Kostaryka opracowuje pierwszy na świecie Kodeks Klimatyczny: plan przetrwania w nowej sytuacji klimatycznej
Artykuły wyłącznie publicystyczne, odzwierciedlające unikalny styl autora. Muszą one opierać się na zweryfikowanych danych i być życzliwe dla osób, nawet jeśli ich działania są krytykowane. Wszystkie artykuły publicystyczne autorstwa osób spoza redakcji „EL PAÍS” będą zawierać po ostatnim wierszu podpis autora – niezależnie od jego rozpoznawalności – wskazujący jego stanowisko, tytuł, przynależność polityczną (jeśli dotyczy), główne zajęcie lub inne informacje związane z poruszanym tematem.
W 1974 roku Kostaryka przyjęła Kodeks Sejsmiczny, zbiór norm technicznych, które od dziesięcioleci chronią jej ludność przed jednym z najpoważniejszych katastrof naturalnych: trzęsieniami ziemi. Dzięki tej dalekowzroczności kraj spokojnie stawiał czoła wydarzeniom, które w innych okolicznościach doprowadziłyby do poważnych tragedii.
Dziś, pół wieku później, Kostaryka stoi w obliczu innego, ale równie pilnego zagrożenia: zmian klimatu . Kierując się tą samą logiką zapobiegania, kraj rozpoczął opracowywanie pierwszego na świecie Kodeksu Adaptacji do Zmian Klimatu. Inicjatywa ta ma na celu ustanowienie standardów technicznych, prawnych i planistycznych w celu ograniczenia rosnących zagrożeń związanych ze zmianami klimatu: fal upałów, długotrwałych susz, ekstremalnych opadów deszczu i powodzi.
Kodeks nie zastępuje istniejących planów, lecz je wzmacnia, gwarantując, że wszystkie działania dostosowawcze będą przeprowadzane według jednolitych, weryfikowalnych i prawnie wiążących kryteriów technicznych.
Projekt, kierowany przez Federalną Akademię Inżynierów i Architektów (CFIA) oraz Ministerstwo Środowiska i Energii (MINAE), jest finansowany ze środków własnych Kostaryki oraz ze środków Zielonego Funduszu Klimatycznego (GCF). Od 2024 roku projekt rozwija proces gromadzenia danych, analizy technicznej i konsultacji społecznych. Wstępne wyniki zostaną zaprezentowane na kolejnym szczycie klimatycznym ( COP30 ), odzwierciedlając zaangażowanie Kostaryki w walkę ze zmianami klimatu.
W przeciwieństwie do planów adaptacyjnych, które zazwyczaj mają charakter programowy, określone ramy czasowe i opierają się na bardziej ogólnym lub sektorowym podejściu, Kodeks Adaptacji do Zmian Klimatu dąży do ustanowienia obowiązkowych, stałych i przekrojowych standardów. Podczas gdy plan wskazuje, co należy zrobić i w jakim terminie, kodeks określa, jak to zrobić i z zachowaniem minimalnych standardów technicznych. To rozróżnienie jest kluczowe: kodeks nie zastępuje istniejących planów, lecz je wzmacnia, zapewniając, że wszystkie działania adaptacyjne są wdrażane zgodnie z jednolitymi, weryfikowalnymi i prawnie wiążącymi kryteriami technicznymi.
Pilność tych działań potwierdzają dowody naukowe. Najnowsze raporty Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) i Raportu o stanie regionu ostrzegają, że żadna prowincja Kostaryki nie jest wolna od skutków zmian klimatu: dotkliwych susz w Guanacaste, zmian w strukturze opadów w Dolinie Centralnej oraz narastających powodzi w gęsto zaludnionych obszarach, takich jak San José i Heredia. Co więcej, najnowszy raport WMO (2025–2029) szacuje 80% prawdopodobieństwo, że globalne temperatury tymczasowo przekroczą próg 1,5 stopnia Celsjusza ustanowiony w Porozumieniu paryskim , co będzie miało bezpośredni wpływ na Amerykę Środkową.
Kodeks proponuje kompleksową odpowiedź na te wyzwania. Będzie on zawierał normy techniczne i najlepsze praktyki mające zastosowanie w sektorach strategicznych, takich jak infrastruktura, rolnictwo, energetyka, zdrowie, turystyka i planowanie użytkowania gruntów. Oprócz regulacji robót publicznych, będzie on wymagał od samorządów uwzględnienia ryzyka klimatycznego w swoich planach rozwoju i budżetach, promując w ten sposób odporne zarządzanie gruntami.
Szczególnie innowacyjnym elementem będzie utworzenie Krajowego Systemu Informacji o Adaptacji, który scentralizuje mapy ryzyka, prognozy klimatyczne i pozytywne doświadczenia adaptacyjne. Narzędzie to będzie wspierać decyzje zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, ułatwiając bezpieczniejsze i skuteczniejsze inwestycje.
Oprócz regulacji robót publicznych ustawa będzie wymagać od samorządów uwzględnienia ryzyka klimatycznego w planach rozwoju i budżetach.
Chociaż Kostaryka jest światowym liderem w łagodzeniu skutków zmian klimatu – z ponad 90% energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych, takich jak energia wodna, geotermalna, wiatrowa i słoneczna – obecna sytuacja wymaga podejścia uzupełniającego: adaptacji. Niedawne ostrzeżenie o racjonowaniu energii elektrycznej latem 2024 roku pokazuje, jak zmienność klimatu już teraz stanowi wyzwanie dla systemów, które do tej pory wydawały się odporne. Adaptacja macierzy energetycznej jest zatem pilną koniecznością.
Poza wymiarem technicznym, Kodeks Adaptacji do Zmian Klimatu aspiruje do stania się polityką państwa zdolną do mobilizacji inwestycji, innowacji i długoterminowego planowania. Jego ostatecznym celem jest ochrona życia, ograniczenie strat ekonomicznych i zapewnienie dobrobytu obecnych i przyszłych pokoleń. Podobnie jak w przypadku Kodeksu Sejsmicznego, Kostaryka dąży do zaoferowania powtarzalnego modelu dla innych krajów stojących przed podobnymi wyzwaniami. W globalnym kontekście, w którym reakcje często są opóźnione, Kostaryka po raz kolejny angażuje się w przewidywanie i podejmowanie konkretnych działań. Stawienie czoła nowym wyzwaniom klimatycznym wymaga nowych narzędzi. Ten Kodeks jest jednym z nich.
EL PAÍS
