De geheime liefdestalen die de afgelopen 200 jaar zijn gebruikt

Als u de Richelieu-vleugel van het Louvre in Parijs (Frankrijk) bezoekt, wisselt u wellicht blikken uit met een voormalige koningin van Engeland.

Haar ineengestrengelde handen zijn versierd met dure ringen. Ze heeft een heel lichte, serene en ingetogen glimlach.

Juwelen en edelstenen bedekken haar sluier, samen met de rijke rode en gouden stoffen van haar jurk met pofmouwen. Een ketting met een klein kruisje siert haar hals.

Het schilderij maakt zonder enige twijfel duidelijk dat zij voorbestemd was om de aandacht te trekken.

Het portret van Anna van Kleef (1515-1557) van de Zwitserse schilder Hans Holbein de Jongere (ca. 1497-1543) was zo fascinerend dat een van de machtigste mannen ter wereld zich in 1539 met haar verloofde: de Engelse koning Hendrik VIII (1491-1547).

Hendriks ambassadeur in Kleef (nu in Duitsland) beschreef het schilderij als "zeer jeugdig", wat erop wijst dat het portret accuraat is. Sommige historici beschuldigen Holbein er echter van Anna's schoonheid te overdrijven.

Hoe dan ook, haar eerste ontmoeting met de koning was ongelooflijk ongemakkelijk. Historische verslagen wijzen uit dat geen van beiden zich tot de ander aangetrokken voelde.

Wat volgde was een huwelijk dat niet geconsummeerd werd, totdat het paar in juli 1540 hun huwelijk nietig verklaarde. Sommigen zouden dit als een gelukstreffer hebben gezien voor Anna, de vierde vrouw van de koning.

Het presenteren van een portret aan een potentiële toekomstige koningin lijkt misschien in eerste instantie ver verwijderd van onze moderne pogingen om de liefde te vinden in een wereld van digitale datingsites. Maar portretten voor datingdoeleinden maken juist een comeback.

In 2022 gebruikte 30% van de volwassenen in de Verenigde Staten datingapps. Gebruikers moeten fundamentele, voorlopige beslissingen nemen op basis van weinig meer dan een foto en misschien een paar bemoedigende woorden van vrienden.

Omdat de meeste moderne datinginteracties op een scherm beginnen, worden gebruikers blootgesteld aan honderden potentiële partners, geselecteerd door een algoritme. Hedendaagse dating- en verkeringsperiodes van honderden jaren geleden suggereren dat woorden niet altijd fundamenteel, of zelfs noodzakelijk, waren om de liefde te vinden.

Sommige van de verborgen talen of visuele tekenen van aantrekkingskracht zijn door de eeuwen heen verrassend genoeg onveranderd gebleven, terwijl andere in de vergetelheid zijn geraakt.

Wat onthullen deze non-verbale codes over hoe we romantische relaties ervaren? Zou een beter begrip ervan ons kunnen helpen de ware liefde te vinden?

Het 'flirten met een fan'

Laten we beginnen met een historische periode die bekend staat om het vieren van verkering en romantische liefde.

De Britse Regency-periode wordt over het algemeen gedefinieerd als de decennia rond het jaar 1800. Deze periode bood vrouwen niet alleen de kans om aangetrokken en het hof gemaakt te worden, maar ook om actief te zijn in het nastreven van een huwelijk.

In romans van hedendaagse schrijvers zoals Jane Austen (1775-1817) proberen personages te trouwen om sociale of financiële redenen. Maar uiteindelijk overwint de liefde vaak.

Trouwen uit liefde werd een "algemeen gevierd ideaal in de 18e eeuw", aldus onderzoeker Sally Holloway van de Universiteit van Warwick in het Verenigd Koninkrijk. Zij is de auteur van het boek " The Game of Love in Georgian England".

