Eskalacja w Iranie: Oto najważniejsze scenariusze dla światowej gospodarki

Po ataku wojskowym Stanów Zjednoczonych eskalacja gospodarcza jak dotąd omijała USA. Chociaż USA zbombardowały trzy irańskie obiekty nuklearne w nocy z niedzieli na niedzielę, rynki finansowe zareagowały mimo to ostrożnie w poniedziałek.

Cena ropy naftowej jest w centrum uwagi. Wzrosła o około 18 procent od początku wojny między Izraelem a Iranem. Wzrost ten nieco osłabł w poniedziałek. Baryłka ropy Brent była handlowana po południu po około 77 dolarów. Jednak swoją decyzją o przystąpieniu do wojny po stronie Izraela Donald Trump wywołał dodatkową nerwowość na rynkach finansowych.

Nie wiadomo, jak zareaguje Iran. Reżim w Teheranie ogłosił środki odwetowe przeciwko amerykańskiemu wojsku. Przyszłe zachowanie cen ropy naftowej będzie w dużej mierze zależeć od odpowiedzi Iranu, pisze Allianz Global Investors w swojej ocenie. W zależności od wyniku, cena ropy naftowej może wzrosnąć do 80–100 USD za baryłkę w krótkim okresie. W poniedziałek wieczorem Iran wystrzelił rakiety w amerykańską bazę wojskową w Katarze, a także wystrzelił rakiety balistyczne w cel w Iraku. Według Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Dosze wszystkie rakiety zostały przechwycone nad Katarem.

Jeśli tak pozostanie, Iran nie będzie chciał dalej eskalować sytuacji. Teheran prawdopodobnie nie jest już w stanie przeprowadzać ataków militarnych na dużą skalę. Jednak Iran mógłby zaszkodzić Zachodowi gospodarczo. Dzięki blokadzie Cieśniny Ormuz reżim ma potężne środki wywierania nacisku. Irański parlament zatwierdził zamknięcie w niedzielę. Teraz musi to zatwierdzić Rada Bezpieczeństwa Narodowego.

Cieśnina między Iranem a Omanem jest kluczowym szlakiem transportowym dla ropy naftowej i gazu. W czerwcu 2024 r. średnio 114 statków przepływało przez cieśninę dziennie. W zeszłym roku przez tę trasę przeszła około jednej piątej światowej produkcji ropy naftowej, co odpowiada 20,3 mln baryłek dziennie.

Fakt, że dwa supertankowce zawróciły przed przepłynięciem przez cieśninę po amerykańskich atakach, pokazuje obecny poziom nerwowości w regionie. Według Bloomberga, dwa tankowce wznowiły podróż przez cieśninę dopiero w poniedziałek. Japońskie firmy żeglugowe również poinstruowały swoje statki, aby jak najkrócej skrócić czas pobytu w Zatoce Perskiej.

„Całkowita blokada Cieśniny Ormuz byłaby z pewnością najgorszym scenariuszem” — mówi Patrick Saner, szef strategii makro w Swiss Re. Doprowadziłoby to do dalszego wzrostu cen ropy, co z kolei podniosłoby inflację w USA. Według Sanera wzrost cen ropy o 10 USD mógłby spowodować wzrost inflacji w USA o 20 punktów bazowych w ciągu roku. Pod koniec maja inflacja wynosiła 2,4 procent. Uderzyłoby to w USA w niekorzystnym momencie, ponieważ rynek pracy powoli słabnie.

W zależności od tego, jak długo potrwa blokada, jej skutki będą odczuwalne również w Szwajcarii. „Konsumenci najprawdopodobniej zauważą to przy dystrybutorze benzyny” — mówi Saner. Chociaż konsekwencje nie będą porównywalne do szoku cenowego ropy naftowej z lat 70., marże rafinerii przetwarzających ropę naftową wzrosły już w piątek, przed amerykańskim atakiem.

Według eksperta Swiss Re, wzrost cen ropy naftowej o 10 USD za baryłkę spowodowałby wzrost cen benzyny o około 0,3 centa za litr. W takim przypadku inflacja w Szwajcarii mogłaby ponownie wzrosnąć. Jednak według Sanera, silny frank w dużej mierze zniwelowałby wpływ rosnących cen benzyny.

Jednak wydaje się mało prawdopodobne, aby Iran całkowicie zablokował Cieśninę Ormuz. „To również nie leży w interesie Teheranu” — mówi Saner. Taka decyzja miałaby również negatywny wpływ na eksport irańskiej ropy naftowej.

Według szacunków Agencji Energetycznej USA, 84 proc. ropy naftowej transportowanej przez cieśninę w 2024 r. trafiło do Azji. Chiny są jednym z największych nabywców. Uważa się za mało prawdopodobne, aby reżim irański chciał rozgniewać Pekin. Rachunek może być również inny: grożąc zamknięciem cieśniny, Iran podniesie cenę ropy. Reżim w Teheranie skorzysta na tym bardziej niż na faktycznym zamknięciu Cieśniny Ormuz, pisze ekspert ds. energii Javier Blas na X.

Możliwe są również tymczasowe manewry zakłócające. Według UK Marine Monitoring Center (UKMTO), które wydaje ostrzeżenia dotyczące bezpieczeństwa dla statków handlowych w regionie, systemy nawigacyjne statków są zakłócane od jakiegoś czasu . UKMTO otrzymuje coraz więcej raportów od tankowców, które w związku z tym żeglują niebezpieczną trasą w ciągu dnia, a nie w nocy. Niemniej jednak, centrum zauważa, że ​​jak dotąd nie zidentyfikowano żadnego zagrożenia dla żeglugi handlowej na lądzie.

Nie ma praktycznie żadnych alternatyw dla Cieśniny Ormuz. Chociaż w regionie jest kilka rurociągów, ich przepustowość jest niewystarczająca, aby zastąpić tę trasę. Opłacalność innych szlaków morskich zależy również od zachowania sojuszników Iranu. Huti w Jemenie ogłosili w niedzielę, że zaatakują statki towarowe na Morzu Czerwonym. Jeśli sytuacja się zaostrzy, frachtowce będą musiały wybrać dłuższe trasy, co prawdopodobnie podniesie koszty, a tym samym globalną inflację. Jednak minie trochę czasu, zanim konsumenci również odczują skutki z powodu potencjalnych zakłóceń w łańcuchach dostaw.

Drastyczne konsekwencje ekonomiczne nie są nieuniknione. Samy Chaar, główny ekonomista w Lombard Odier, spodziewa się, że amerykańskie ataki będą miały ograniczony wpływ. Pisze, że dostawy ropy naftowej i szlaki transportowe musiałyby zostać poważnie zakłócone, aby miały trwały efekt. Jeśli izraelskie ataki na irańską infrastrukturę naftową nie zakłócą produkcji ropy, agencja ratingowa S&P Global szacuje, że podaż na światowym rynku ropy naftowej będzie wystarczająca w tym i przyszłym roku .

Popyt na 2025 r. jest najniższy od 2001 r., poza kryzysem gospodarczym w latach 2008/09 i pandemią. Według S&P Global niski popyt w połączeniu z decyzją OPEC+ o zwiększeniu produkcji ropy oznacza nawet nadpodaż na rynku.