Dlaczego języki wymierają (i dlaczego język hiszpański zostanie ocalony)

Wiodącym językiem na świecie pod względem liczby rodzimych użytkowników jest chiński mandaryński (920 milionów), mający ogromny wpływ w całych Chinach, nawet w regionach, gdzie mówi się innymi językami, takimi jak chiński wu (z Szanghaju), chiński yue (lepiej znany jako kantoński), chiński min chiński ... W regionach, gdzie dostęp do edukacji jest ograniczony, mandaryński może być używany słabo lub wcale. W Tybecie niektórzy ludzie mówią po tybetańsku jako swoim jedynym języku, a w Xinjiang po ujgursku. Języki chińskie nie są szeroko rozpowszechnione, w przeciwieństwie do chińskiego, ale są rzadko spotykane, ponieważ nie kultywują życia społecznego. Pomimo potencjału ekonomicznego, mandaryński żyje na uboczu. Nie jest globalnym językiem transportowym jak angielski, ani nawet jak hiszpański, i jest daleki od bycia nim.

Czwartym i piątym językiem na świecie według rodzimych użytkowników są hindi (345 milionów) i arabski (310 milionów). Oba języki są podzielone na dialekty, co jest naturalną koleją rzeczy, co zawsze miało miejsce, gdy mieszkańcy danego miejsca nie mogli się porozumieć z sąsiadami, zwłaszcza gdy dzieliły ich granice.

Niektóre dialekty hindi (ponad trzydzieści) są tak odrębne, że można je uznać za języki. Zrozumienie jest ograniczone, z wyjątkiem znajomości standardowego hindi, jedynego nauczanego w szkole, oraz khariboli, odmiany pochodzącej z regionu Delhi i zachodniego Uttar Pradesh.

Język arabski podzielił ten sam los: podział na dialekty . Chociaż nie ma ustalonej liczby, zazwyczaj dzieli się je na około siedem grup, z dziesiątkami lokalnych wariantów w obrębie każdej z nich. Egipski arabski, czyli masri, jest najbardziej zrozumiały, ale jego zrozumiałość jest generalnie niska. Media społecznościowe i kino poprawiają zrozumienie. Standardowy arabski, czyli fusha (الفصحى), jest nauczany w szkołach na całym świecie, co oznacza coś w rodzaju czystego języka. Chociaż nie jest to niczyj język ojczysty, służy jako wspólny kod. Jest używany w prasie, radiu, telewizji, przemówieniach, dokumentach, instytucjach itd. Jest zasadniczo inspirowany klasycznym językiem arabskim.

Języki chińskie nie podróżują, w przeciwieństwie do samych Chińczyków, ale rzadko można je zobaczyć, ponieważ nie kultywują życia towarzyskiego.

Osoby posługujące się językiem hindi i arabskim mogą posługiwać się dwoma rejestrami: znanym, dowolnym dialektem , oraz khariboli dla niektórych i fusha dla innych , z których żaden nie jest powszechnie używany na arenie międzynarodowej. W każdym razie jest to środek tymczasowy mający na celu zachowanie spójności.

Drugim i trzecim najczęściej używanym językiem są hiszpański (485 milionów) i angielski (380 milionów). Rozwój języka angielskiego we wszystkich dziedzinach (populacja, kultura, rozrywka itp.) przekracza wszelkie oczekiwania. Do rodzimych użytkowników języka musielibyśmy dodać około 1,2 miliarda osób mówiących niemal rodzimym językiem, ponieważ posługują się dwoma językami ojczystymi – językiem rodzinnym i angielskim. A jeśli dodamy tych, którzy w razie potrzeby mamroczą lub się go uczą, moglibyśmy osiągnąć około 2 miliardów , czyli jedną czwartą ludzkości. Nie chodzi o to, że wskaźnik urodzeń rośnie, ale o to, że ludzkość , pod presją wymiany międzynarodowej i potrzeby komunikacji, ma tendencję do używania wspólnego języka oprócz własnego.

Do rodzimych użytkowników języka angielskiego powinniśmy dodać około 1,2 miliarda „prawie rodzimych” użytkowników, ponieważ mają oni dwa języki ojczyste: język rodzinny i angielski.

