Robert Redford: Hollywoods laatste cowboy
Robert Redford is op 89-jarige leeftijd overleden in zijn huis in Utah. Hij stierf in zijn slaap, vertelde zijn agent aan de kranten, alsof hij zelfs tijdens zijn afscheid nog de gratie had om niemand te storen. Amerika verliest een van zijn grote gezichten, de cinema verliest een van zijn laatste cowboys, we verliezen een deel van ons cinefiele geheugen.
Hij was het knappe gezicht van New Hollywood, maar hij was veel meer dan dat: hij was een acteur die de overstap maakte van mainstream- naar auteurscinema, een regisseur die bij zijn debuut achter de camera een Oscar won, een milieuactivist voordat dat mode werd en de man die Sundance oprichtte, het festival dat een podium bood aan Tarantino, Soderbergh, Kevin Smith, Darren Aronofsky, Chloé Zhao en vele anderen die het landschap van de onafhankelijke cinema veranderden.
De gouden mythe van de jaren 70
"Butch Cassidy and the Sundance Kid" (1969) maakte hem tot een begrip naast Paul Newman, met die ondeugende broederlijke chemie. Daarna volgden "The White Mountains of Death", "Our Love Only Yesterday", "The Hustle", "The Great Gatsby", "Three Days of the Condor" en "The President's Men". De jaren 70 waren zijn tijd: Redford was zonneschijn en samenzwering, romantiek en ontgoocheling, de knappe man die om zichzelf kon lachen en de volhardende journalist die Watergate onderzocht. Hij was een ster én een politicus. Hij had die schone lucht, maar hij was niet naïef. Hollywood gaf hem het gouden ticket, maar hij gaf het terug met iets zeldzaams: geweten.
De sprong naar prestatie
Toen velen hem al gedoemd zagen om oud te worden als een hartenbreker, besloot Redford "Ordinary People" (1980) te regisseren. Hij won de Oscar voor Beste Regisseur en Beste Film. Een klap in het gezicht: hij was niet alleen een knap gezicht, hij was ook een brein, een blik. Hij bleef verhalen verfilmen over een landelijk Amerika, tegenstrijdig, gebroken, maar nog steeds in staat tot poëzie: "Two Pounds a River", "Quiz Show", "The Horse Whisperer".
Sundance: Onafhankelijk Amerika
Als hij alleen maar zijn acteercarrière had nagestreefd, zou hij al legendarisch zijn geweest. Maar Redford wilde meer: hij wilde een alternatieve ruimte creëren voor de gigantische omvang van de studio's. Zo ontstond het Sundance Film Festival, de grote showcase voor de Amerikaanse onafhankelijke cinema. Vertoningen waren onder andere "Reservoir Dogs", "The Blair Witch Project", "Napoleon Dynamite", "Whiplash", "Fruitvale Station" en, tot slot, "Coda". Daar ontstond een ander Hollywood: vrijer, risicovoller en diverser. Redford was niet zomaar een acteur, een ster; hij was een compleet zonnestelsel.
De laatste lichten
De laatste jaren is hij minder vaak te zien, maar toch nog steeds verrassend: in "When All Is Lost" (2013), waar hij ons een van de meest fysieke en eenzame rollen in de hedendaagse cinema gaf: een man verdwaald op zee, sprakeloos, enkel weerstand biedend. En in "The Old Man and the Gun" (2018) nam hij op charmante wijze afscheid, alsof hij knipoogde naar het publiek voordat hij het toneel verliet en de film streamde op Prime Video. Hij stemde er zelfs mee in om de slechterik te spelen in een Marvel-blockbuster, alsof hij wilde zeggen: "Ja, dat kan ik."
Hij ontving Oscars, Golden Lions, Caesars en zelfs de Presidential Medal of Freedom van Obama. Maar de echte prijs was het creëren van hele generaties kijkers en filmmakers.
Het afscheid
Robert Redford was niet onsterfelijk zoals wij allemaal, maar we dachten er bijna aan. Vandaag weten we dat hij er niet meer is, maar zijn schaduw blijft groot: de rebelse cowboy, de koppige journalist, de gevoelige regisseur, de groene activist, de oprichter van Sundance. Een man die niet alleen films maakte: hij was Cinema!
