De vernis is niet gebarsten

Deze week ervoeren de Portugezen (en Spanjaarden) een vreemde gewaarwording: een algehele 'blackout' van het elektriciteitsnet, waardoor verschillende elektronische systemen die we tegenwoordig kennen, ook niet meer werkten. Dat geldt met name voor de systemen op het gebied van telecommunicatie.
Allereerst het voor de hand liggende, wat de meesten van ons wel zouden moeten weten: de systemen die het hedendaagse leven comfortabel maken, zijn zeer complex en als zodanig niet erg veerkrachtig. De uniciteit van onze context brengt met zich mee dat we, zonder overdreven paniek, preventief alternatieven moeten hebben (dat wil zeggen, niet afhankelijk van elektriciteit of elektronica), tenminste voor 48 of 72 uur.
Dan zeggen we dat we vaak niet van tevoren over deze zaken nadenken en dat we ons daarom niet goed hebben voorbereid op de waarschuwingen die we kregen. Zoals we hebben gezien, is een stroomstoring mogelijk. Er zal ook een elektronische 'black-out' zijn.
Vorig jaar, weinig mensen zullen zich herinneren, was er een cyberblackout in het Verenigd Koninkrijk. Vervolgens werden de bank-, gezondheids- en luchthavensystemen getroffen en bleven een tijdlang 'uit de lucht'. Is er iets veranderd in het leven van de mensen in het land? Ik denk het niet. Hebben mensen hun gedrag aangepast? Nee.
Tegelijkertijd, en belangrijker nog, is het belangrijk om te onthouden dat het vernis van onze samenlevingen slechts een fragiel laagje vernis is. De huidige ‘maatschappelijke orde’ zoals wij die kennen, is afhankelijk van dit soort complexe, weinig veerkrachtige systemen. Zonder deze oplossingen, en zonder dat we vooraf alternatieven hebben bedacht, staan we op het punt van barsten in de vernis. Tekenen zoals het hamsteren van goederen, opgevat als noodzakelijk in een situatie van breuk, zijn negatief en voorspellen het zogenaamde 'barsten van de vernis'.
In deze dagen, die volgen op de 'black-out', wordt er al politiek voordeel gehaald uit wat er nodig is. Vanuit de situatie, de wens om leiderschap te tonen; van de kant van de oppositie, die misbruik maakt van kleine gebreken. Deze uitbuitingen zijn zowel voorspelbaar als begrijpelijk. Maar afgezien van al dat politieke gezeur is het belangrijk om de tekortkomingen in de organisatie van de staat te begrijpen, of het nu gaat om het energievoorzieningssysteem, dat we hebben ontdekt als een hoofdstuk van milieu-idealisme (weer zo'n hoofdstuk...), of om SIRESP, dat telkens faalt wanneer we het nodig hebben. Het meest relevante dat die dag gebeurde, was de erkenning door minister Miguel Pinto Luz van de moeilijkheden bij de uitvoering van SIRESP. Als we onze fouten niet erkennen, worden we niet beter.
Wanneer het stof is neergedaald en de zorgen die ons dagelijks leven vormen terugkeren, zullen we niet langer nadenken over hoe die uren waren, noch over de zorgen die ons overvielen.
We hebben immers niet eens met een mok gedoucht…
Jornal Sol