Lula-regering ‘ontmantelt’ parlementaire basis in armworstelen met Congres

De nederlaag van de regering van Luiz Inácio Lula da Silva (PT) bij het terugdraaien van het decreet dat de IOF verhoogde, woensdag (25), legde de kwetsbaarheid van de geallieerde basis in het Congres bloot en verergerde de spanning tussen de Planalto en de parlementsleden. Geconfronteerd met deze tegenslag deed de PT-regering opnieuw een beroep op het Hooggerechtshof (STF) om een ​​uitweg te zoeken, een stap die de afstand tot centristische partijen zou kunnen vergroten en de crisis in de politieke verhoudingen zou kunnen verergeren. Vrijdag (27) bevestigde het Bureau van de Procureur-Generaal (AGU) dat het was opgeroepen om juridische maatregelen te evalueren.

Van de 383 afgevaardigden die vóór Wetgevend Decreet (PDL) 314/2025 stemden, behoren er 242 tot partijen met zetels in de Esplanade des Ministries. De partijen União Brasil, PSB, PP, PSD, Republicanos, MDB en PDT bezetten samen 14 zetels in de regering van Lula. Daarentegen stemden slechts 98 afgevaardigden tegen het voorstel.

Na goedkeuring in de Kamer werd het wetsvoorstel doorgestuurd naar de Federale Senaat en goedgekeurd. De tekst werd behandeld middels een symbolische stemming, een procedure die niet afhankelijk is van de nominale stemmen van de senatoren. Alleen de PT-bank en senator Weverton (PDT) stemden tegen.

Voor politicoloog Juan Carlos Arruda, CEO van Ranking dos Políticos, gaat de vernietiging van het IOF-decreet verder dan een eenmalige nederlaag voor de regering en onthult het de ontmanteling van de parlementaire basis van president Lula. Ondanks de verdeling van posities over 14 ministeries, is de Planalto er niet in geslaagd deze verdeling om te zetten in steun bij de stemmingen.

"De stemming die het regeringsdecreet over de IOF vernietigde, is meer dan een eenmalige nederlaag. Het legt duidelijk de ontmanteling van Lula's parlementaire basis bloot", zegt hij. "Van de 383 stemmen vóór het voorstel kwamen er 242 van partijen die 14 ministeries controleren. Dit toont aan dat de regering, ondanks een brede verdeling van de Esplanade, niet langer in staat is om standpunten om te zetten in stemmen."

De beslissing om in beroep te gaan bij de rechterlijke macht heeft tot ongenoegen geleid onder de parlementariërs in de achterban. Zij zien het Planalto-offensief als een escalatie in het conflict tussen de uitvoerende en de wetgevende macht. Achter de schermen in het Congres heerst het gevoel dat de regering bestuurbaarheid heeft weggestopt in ruil voor een belasting.

Naast de aankondiging van de regering heeft de PSOL een Direct Action of Unconstitutionality (ADI) ingediend om het besluit van de wetgevende macht nietig te verklaren. De partij beschuldigt het Congres ervan de bevoegdheden van de uitvoerende macht te hebben geschonden en eist dat de regel onmiddellijk wordt opgeschort.

Deze maandag (30) verdedigde de voorzitter van de Kamer van Afgevaardigden, Hugo Motta (Republicanos-PB), opnieuw de vernietiging van de verhoging van de IOF en verklaarde dat hij de regering niet had “verraden” door over de maatregel te stemmen.

"Een kapitein die de boot op een ijsberg ziet afstevenen en ons niet waarschuwt, is niet loyaal, maar medeplichtig. En we hebben de regering gewaarschuwd dat deze IOF-zaak grote moeite zou hebben om door het parlement te worden goedgekeurd", aldus Hugo Motta in een video voor sociale media.

Volgens politicoloog Elton Gomes, hoogleraar aan de Federale Universiteit van Piauí (UFPI), kan de jurisprudentie van de STF "parlementariërs direct in de openlijke oppositie drijven, waardoor de steun die hij vandaag de dag in het Congres heeft, verder afneemt."

Regering stapelt nederlagen op in minder dan twee weken

De nederlaag van de IOF volgt op andere nederlagen van de regering in het Congres. Op 17 juni vernietigden congresleden elf presidentiële veto's over verschillende zaken die belangrijk waren voor de regering. Onder deze veto's bevonden zich ook de bepalingen die subsidies en vrijstellingen verleenden aan sectoren zoals de chemie, staal en meststoffen, en die mechanismen bevatten om offshore-energieopwekking te stimuleren – met name offshore-windenergie.

De overheid had deze artikelen gevetood omdat ze van mening waren dat ze het begrotingsbeleid zouden verstoren en extra kosten op de energietarieven zouden leggen. De Association of Large Energy Consumers schatte dat de sectorale voordelen, met de afschaffing van subsidies, tegen 2050 tot wel R$ 197 miljard extra kosten zouden kunnen opleveren.

