Ondanks opluchting kunnen Trumps tarieven duizenden banen in Brazilië kosten

De nieuwe tarieven die de Amerikaanse overheid op Braziliaanse producten heeft opgelegd , zijn deze woensdag (6) van kracht geworden en hebben al hun eerste effecten op de nationale economie laten zien. Het decreet, ondertekend door president Donald Trump, stelt een extra tarief van 40% in op diverse producten die uit Brazilië worden geïmporteerd – wat, opgeteld bij het bestaande wereldwijde tarief van 10%, resulteert in een totale belasting van 50%. Hoewel de lijst van 694 producten die zijn vrijgesteld van het extra tarief de aanvankelijke impact verzacht, boekt de Braziliaanse productiesector al verliezen.

Uit een gedetailleerde studie van de Federatie van Industrieën van Minas Gerais (Fiemg) blijkt dat het Braziliaanse BBP op de korte termijn (1 tot 2 jaar) met R$ 25,8 miljard zal dalen. Daarnaast zullen 146.000 formele en informele banen verloren gaan en zal het gezinsinkomen met R$ 2,74 miljard dalen.

Op de lange termijn (5 tot 10 jaar) zouden de verliezen kunnen oplopen tot R$ 110 miljard, met het verlies van meer dan 618.000 banen en een daling van R$ 11,56 miljard aan huishoudinkomens. Naast de industriële en agrarische sector strekken de negatieve gevolgen zich uit tot sectoren die gevoelig zijn voor huishoudinkomens, zoals vastgoed, gezondheidszorg, sanitaire voorzieningen en de bouw, wat de impact op de consumptie van goederen en diensten weerspiegelt.

Sectoren in staat van paraatheid: agro-industrie en industrie betalen de hoogste rekening

De producten die onder de nieuwe tarieven vallen, vertegenwoordigen in totaal 22,2 miljard dollar aan export – 54,9% van het totaal dat in 2024 aan de VS werd verkocht. Tot de zwaarst getroffen producten behoren halffabricaten van ijzer of staal (6,9% van de export), koffie (4,7%) en rundvlees (2,2%).

Rodrigo Barreto, hoogleraar bestuurskunde aan het FEI Universitair Centrum, merkt op dat de maatregel “zeer nadelig is voor Braziliaanse exporteurs, die concurrentiekracht verliezen op de Amerikaanse markt.”

"Als het tarief van 50% blijft bestaan, is Brazilië niet langer concurrerend", waarschuwt Joseph Couri, voorzitter van de vakbond voor micro- en kleine industrieën (Simpi). "Importeurs zullen alternatieven zoeken in landen met een gemiddeld tarief van 15%. Ze zullen alleen bij ons blijven kopen als er geen andere opties zijn, en dan nog in beperkte hoeveelheden."

Het geval van rundvlees: met Trumps tarieven op Brazilië worden exporten onhaalbaar

Voor de vleessector zijn de gevolgen verwoestend: met een totaal tarief van 74% wordt export economisch onhaalbaar. Vleesverwerkingsbedrijven overwegen al om de productie te verleggen naar de binnenlandse markt, een stap die een tijdelijke daling van de binnenlandse prijzen zou kunnen veroorzaken, maar met het risico van een toekomstige afname van het aanbod. Regio's zoals Goiás en Mato Grosso, centra van de nationale veehouderij, zullen direct worden getroffen.

De sectoranalyse van de onderneming Minas Gerais signaleert aanzienlijke productiedalingen: staal en stalen buizen (-8,11%), houtproducten (-7,12%), schoenen en lederwaren (-3,07%) en veeteelt (-1,74%). Roberto Simioni, hoofdeconoom bij Blue3 Investimentos, voegt viskwekerijen (met name tilapia), ijzererts, suiker, auto-onderdelen, machines en apparatuur, pulp en papier, textiel en schoenen toe aan de lijst met verliezers.

