Hiszpania odzyskała dwa skradzione wizygockie klejnoty i wystawiły je w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.

Od 1990 roku dwa dzieła z Hiszpanii są eksponowane w gablocie w jednej z galerii poświęconych sztuce średniowiecznej i bizantyjskiej w Metropolitan Museum w Nowym Jorku : dwa imponujące wizygockie wisiory, oba odlane z brązu około 1500 lat temu. Jeden przedstawia przeciwstawne głowy dwóch bestii, drugi – jeźdźca na koniu.

Żaden z tych dwóch eksponatów nie jest obecnie eksponowany w Metropolitan Museum of Art. „Zwrócone w kwietniu 2025 roku” – informuje strona internetowa muzeum na stronie poświęconej tym dwóm wizygockim wisiorom. Oba obiekty wróciły do Hiszpanii 24 lipca, skąd zostały skradzione.

Te cenne wizygockie klejnoty trafiły do Metropolitan Museum of Art za pośrednictwem brytyjskiego handlarza antykami Robina Symesa , który sprzedał je muzeum w 1990 roku, nie podając ich pochodzenia. Symes zmarł w 2023 roku, ale według śledztwa sądowego łączna wartość przemycanych przez niego przedmiotów szacowana jest na co najmniej 150 milionów euro.

Wydział ds. Handlu Antykami (ATU) Prokuratury Okręgowej Manhattanu zbadał pochodzenie tych dwóch wizygockich wisiorów, ustalił, że zostały one zrabowane i nakazał ich zwrot do Hiszpanii. Tylko od 2021 roku, kiedy Alvin Bragg został prokuratorem okręgowym hrabstwa Nowy Jork, ATU odzyskało 2375 skradzionych antyków z 46 krajów o łącznej wartości ponad 255 milionów euro.

„Hiszpania po raz kolejny wyraża swoją wdzięczność za znakomitą pracę i staranność Wydziału ds. Handlu Zabytkami Prokuratury Okręgowej Nowego Jorku w odzyskaniu dwóch hiszpańskich zabytków, a także podkreśla doskonałą współpracę obu krajów w walce z nielegalnym handlem dobrami kultury” – powiedziała Marta de Blas Mayordomo , Konsul Generalna Hiszpanii w Nowym Jorku.

ATU została powołana w 2017 roku w celu badania i odzyskiwania artefaktów archeologicznych i artystycznych pochodzących z nielegalnego handlu. Od tego czasu jej dochodzenia doprowadziły do skazania 18 osób za przestępstwa związane z handlem dobrami kultury oraz odzyskania ponad 6060 zabytków o wartości ponad 476 milionów dolarów, z czego ponad 5700 zostało zwróconych do 30 krajów.

Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku posiada kolekcję ponad 1,5 miliona dzieł sztuki z całego świata, obejmującą 5000 lat. „Metropolitan Museum of Art jest zaangażowane w odpowiedzialne kolekcjonowanie i dokłada wszelkich starań, aby wszystkie obiekty trafiające do jego kolekcji spełniały nasze surowe standardy” – mówi dyrektor, Max Hollein . W ramach polityki badań, przejrzystości i współpracy, muzeum zwróciło kilka skradzionych eksponatów.

Ostatnie dochodzenia ATU doprowadziły do repatriacji 34 obiektów zrabowanych z tych krajów do Hiszpanii, Węgier i Włoch w ostatnich tygodniach, z czego 16 było częścią kolekcji Metropolitan Museum. Wśród 31 zabytków zwróconych Włochom znajduje się na przykład 61 fragmentów imponującego krateru , jednego z terakotowych naczyń z czarnymi wzorami typowymi dla starożytnej Grecji, który został ozdobiony przez malarza Lydosa w 580 r. p.n.e. Historia tego naczynia ilustruje złożone wysiłki przemytników, którzy handlują zrabowanymi zabytkami: fragmentują obiekty, aby sprzedawać je pojedynczo, a następnie wprowadzają je na rynek przez kilka lat. Przedmioty zostały wypożyczone przez Robina Symesa do Getty Museum, a po różnych perypetiach Metropolitan Museum nabyło wszystkie fragmenty w 1997 r. ATU, po sprawdzeniu ich nielegalnego pochodzenia, przejęło te 61 obiektów i 4 sierpnia zostały one zwrócone Włochom wraz z 30 innymi zabytkami pochodzącymi z nielegalnego handlu.

Kolejnym eksponatem, który niedawno powrócił do Włoch, jest marmurowa głowa z I wieku n.e. przedstawiająca Aleksandra Wielkiego jako Heliosa, boga słońca. Popiersie zostało znalezione na Forum Romanum , a następnie skradzione z Museo Antiquarium Forense, państwowego muzeum archeologicznego w stolicy Włoch. Po tym, jak zostało wyprane przez różne osoby i instytucje w Nowym Jorku, zostało nabyte w dobrej wierze przez nowojorskiego antykwariusza Alana Safaniego w 2017 roku. ATU (Amerykański Instytut Historyczny) przejął eksponat na mocy nakazu sądowego, a Safani ostatecznie zgodził się przekazać go do repatriacji.

Dziewięć artefaktów archeologicznych z Tarentu (Taras w starożytności), ważnej greckiej kolonii założonej w VIII wieku p.n.e. w regionie Apulia w południowych Włoszech, również powróciło do Włoch: wapienny kapitel kolumny, fragment kapitelu, koryncki kapitel kolumny, para terakotowych płytek inkrustowanych szkłem, trzy fragmenty wapiennego reliefu i wapienny relief przedstawiający kobietę. Wszystkie dziewięć obiektów datowanych jest na IV i III wiek p.n.e. i pochodzą z grobowców w południowych Włoszech . W 1995 roku fragment kapitelu i wapienna kolumna zostały przekazane Metropolitan Museum of Art bez wcześniejszej informacji o ich pochodzeniu. Pozostałe siedem obiektów pozostawało ukrytych do połowy lat 90. XX wieku, kiedy to po raz pierwszy ujrzały światło dzienne w posiadaniu słynnego Robina Symesa, który powołał się na swoje pochodzenie z „angielskiej kolekcji” — wszechobecnego sloganu używanego do ukrywania prawdziwego pochodzenia zrabowanych zabytków. Policja Metropolitalna nabyła siedem obiektów od Symesa w latach 1996–1999. ATU przejęło je kilka miesięcy temu i obecnie zostały zwrócone Włochom.

„Chciałbym wyrazić naszą głęboką wdzięczność Wydziałowi ds. Handlu Zabytkami Prokuratury Okręgowej na Manhattanie oraz Dowództwu ds. Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Karabinierów. Ich skuteczna współpraca w walce z nielegalnym handlem dobrami kultury zaowocowała kolejną ważną restytucją dla Włoch 31 artefaktów. Wartość tych przedmiotów – skradzionych, nielegalnie wykopanych lub potajemnie wywiezionych – szacuje się na ponad 4 miliony dolarów i mają one niezmierzone znaczenie naukowe i kulturowe dla naszego kraju” – powiedział Fabrizio Di Michele , Konsul Generalny Włoch w Nowym Jorku.

Co więcej, dzięki dochodzeniom ATU Węgrzy odzyskali Nervus Opticus Sive Tractatus Theoricus , trzyksięgowy rękopis opublikowany przez jezuitę Zachariasa Trabera w 1675 roku. Podczas II wojny światowej rękopis został nielegalnie wywieziony z biblioteki Kolegium Eötvösa Józsefa w Budapeszcie. Niedawno ATU przejęło rękopis od antykwariusza z Nowego Jorku.