Het afhakken van de hoorns van neushoorns is een omstreden laatste redmiddel om stroperij te stoppen. Een nieuwe studie heeft aangetoond dat het werkt.

KAAPSTAD, Zuid-Afrika – Het afzagen van de hoorns van verdoofde neushoorns met een kettingzaag wordt door natuurbeschermers in Afrika al meer dan 30 jaar gezien als een noodzakelijk kwaad om deze iconische, bedreigde diersoort te beschermen tegen stroperij.

Ze hoopten dat de drastische maatregel effect had, maar het bewijs daarvoor was schaars.

Uit een onderzoek dat donderdag in het wetenschappelijke tijdschrift Science is gepubliceerd, blijkt dat het afzagen van de hoorns van neushoorns heeft geleid tot een sterke afname van stroperij in wildreservaten in en rond het Kruger National Park in het noorden van Zuid-Afrika. Dit gebied huisvest 25% van alle neushoorns ter wereld en is bijzonder kwetsbaar voor stroperij.

De resultaten van het zeven jaar durende onderzoek dat in 2023 werd afgerond, worden gezien als het langverwachte bewijs dat het verwijderen van de hoorns van neushoorns — wat elke één tot twee jaar moet gebeuren omdat ze opnieuw aangroeien — hen helpt te overleven, zelfs als de dieren een deel van hun hoorn verliezen.

De conclusies lijken voor de hand te liggen. Lucratieve illegale markten in delen van Zuidoost-Azië en China zijn op zoek naar neushoornhoorns voor gebruik in traditionele medicijnen, en door de neushoornhoorns te verwijderen, wordt de jacht op stropers onmogelijk gemaakt.

Maar Tim Kuiper, biodiversiteitswetenschapper aan de Nelson Mandela Universiteit in Zuid-Afrika en hoofdauteur van de studie, zei dat het nieuw was om langetermijngegevens van meerdere locaties over het onthoornen van neushoorns te hebben. Hij zei dat de studie, uitgevoerd tussen januari 2017 en december 2023, zich richtte op elf reservaten in het Krugerpark en gegevens van acht reservaten die hun neushoorns hadden onthoornd, vergeleek met de drie die dat niet hadden gedaan.

Ook werden gegevens uit de reservaten geanalyseerd vóór en ná het onthoornen van de neushoorns.

Uit het onderzoek bleek dat het onthoornen van neushoorns de stroperij consequent verminderde, aldus Kuiper. Het bleek dat het onthoornen van meer dan 2000 neushoorns resulteerde in een afname van 78% van de stroperij in die acht reservaten, wat enigszins bevestigt dat zo'n ingrijpende ingreep de moeite waard was.

"Een hoorn hebben is een belangrijk onderdeel van wat een neushoorn is," zei Kuiper. "Dus het verwijderen ervan is een soort noodzakelijk kwaad, als ik het zo mag zeggen. Maar het is zeer effectief. Het heeft ongetwijfeld honderden neushoornslevens gered."

Zuid-Afrika heeft de grootste aantallen zwarte en witte neushoorns. Namibië, Zimbabwe en Kenia hebben ook aanzienlijke populaties. Wereldwijd zijn er nog zo'n 17.500 witte neushoorns en 6.500 zwarte neushoorns over. Volgens de organisatie Save the Rhino daalde het aantal zwarte neushoorns van 70.000 in 1970 tot minder dan 2.500 toen de stroperij halverwege de jaren negentig een crisispunt bereikte.

Het onthoornen van neushoorns begon al in 1989 in zuidelijk Afrika. Het is niet zonder meer geaccepteerd.

Dierenrechtenactivisten zijn tegen, maar er zijn ook vragen van natuurbeschermers over de impact van de uitroeiing op het welzijn van de neushoorn en hoe een toekomst eruit zou zien met meer hoornloze neushoorns.

Vanessa Duthe, een neushoornonderzoeker in Zuid-Afrika die niet bij het onderzoek betrokken was, zei dat neushoorns hun hoorns gebruiken om zich te verdedigen tegen roofdieren, om territorium te betwisten en, in het geval van zwarte neushoorns, om voedsel te zoeken. Er zijn ook aanwijzingen dat onthoornde neushoorns hun bewegingen aanpassen aan kleinere leefgebieden, zei ze.

Ze zei dat natuurbeschermers de volledige impact van het onthoornen van neushoorns niet kennen, maar dat onderzoek heeft uitgewezen dat het geen negatieve effecten heeft op de voortplantingscijfers of sterftecijfers van neushoorns.

"Wat we wel weten, is dat de voordelen van het onthoornen ruimschoots opwegen tegen de ecologische kosten die we ons vandaag de dag realiseren", aldus Duthe. Ze zei dat het onthoornen van een neushoorn nu ongeveer 10 minuten duurt en dat het proces minimale stress veroorzaakt. Tijdens het onthoornen worden verdoofde neushoorns blinddoeken en oorkappen omgedaan, wat ook de mogelijkheid biedt om neushoorns te chippen en monsters te verzamelen die onderzoek ondersteunen.

Natuurbeschermers zijn het erover eens dat het onthoornen van neushoorns alleen geen einde zal maken aan de stroperij, en Kuiper zei dat hij het zag als een oplossing op de korte tot middellange termijn. Andere inspanningen, zoals effectievere wetshandhaving en betere ondersteuning voor parkwachters aan de frontlinie, zijn cruciaal.

Hoewel Zuid-Afrika ervoor heeft gezorgd dat de neushoornpopulatie niet meer met uitsterven wordt bedreigd, worden er in het land nog altijd ruim 400 neushoorns per jaar door stropers gedood .

Het onderzoek naar het onthoornen van de dieren was een samenwerking tussen wetenschappers van drie Zuid-Afrikaanse universiteiten, de Universiteit van Oxford in Engeland, beheerders van wildreservaten en parkwachters. Ook de afdeling Nationale Parken van Zuid-Afrika, het Wereld Natuur Fonds en het Rhino Recovery Fund waren erbij betrokken.

___

AP Afrika nieuws: https://apnews.com/hub/africa