Vroeger concentreerden mensen zich op het vinden van de liefde vóór het huwelijk, niet op het ontwikkelen van genegenheid voor een ander later. Dit "is niet anders dan hoe je vandaag de dag bepaalt of je bij een partner past", legt ze uit.

De liefdesrelatie kon ontstaan tijdens een van de sociale gebeurtenissen van die tijd.

Holloway zegt dat het leuk was om op die openbare evenementen subtiel geflirt te worden. Er was bijvoorbeeld destijds sprake van 'fantaal', 'maar dat was meer voor de lol dan een serieuze vorm van communicatie.'

In 1797 creëerde modeontwerper Charles Frances Bandini een waaier met een gecodeerd alfabet, gedrukt in kleine, sierlijke letters. Hiermee konden vrouwen berichten door de kamer sturen.

De zogenaamde 'Vrouwelijke Conversatiewaaier' associeerde verschillende handposities om elke letter aan te geven. Het was een methode vergelijkbaar met semafoorcommunicatie, die voornamelijk door zeelieden werd gebruikt met gekleurde vlaggen.

In 1798 verscheen er nog een soortgelijke waaier, genaamd de Ladies' Telegraph for Corresponding at a Distance (Damestelegraaf voor correspondentie op afstand).

"De waaier werd door geliefden vooral gebruikt als een veel minder expliciete manier van flirten, gepaard gaande met het uiten van verlangen, het wapperen met de wimpers en het geven van liefdevolle blikken", legt Holloway uit.

Fansignalen waren nuttig bij lawaaierige, drukke dansavonden of wanneer discretie geboden was.

Maar in de meest intieme ruimtes konden mannen en vrouwen parfums gebruiken om "gevoelens van liefde en seksueel verlangen te stimuleren en te versterken", aldus de onderzoeker. Vloeibare parfums werden ook op liefdesbrieven aangebracht om een geliefde te verleiden.

Holloway vertelt dat mannen in de Britse Regency-periode doorgaans talloze geschenken aan vrouwen gaven, variërend van bloemen tot miniatuurportretten, om hun genegenheid en compatibiliteit als partners te tonen.

"Stelletjes controleerden of hun neigingen en kijk op het leven compatibel waren en op elkaar leken. Dit deden ze door elkaar boeken cadeau te doen en de passages te onderstrepen waar ze het het meest mee eens waren", legt ze uit.

In hun brieven bespraken ze hun hoop en angsten, hun morele opvattingen, wat ze hoopten te vinden in een huwelijk en ze werkten aan het opbouwen van sterkere emotionele banden.

In ruil daarvoor gaven vrouwen "mannen doorgaans handgemaakte voorwerpen, zoals geborduurde ruches en vesten, om hun huishoudelijke vaardigheden en de tijd die ze in hun aanbidder hadden gestoken te laten zien, maar ook gedroogde bloemen zoals viooltjes, die hun bescheidenheid, eerlijkheid en trouw in de liefde symboliseerden", legt Holloway uit.

De twee belangrijkste symbolische geschenken waren een haarlok (een fysiek stukje van het lichaam van de geliefde dat zijn tijd op aarde zou overleven) en een ring, die zijn hand in het huwelijk symboliseerde.

De taal van fans is misschien vergeten. Maar volgens Holloway zijn er wel overeenkomsten met de manier waarop koppels in de moderne datingwereld nog steeds cadeaus en berichtjes gebruiken om contact te leggen.

"Al deze rituelen droegen bij aan het creëren van een gevoel van intimiteit en emotionele nabijheid, net zoals moderne stellen elkaar cadeautjes, sms'jes en e-mails sturen, dates en reisjes plannen of tijd met elkaar doorbrengen om te bepalen of ze bij elkaar passen", legt ze uit.

Een oude vorm van sociaal netwerken?

Toen fotografie in de Victoriaanse periode (1837-1901) toegankelijker en breder beschikbaar werd, konden meer mensen voor het eerst zien hoe beroemdheden en zelfs leden van het koningshuis eruit zagen.

