Een kern in Largo do Romal in Coimbra verbeeldt Baixa door middel van kunst

De Núcleo de Imaginação da Baixa (NIB) was deze zomer gevestigd in Largo do Romal in Coimbra met een programma dat via kunst de dialoog wil aangaan met de bewoners van dat stadsdeel.

NIB, samengesteld door de Há Baixa Association voor het programma Verão a 2 Tempos van de gemeenteraad van Coimbra, ging in juli van start en loopt tot september, met optredens elke woensdag om 18:30 uur in Largo do Romal, in het hart van Baixinha, in een programma dat kunstenaars en de gemeenschap samenbrengt.

Het project ging van start met een performance die tevens een moment van ontmoeting was, getiteld "Chautari", door Matilde Real, die aan het einde van de cyclus, op 17 september, zal worden herhaald en de intentie van de NIB benadrukte - om netwerken te creëren, in een diverse en veranderende Baixa -, legde de president van Há Baixa, Catarina Pires, uit aan het persbureau Lusa.

In Largo zijn er momenten geweest waarop handelaren en bewoners – jong en oud – aan de hand van voorwerpen verhalen vertelden over hun leven en hun relatie met de wijk. Denk bijvoorbeeld aan een concert van het koor BaixaVoz met Mariana Camacho of een installatie van Ana Rita Albuquerque en Saco da Baixa (BaixaVoz en Saco da Baixa zijn twee initiatieven die binnen de vereniging zijn ontstaan).

De keuze voor Largo do Romal als locatie voor het NIB is gebaseerd op het idee van "een meer lokale en intensieve interventie", in wat ook de geboorteplaats van Há Baixa was, in 2016, en dat tegelijkertijd een beeld schetst van enkele van de problemen waarmee dat deel van de stad vandaag de dag kampt, aldus de president van Há Baixa.

"Wij dachten dat dit een kans was om de relatie met de bewoners van Baixa te verdiepen en de sociale problemen waarmee wij dagelijks te maken hebben te onderkennen", benadrukte hij.

In Largo do Romal verbeeldt NIB hoe Baixa getransformeerd kan worden, geconfronteerd met een realiteit “die uit vele lagen bestaat” en een interventie die, in het geval van de kern, bijna van “één-op-één”-schaal is.

Deze schaal, ook al heeft deze een minimale reikwijdte van interventie, ‘heeft waarde’, merkte Catarina Pires op, wijzend op dialogen en relaties met mensen die anders geen gezicht of stem zouden hebben.

"Door iedereen als mens te benaderen en niet als probleem, wilden we dichter bij hen komen", benadrukte hij.

Voor de verantwoordelijke van NIB leidt dit tot simpele veranderingen zoals de eis dat Largo do Romal schoon en goed onderhouden moet zijn.

"Er is ook een houding van burgervraag", voegde hij toe.

Tegelijkertijd rapporteert het NIB over enkele transformaties in Baixa, die “wel en niet anders zijn”.

"Het kampt nog steeds met dezelfde structurele problemen. Het gebrek aan openbare ruimte, de vervallen huizen, de ernstig verzwakte handel en het grote verschil tussen de Visconde da Luz-straat en de Baixinha-straat. Na Praça do Comércio voelt het als een overgang naar een andere wereld," merkte hij op.

Desondanks wonen er in Baixa niet langer alleen maar oudere mensen, maar ook immigranten en hun families die zich er vestigen. Zij worden aangetrokken door de goedkopere woningen, maar ook door de slechtere omstandigheden, zei hij.

Op basis van deze transformaties wil NIB bijdragen aan het creëren van netwerken en een gemeenschapsgevoel.

Catarina Pires benadrukt dat het initiatief niet de bedoeling heeft "dat mensen zomaar even meedoen aan een klein projectje en dat het daarmee klaar is" en dat er ondanks het sociale aspect toch zorg wordt besteed aan de artistieke kwaliteit van de gepresenteerde projecten.

"Het gaat niet alleen om het proces. Het resultaat is ook belangrijk", benadrukte hij.

Tot september zullen er nog andere voorstellen zijn, zoals een rondleiding waarbij de stad wordt getoond aan de hand van wat er op de muren staat en een emotionele gids voor Baixa door de ogen van de kinderen die er wonen.

Bij elke actie, zegt Catarina, proberen we ‘een gevoel van gemeenschap’ te creëren, in het besef dat kunst geen mechanismen heeft om structurele problemen op te lossen, maar dat ze wel paden en dialogen kan bedenken.

“Het doel is om het plein om te vormen tot een leefruimte”, zegt Catarina Pires, die de tapijten die daar elke woensdag worden neergelegd, ziet als een teken van de “prachtige netwerken” die ze proberen te creëren – sommige worden geleend, andere weggegeven.