Przyjrzyjmy się teraz sytuacji w Europie. Wszystkie języki Hiszpanii , Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii wymagają od swoich użytkowników znajomości innego języka, z wyjątkiem hiszpańskiego, francuskiego, włoskiego i angielskiego. Po współistnieniu dwóch języków przez tego samego użytkownika, kolejnym krokiem powolnej ewolucji jest utrata jednego z nich, słabszego. W ten sposób języki zanikające zanikają na rzecz tych, które się rozwijają. Dlatego irlandzki i walijski słabną w porównaniu z angielskim; wenecki i sycylijski w porównaniu z włoskim; bretoński, alzacki, baskijski i kataloński w porównaniu z francuskim; oraz arański, asturyjski, baskijski i kataloński w porównaniu z hiszpańskim. Te dwa ostatnie wydają się rozwijać dzięki stałemu zastrzykowi funduszy za każdym razem, gdy są używane poza rodziną lub wśród przyjaciół. Promocja katalońskiego lub baskijskiego, powiedzmy to bez rumieńca, nie jest zgodna z logiką naturalnego rozwoju. Gdyby te pomoce miały się skończyć, zostałyby sprowadzone do naturalnej ewolucji, która popycha języki do przodu. I to wszystko pomimo faktu, że jedyną kulturową i międzynarodową projekcją osób mówiących po baskijsku i katalońsku jest ich status osób mówiących po hiszpańsku , języku, który góruje nad wszystkimi innymi.

Liczba użytkowników internetu na całym świecie wynosi około 75%, a najczęściej używane języki w sieci różnią się w zależności od metody pomiaru. Jednak wszelkie analizy wskazują, że angielski jest na pierwszym miejscu, a hiszpański zdecydowanie na drugim. Dzięki hiszpańskiemu osoby posługujące się językiemkatalońskim i baskijskim mogą swobodnie poruszać się po internecie. Kolejne najpopularniejsze języki to chiński, rosyjski, francuski i tak dalej.

W serwisie społecznościowym Facebook (najczęściej odwiedzanym), w Wikipedii (najczęściej używanej encyklopedii) i na YouTube (najczęściej oglądanej wideotece) angielski i hiszpański są pierwszymi językami, choć oczywiście zawsze znajdują się w dużej odległości od siebie .

Chociaż postęp w globalizacji gospodarczej jest znaczący, nie ustępuje on w niczym tym, które osiągnięto w innych dziedzinach ludzkiej aktywności, takich jak migracje, rozwój kontaktów telefonicznych, gęstość sieci komunikacyjnych, rozprzestrzenianie się spotkań międzynarodowych, mnogość podejść międzypaństwowych i organizacji międzynarodowych, rozwijające się pozarządowe sieci praw człowieka, działania na rzecz ochrony środowiska, ruchy humanitarne, pomoc rozwojowa, internacjonalizacja wiedzy społecznej i nowy typ globalnej współzależności.

Zanikanie języków w znacznym stopniu przyczynia się do unifikacji. Liczba zgonów przewyższa liczbę narodzin, ponieważ prawie 90% istniejących języków jest w taki czy inny sposób niewystarczających do komunikacji, której potrzebuje każda jednostka. Spadek następuje w wyniku zmiany pokoleniowej. Wraz z osiągnięciem statusu dwujęzycznego rosną możliwości komunikacji, podczas gdy język zanikający popada w zapomnienie i przestaje być przekazywany. Nikt go nie prześladuje, nikt go nie zabrania, nikt go nie nienawidzi; słabnie, ponieważ młodzi ludzie, którzy podejmują inicjatywę, zazwyczaj wybierają język najprzydatniejszy, który będzie również tym, którego będą uczyć swoje dzieci. A ponieważ każdy użytkownik ma prawo do komunikowania się i rozumienia z rówieśnikami, wybór pada na ten najbardziej korzystny, a drugi jest z konieczności marginalizowany.

Moglibyśmy nazwać to śmiercią języka , z dramatycznym skutkiem, ale byłoby to mniej ponure, gdybyśmy nazwali to załamaniem przekazu pokoleniowego. Słabe języki przygotowują się do wymarcia, podczas gdy silne języki rozkwitają. Jagan, akabo, eyak, taushiro, wichita, liwski … to tylko niektóre z języków niedawno porzuconych przez ich użytkowników.

Nikt za nią nie podąża, nikt jej nie zabrania, nikt jej nie nienawidzi, ona osłabia, bo młodzi ludzie zwykle wybierają tę najbardziej pożyteczną, której będą nauczać swoje dzieci.

Tymczasem, bądźmy szczerzy, hiszpański jest drugim najpopularniejszym językiem do nauki według platform edukacyjnych takich jak Duolingo i Babbel, a następnie francuskim i niemieckim. W przeciwieństwie do chińskiego, hindi i arabskiego, hiszpański jest językiem międzynarodowym i nie jest podzielony na dialekty, ani nie istnieje ryzyko jego rozpadu. Osoby posługujące się językiem hiszpańskim na całym świecie rozumieją się i porozumiewają w języku , który jest łatwy do zrozumienia, solidny, dźwięczny, łatwy do wymówienia i zapamiętania . Jego globalna ekspansja dociera do każdego zakątka świata, a tę siłę dzieli niewiele języków.

* Rafael del Moral jest socjolingwistą specjalizującym się w językach świata oraz autorem „Encyklopedii języków”, „Krótkiej historii języków”, „Historii języków hiszpańskich” i „Bitw o ñ”, a także licznych artykułów w czasopismach specjalistycznych.