Vrienden en familie konden ook souvenirs uitwisselen. Zo kreeg de technologie die zich in de Victoriaanse samenleving in het Verenigd Koninkrijk verspreidde al snel een romantische bestemming: visitekaartjes, portretten van ongeveer 9 x 6 cm, geplakt op een stukje karton dat naar potentiële geliefden kon worden gestuurd.

De kaarten waren goedkoop en gemakkelijk uit te wisselen, dus het portret kon op zekere wijze viraal gaan, net zoals foto's dat vandaag de dag doen.

Mensen plaatsten advertenties waarin ze vroegen om kaarten uit te wisselen, en geliefden hielden de kaarten van hun aanbidders dicht bij zich, "bijna als een klein fetisjobject", aldus professor John Plunkett van de faculteit Engels aan de Universiteit van Exeter in het Verenigd Koninkrijk.

Oorspronkelijk beroemd gemaakt door koningin Victoria (1819-1901) en prins Albert (1819-1861), werden de kaarten toegankelijker voor de midden- en hogere klasse. Ze maakten "deel uit van de zelfconstructie van een individu in relatie tot een bredere collectieve identiteit", aldus Plunkett in een studie gepubliceerd in het Journal of Victorian Culture.

De kaarten boden sommige mensen hun eerste – en misschien wel enige – kans om op de foto te gaan. En ze konden hen een blijvende eerste indruk bezorgen, net als moderne datingapps.

"Je droeg je mooiste zondagse kleren", legt Plunkett uit.

Mensen lieten ook iets van hun persoonlijkheid zien. Ze poseerden tijdens het lezen voor foto's of op een andere manier die aantoonde hoe bescheiden of dominant ze waren.

De kaart "biedt je de mogelijkheid om te laten zien wie je bent", aldus de professor. "Je zult er sociaal mobieler uitzien en een hogere status hebben."

Toen ontstond de trend om kaarten van je meest nabije contacten om te zetten in collages.

Er ontwikkelde zich een kunststijl die vrienden afbeeldde in ongewone en creatieve poses, verzameld in een woonkamer of zelfs als ongelukkige slachtoffers van een spinnenweb. Het doel was om deze herinneringen in een plakboek te bewaren en een glimp op te vangen van hoe hechte vriendschappen werden onderhouden.

Sommige kaarten zijn te zien in het Victoria & Albert Museum in Londen. Veel ervan tonen mensen die poseren met voorwerpen die rijkdom symboliseren, zoals sculpturen of schilderijen. Op andere staan zelfs huisdieren afgebeeld.

Plunkett legt uit dat het gebruik van rekwisieten mensen hielp om stil te blijven staan terwijl fotografen hun portretten maakten. Vroege foto's vereisten veel langere belichtingstijden dan portretten van nu.

Rekwisieten dienden bijvoorbeeld ook om ‘het gevoel van een groots decor’ over te brengen of om iemands beroep te demonstreren.

"Het draait allemaal om het creëren van een look en nadenken over het beeld dat je van jezelf wilt uitstralen... [zoals een] Instagram- of Twitterprofiel," zegt Plunkett. "Je kiest iets dat een bepaalde versie van jezelf laat zien."

Tegenwoordig gebruiken mensen op datingapps ook achtergronden en rekwisieten, zoals exotische landschappen of dieren, om hun interesses te benadrukken en te laten zien dat ze graag gezien worden.

Romantiek in de Berlijnse nachtclubs

In de late Victoriaanse periode werd de sociale etiquette soepeler en vonden mensen nieuwe manieren om partners te zoeken.

Danszalen draaiden bijvoorbeeld tot laat in de nacht steeds vrolijker wordende muziek. En het levendige ragtimeritme van die tijd maakte in de 20e eeuw plaats voor jazz.