Belastingheffing brengt productieketens in gevaar, waarschuwt CNI

Volgens Roberto Simioni, hoofdeconoom bij Blue3 Investimentos, zijn andere sectoren die hard zijn getroffen de viskwekerijen (met name tilapia), suiker, auto-onderdelen, machines en apparatuur, papier en pulp, maar ook textiel en schoenen.

De Nationale Confederatie van Industrie (CNI) uitte haar grote bezorgdheid en wees erop dat de belasting op de meeste Braziliaanse export naar de Verenigde Staten de productieketens in gevaar brengt, de productie vermindert en een bedreiging vormt voor banen en investeringen op de lange termijn.

Washingtons logica: waarom werden sommige producten gespaard?

De lijst met uitzonderingen onthult Washingtons pragmatische logica: het behoud van producten die essentieel zijn voor de toeleveringsketen. De 694 vrijgestelde artikelen vertegenwoordigen 45% van de totale waarde die Brazilië in 2024 naar de VS exporteerde, waaronder aardolieproducten, chemische houtpulp, ruw gietijzer, vliegtuigen en sinaasappelsap.

"De beslissing is noch ideologisch noch symbolisch. Ze volgt de logica van kosten-baten", analyseert Hugo Garbe, professor aan de Mackenzie Presbyterian University. "De VS heeft producten gespaard waarvan ze afhankelijk zijn om hun economie draaiende te houden. Voor de rest is de boodschap direct: 'We hebben jullie nodig, voorlopig.'"

Trumps pragmatisme in de Braziliaanse tarieven is gunstig voor Petrobras en Embraer

Petrobras en Embraer behoren tot de belangrijkste begunstigden. De vliegtuigbouwer kreeg vrijstellingen voor specifieke componenten, dankzij zowel de afhankelijkheid van de Verenigde Staten van Braziliaanse onderdelen als de strategische coördinatie van CEO Francisco Gomes Neto. De sinaasappelsapsector behield ook een bevoorrechte toegang tot de Amerikaanse markt, aangezien de VS geen alternatieve leveranciers heeft om het Braziliaanse aanbod te compenseren.

De reactie van Brazilië: de weg tussen diplomatie en aanpassing

Geconfronteerd met dit ongunstige scenario mobiliseren de overheid en de private sector zich op meerdere fronten. Vicepresident Geraldo Alckmin, tevens minister van Ontwikkeling, Industrie en Handel, leidt de onderhandelingen om de lijst met vrijstellingen uit te breiden, met name voor koffie en rundvlees – producten die de Amerikaanse inflatie onder druk kunnen zetten.

Minister van Planning Simone Tebet is bezig met een noodplan, dat mogelijk al woensdag wordt aangekondigd. Het plan bevat gesubsidieerde kredietlijnen en maatregelen ter bescherming van de werkgelegenheid, geïnspireerd door het beleid dat tijdens de pandemie is gevoerd.

Bedrijfsstrategie: markten diversifiëren om te overleven

Voor bedrijven stelt Simpi drie directe strategieën voor:

• Onderhandel over de verdeling van de tariefimpact met handelspartners,
• Tijdelijk het verlies op zich nemen (wat de marges en het werkkapitaal in gevaar brengt), of
• Zoek naar nieuwe markten.

"Het is een scenario van een tarievenoorlog en de kleine bedrijven zijn de eersten die sneuvelen", waarschuwt Couri, die aanraadt om te diversifiëren naar Latijns-Amerika, Azië en Afrika. Ook moet er gebruik worden gemaakt van regionale overeenkomsten zoals Mercosur.

Flávio Roscoe, voorzitter van Fiemg, benadrukt het belang van diplomatieke kanalen: "De invoering van deze tarieven was eenzijdig en zonder onderhandeling. Het is essentieel dat Brazilië actie onderneemt om het aantal vrijgestelde producten te verhogen en nationale banen en investeringen te beschermen."