osoby pracujące na słabszych stanowiskach, zmagają się z nimi także osoby nieaktywne zawodowo. W związku z tym wskaźnik ubóstwa wzrósł wśród emerytów, gdyż średnia emerytura w stałych euro spadła w latach 2015–2022. Wzrósł również wskaźnik ubóstwa wśród osób niezdolnych do pracy z powodu niepełnosprawności. Wzrosło z 26,8% w 2015 r. do 36,7% w 2022 r.

Publikacja CNLE rzuca zatem surowe światło na politykę redukcji bezrobocia realizowaną przez Emmanuela Macrona. Najważniejszym skutkiem ostatnich reform ubezpieczeń na wypadek bezrobocia jest postawienie osób bezrobotnych w sytuacji niepewności.

Przykładowo reforma, która weszła w życie w 2021 r. , miała na celu obniżenie wysokości dodatku poprzez zmianę metody obliczania wynagrodzenia bazowego, będącego podstawą do jego przyznania, karząc osoby, których kariera zawodowa była najbardziej nieciągła.

W tym samym roku zwiększono liczbę przepracowanych godzin, aby otrzymać zasiłek dla bezrobotnych, a także skrócono okres wypłacania zasiłku. Oprócz rosnącego ubóstwa wśród pracowników i osób nieaktywnych zawodowo, polityka publiczna wdrażana przez rządy Emmanuela Macrona – najnowsza to reforma RSA (Responsible Income Support), która uzależnia przyznanie minimalnego świadczenia od liczby przepracowanych godzin – powoduje szereg napięć.

Według CNLE przyczyną są „problemy z informacją i dostępem do praw użytkowników, niezaspokojone wyrażone potrzeby oraz zjawisko konkurencji między użytkownikami” .

Tego typu nieporozumienia czasami prowadzą nawet do dramatów. 28 stycznia 2021 r. doradca France Travail (dawniej Pôle emploi) został zabity przez użytkownika w Valence (Drôme). Związki zawodowe zwróciły uwagę na wzrost liczby nominacji spowodowany reformą ubezpieczenia od bezrobocia, a także na niedobory kadrowe w administracji.