Het werd sociaal acceptabeler voor alleenstaande vrouwen om met vrienden naar bars en nachtclubs te gaan om mensen te ontmoeten. En met deze nieuwe gelegenheden ontstonden er nieuwe manieren om interesse te tonen.

In de jaren twintig werd Berlijn, Duitsland, het symbool van het ultramoderne nachtleven van die tijd.

Sommige nachtclubs in de stad waren "enorm, met meerdere verdiepingen, beweegbare vloeren en zelfs waterballetvoorstellingen", aldus Jennifer Evans, hoogleraar 20e-eeuwse sociale geschiedenis aan Carleton University in Ottawa. Zij is de auteur van " Life Among the Ruins : Cityscape and Sexuality in Cold War Berlin".

De technologie van die tijd maakte het mogelijk om te flirten in drukke huishoudens.

De Berlijnse nachtclub Residenz-Casino, beter bekend als Resi, werd beroemd omdat het zijn gasten de mogelijkheid bood om met elkaar te communiceren. Ze gebruikten de telefoon of een uitgebreid systeem van pneumatische buizen bij elke tafel.

Het systeem werkte op dezelfde manier als de buizen die in de interne postsystemen van kantoren, warenhuizen en banken in die tijd werden gebruikt om geld van de begane grond naar het kantoor te sturen.

Hierbij konden berichten in een metalen patroon worden geplaatst en in een buis worden geduwd, waarna ze onder vacuüm naar hun bestemming werden gezogen.

Hiermee kon iemand een bericht op papier schrijven en dit naar een distributiecentrum sturen.

Daar las de operator het bericht door om er zeker van te zijn dat het beleefd was (een soort vroeg voorbeeld van de contentmoderatie die we vandaag de dag op sociale media toepassen), voordat hij het doorstuurde naar het bureau van de ontvanger.

Naast berichten konden er ook cadeautjes worden gekocht en verstuurd naar potentiële partners. "Van sigaretten en kleine snuisterijen tot cocaïne", aldus Evans.

"Het moet behoorlijk spannend zijn geweest om te zien hoe iemand anders, aan de andere kant van de kamer, de boodschap ontving, terwijl hij niet zichtbaar was", benadrukt de professor.

"Hun reacties, positief of negatief, direct en ongefilterd, werden versterkt door de vreugde en frivoliteit in de zaal. Misschien moeten we ze terugbrengen."

Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939 maakte een einde aan deze vorm van sociale interactie, zegt ze. Maar sommige communicatiesystemen voor nachtclubs bleven in stand in wat na de oorlog West-Berlijn zou worden. Resi zelf heropende in 1951.

"Ik denk dat we voortdurend manieren bedenken om met anderen te praten, onze verlangens te uiten, in deze semi-wereldse [marginale of clandestiene] ruimtes," zegt Evans. "Dat lijkt veel te zeggen over wie we zijn als mens en hoeveel we streven naar verbinding."

Geheime signalen in de LGBTQIA+-cultuur

Relaties van hetzelfde geslacht zijn lange tijd afhankelijk geweest van alternatieve communicatiemiddelen vanwege de geschiedenis van onderdrukking en marginalisering waaronder LGBTQIA+-gemeenschappen lijden.

Historisch gezien stelden geheime signalen deze mensen in staat om partners te vinden, vrij van vijandigheid, geweld en repressieve wetten. Relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht waren illegaal tot de jaren 60 en 70 in een groot deel van Europa – en tot de jaren 2000 in de Verenigde Staten.

De groene anjer bijvoorbeeld werd oorspronkelijk populair als symbool met een verborgen betekenis dankzij de Ierse homoseksuele schrijver Oscar Wilde (1854-1900).

In 1892 gaf Wilde een paar vrienden de opdracht om ze in hun revers te dragen tijdens de première van zijn toneelstuk Lady Windermere's Fan . Toen hem gevraagd werd wat de betekenis ervan was, zou de schrijver geantwoord hebben: "Helemaal niet, inderdaad. Maar dat is precies wat niemand zal raden."