In totaal stemden 347 afgevaardigden en 48 senatoren tegen de terugdraaiing van Lula's stem. Daarnaast stemden 63 afgevaardigden van de PT zelf – Lula's partij – tegen het presidentiële veto. Ook partijen in de Centrão en de basis steunden de afwijzing krachtig: União Brasil (39), Republicanos (37), PSD (33), MDB (28), PDT (11) en PSB (10). In de Senaat steunden 7 PT-congresleden de terugdraaiing van het veto. Ook andere partijen in de regeringsbasis stemden tegen het veto, zoals MDB (10) en PSD (11).

In een interview met de krant O Globo verdedigde de leider van de regering in de Kamer van Afgevaardigden, José Guimarães (PT-CE), een "algemene aanpassing" in de politieke verhoudingen na de nederlaag in het Congres. Volgens hem ligt de verantwoordelijkheid hiervoor bij de Kamer van Afgevaardigden en de Senaat. "Het probleem doet zich in beide Kamers voor", zei hij.

Amendementen droegen bij aan Lula's nederlaag in het Congres

Ontevredenheid over de vertraging bij het vrijgeven van parlementaire amendementen wordt beschouwd als een van de belangrijkste factoren in de nederlaag van de IOF-regering. Zowel vanuit de Centrão als vanuit de basis tonen parlementariërs achter de schermen ontevredenheid over het standpunt van de regering. De beoordeling luidt dat de uitvoerende macht de door congresleden toegewezen middelen heeft ingehouden om de schatkist van de Unie te vormen en het begrotingskader samen te stellen.

De regering verdedigt zich daarentegen tegen de beschuldigingen door te stellen dat de middelen in 2025 sneller werden vrijgegeven. Volgens het Secretariaat voor Institutionele Betrekkingen (SRI) heeft de regering in de 50 werkdagen na goedkeuring van de begroting dit jaar R$ 408 miljoen aan amendementen uitgegeven, wat neerkomt op 1,78% van het totaal. Vorig jaar werd in dezelfde periode 0,35% van de amendementen vrijgegeven en in 2023 0,61%. Zie hieronder de door het secretariaat vrijgegeven gegevens.

Vóór de stemming in de Kamer had het Planalto Paleis maandag (23) R$ 897,7 miljoen aan parlementaire amendementen ingediend, een bedrag dat dinsdag (24) was gestegen tot R$ 1,72 miljard. De omvang was echter niet voldoende om een ​​ommekeer te garanderen voor president Luiz Inácio Lula da Silva (PT).

Naar aanleiding van de cijfers ging minister Gleisi Hoffmann van het Secretariaat voor Institutionele Betrekkingen zelfs zo ver te stellen dat de intrekking van het IOF-decreet de publicatie van amendementen zou kunnen beïnvloeden. "De intrekking van deze maatregel zou nieuwe blokkades en onvoorziene uitgaven in de begroting met zich meebrengen, wat ten koste zou gaan van sociale programma's en belangrijke investeringen voor het land", aldus Gleisi op sociale media.

Links propageert het discours van 'rijk versus arm'

Naast de juridisering probeerde de regering het verhaal te creëren dat het Congres de rijken zou verdedigen, terwijl de uitvoerende macht de armen verdedigt. Tijdens de bespreking van het verzoek om de PDL van de agenda te schrappen, zei congreslid Érica Kokay (PT-DF) dat er een bewuste poging is om elke vooruitgang op het gebied van belastingrechtvaardigheid te blokkeren.

"Er wordt een poging gedaan om de belastingheffing op de rijken in dit land, op de rijken, te voorkomen", aldus de parlementariër. Volgens haar is de door de Kamer goedgekeurde PDL een poging om grote vermogens te beschermen.

Tijdens een persconferentie vóór de stemming over het wetsvoorstel verklaarde de fractievoorzitter van de PT in het Huis van Afgevaardigden, congreslid Lindbergh Farias (RJ), dat de wijziging in de IOF de regering zal dwingen om dit jaar ongeveer R$ 12 miljard uit de begroting vrij te maken, wat directe gevolgen heeft voor sociale kwesties.

Volgens politicoloog Paulo Kramer domineert links nog steeds het ‘symboolmanipulatiebord’ en moet het de maatschappelijke verschillen blijven verkennen als mobilisatiestrategie.

"Het is zeker door terug te vallen op zijn oude, slechte vermogen om wrok te mobiliseren – rijk versus arm, zuiderlingen versus noordoosterlingen, kortom, zij tegen ons – dat het lulaïsme en zijn ideologische 'uitbreidingen' zullen proberen te herstellen," aldus de politicoloog.