Deskundigen hebben een plan ontwikkeld om het wereldberoemde majestueuze bouwwerk te beschermen tegen aardbevingen

De Hagia Sophia in Istanbul is een van de meest bijzondere architectonische monumenten ter wereld en een symbool van cultureel erfgoed en religieuze geschiedenis. Ondanks zijn eeuwenoude stevigheid en historische betekenis wordt dit majestueuze bouwwerk vandaag de dag met vernietiging bedreigd vanwege het voortdurende gevaar van aardbevingen die kenmerkend zijn voor de regio. De Turkse regering en de belangrijkste architecten van het land ontwikkelen een grootschalig programma om de architectuur te versterken en te beschermen, zodat deze behouden blijft voor toekomstige generaties.

Laten we niet vergeten dat Turkije in een zone met actieve seismische breuken ligt, waardoor het bijzonder kwetsbaar is voor zware aardbevingen. Het land heeft de afgelopen decennia verschillende verwoestende rampen meegemaakt, waaronder de aardbeving in 2023, waarbij meer dan 50.000 mensen omkwamen. In 2025 werd Istanbul getroffen door een aardbeving met een kracht van 6,2. Dit leidde tot grote onrust bij deskundigen en vestigde de aandacht op de staat van historische monumenten.

Wat vooral zorgwekkend is, is dat veel van deze gebouwen – zoals de Hagia Sophia – gebouwd zijn met eeuwenoude materialen en dat de structuren complex zijn en in de loop der tijd mogelijk verzwakt zijn. Architecten en ingenieurs zijn ervan op de hoogte dat bij een zware aardbeving, vooral als deze gepaard gaat met verzwakking van structurele elementen, het gebouw beschadigd kan raken of zelfs kan instorten.

Een van de belangrijkste experts op het gebied van de restauratie van de Hagia Sophia, Hasan Firat Diker, bezocht onlangs het monument na een nieuwe aardbeving om de staat ervan te beoordelen. Hij benadrukte dat de hoofdkoepel en de bogen die deze verbinden de meest kwetsbare delen van de constructie zijn.

"In het ergste geval kan een aardbeving scheuren in de hoofdboog veroorzaken, waardoor de hele constructie in gevaar komt", waarschuwt hij.

Dicker en zijn team zijn bezig met het ontwikkelen van een uitgebreid plan om het gebouw te versterken. Hierbij hoort het verwijderen van lood uit de koepel om een ​​beter beeld te krijgen van de interne schade en het installeren van moderne ondersteuningssystemen. Het project omvat het versterken van de hoofdkolommen, ondergrondse steunen en de verbindingen tussen verschillende delen van de constructie. Het is ook de bedoeling dat er gebruik wordt gemaakt van de nieuwste technologieën om de staat van het gebouw in realtime te monitoren.

De geschiedenis van de Hagia Sophia gaat meer dan anderhalfduizend jaar terug. Het werd in 537 gebouwd in opdracht van keizer Justinianus I en groeide uit tot een symbool van de Byzantijnse architectuur. In de loop van zijn lange geschiedenis is het gebouw meerdere keren beschadigd geraakt: in 558 stortte de koepel gedeeltelijk in tijdens een aardbeving en in de eeuwen daarna overleefde het gebouw branden, oorlogen en restauraties.

Na de verovering van Constantinopel door de Ottomanen in 1453 werd de kathedraal omgebouwd tot moskee. In 1935 werd het tot museum verklaard. In 2020 werd de Hagia Sophia weer omgebouwd tot moskee, waardoor er internationale aandacht ontstond voor het behoud en de restauratie van dit monument.

Het vestingproject van de Hagia Sophia omvat de installatie van een torenkraan op de oostgevel om wetenschappelijk onderzoek en vestingwerkzaamheden uit te voeren. Ingenieurs zijn van plan om de bovenste laag lood te verwijderen om toegang te krijgen tot de binnenste lagen en de staat daarvan te beoordelen. Hierna zal een beschermend kader worden ontwikkeld dat ervoor zorgt dat de werkzaamheden veilig kunnen worden uitgevoerd en dat tegelijkertijd de mogelijkheid voor toeristen en gelovigen om het monument te bezoeken, behouden blijft.

Daarnaast zijn er plannen om steigers en speciale beschermende bekleding in het gebouw te plaatsen, die de koepel moeten beschermen tegen weersinvloeden en mogelijke schade. Tijdens de restauratie worden naar verwachting oudere fresco's en elementen die onder latere reparatielagen verborgen zaten, ontdekt en bewaard.

Projectleider Ali Kucukgocmenu van de Universiteit van Istanbul merkt op dat deze restauratie een van de grootste in de geschiedenis van Turkije zal zijn.

"Dit is niet alleen een technisch evenement, maar ook een cultureel evenement dat zal bijdragen aan het behoud van een uniek monument voor toekomstige generaties", zei hij.

Deskundigen zijn van mening dat in de toekomst voortdurend toezicht op de staat van het gebouw en regelmatige restauratiewerkzaamheden nodig zullen zijn. De introductie van nieuwe technologieën, zoals sensoren die scheuren en trillingen in de gaten houden, helpt om potentiële bedreigingen vroegtijdig te identificeren en rampzalige gevolgen te voorkomen.