"Dit vat zoveel queersymbolen samen", zegt Sarah Prager, auteur van * Queer, There and Everywhere: 27 People Who Changed the World* en andere boeken over de geschiedenis van de LGBTQIA+ gemeenschap. "Ze moeten verborgen hints en aanwijzingen zijn, zonder hun betekenis openlijk te verklappen."

Volgens haar "kan dit een uitdaging zijn voor historici. Sommige van deze symbolen zullen mogelijk nooit volledig worden bevestigd of losgekoppeld van de legende, omdat het er juist om gaat in het geheim te kunnen communiceren, in tijden van onderdrukking."

Ook andere bloemen en planten worden in verband gebracht met de LGBTQIA+-gemeenschap.

"Naast de groene anjer zijn violet en lavendel enkele van de oudste voorbeelden van queer floriografie", aldus Prager. "De kleuren paars, lavendel en violet worden al eeuwenlang geassocieerd met de queergemeenschap."

"We denken dat het teruggaat tot Sappho, de Griekse dichter uit de 6e eeuw voor Christus, [die] schreef over vrouwen die van andere vrouwen hielden. Zij is een van de vroegst opgetekende voorbeelden van queer vrouwen."

Sieraden worden al lang gebruikt als visuele uitdrukking en als communicatiemiddel van seksuele identiteit in queergemeenschappen.

"Ik heb tatoeages, oorbellen en kleding die mijn queerheid uitstralen en mijn gemeenschapsgevoel met anderen bevorderen", legt Prager uit. "Als ik iemand zie met een van deze symbolen, voel ik meteen een gevoel van herkenning, veiligheid en verbondenheid."

Met de seksuele en muzikale bevrijding van de dansgeoriënteerde jaren 60 en 70 vond de queercultuur een nieuwe stem. Er ontstonden steeds meer plekken waar de LGBTQIA+-gemeenschap liefde kon vinden.

In Duitsland bijvoorbeeld "gebruikten homoseksuele mannen de pagina's met gewenste contacten in tijdschriften als Der Kreis en later in homobladen als Him", aldus Jennifer Evans.

"Daar plaatsten ze advertenties waarin ze op zoek waren naar 'vriendschap' of gezelschap... of soms, wat openlijker, naar de mogelijkheid om foto's uit te wisselen."

De test van de tijd

De wens om potentiële liefde te vinden en vreugdevol contact te maken via gecodeerde gebaren met een impliciete betekenis is vandaag de dag nog steeds aanwezig, of het nu gaat om profielen op datingapps, zorgvuldig samengestelde online aanwezigheid, pings, likes, scrollen en high-fives.

"Er is een lange geschiedenis van geheimschrift, lang voordat er sprake was van erotiek in tekstberichten of zelfs maar van het ingaan op iemands directe berichten, zoals ze dat noemen," legt Evans uit.

Ze wijst erop dat flirten en de beginfase van verkering al lang worden geassocieerd met de ontwikkeling van nieuwe technologieën, die het mensen mogelijk maken om verborgen gedachten en gevoelens te uiten, zelfs in het volle zicht.

Volgens Evans variëren ze "van symbolen zoals een kleurrijke zakdoek die in de achterzak van een spijkerbroek hangt bij homoflirt tot betekenisvolle emoji's en afkortingen in erotische tekstberichten".

De professor benadrukt dat dit stiekeme gedrag soms dient om mensen te beschermen, bijvoorbeeld wanneer bepaalde seksuele handelingen iemand in gevaar kunnen brengen als ze openbaar worden. Maar over het algemeen is het doel de pure sensatie van het delen van intimiteit, zegt ze.

De codes, rituelen en zorgvuldig gecomponeerde beelden zijn simpelweg 'onderdeel van het spel'.

Lees de originele versie van dit verhaal (in het Engels) op de BBC Innovation- website .